Oblicza rewolucji. Zygmunt Krasiński, "Nie-Boska komedia"
Weronika Łucyk

Oblicza rewolucji. Zygmunt Krasiński, "Nie-Boska komedia"

Zmiana, nowy porządek. Nadzieja i strach, szansa i zagrożenie. Czasem drastycznie zapisuje się na kartach historii, nieraz przebiega bez rozgłosu. Rewolucja może zdarzyć się w domu i w kraju, czego doświadczyli bohaterowie "Nie–Boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego. Poprzez ruch, pracę z obrazem i tekstem zbadaj z uczniami mechanizmy działania rewolucji jako zjawiska historycznego i społecznego. Wspólnie wczujcie się w role tych, którzy stoją po dwóch stronach barykady.

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 16-19 lat
  • Rodzaj zajęć język polski
  • Miejsce sala lekcyjna
  • Czas 90 minut
  • Cel zajęć
    • inspirowanie refleksji o szczególnie istotnych problemach świata, człowieka, cywilizacji, kultury (rewolucja);
    • zapoznanie uczniów z tematem i fabułą dramatu Zygmunta Krasińskiego;
    • wykorzystanie przez uczniów w interpretacji utworu kontekstów (literackich, ikonograficznych);
    • umożliwienie uczniom zaprezentowania własnych przeżyć wynikających z kontaktu z dziełem sztuki;
    • dostrzeżenie przez uczniów obecnych w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowych i uniwersalnych;
    • tworzenie przez uczniów samodzielnej wypowiedzi argumentacyjnej według podstawowych zasad logiki i retoryki (stawianie tezy lub hipotezy, dobieranie argumentów, porządkowanie ich, hierarchizowanie, dokonywanie ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowywanie, dobieranie przykładów ilustrujących wywód myślowy, przeprowadzanie prawidłowego wnioskowania);
    • publicznie wygłaszanie przez uczniów przygotowanej przez siebie wypowiedzi, dbając o dźwiękową wyrazistość przekazu.
  • Metody pracy praca z tekstem, gry i zabawy teatralne, dyskusja, ćwiczenia ruchowe, burza mózgów

Przygotowanie do zajęć

Środki dydaktyczne

1) Układanka rodzinna (w załączniku). Ważne, by każdy element był w kilku kopiach, które można modyfikować (np. dookreślając kobietę jako "mamę”). Warto też przygotować puste elementy do samodzielnego wypełnienia przez uczniów. 2) Wydruki zdjęć dokumentujących rewolucje historyczne oraz reprinty dzieł sztuki (np. "Wolność wiodąca lud na barykady”) i krótkie opisy ilustrowanych wydarzeń. Dwa komplety.

Przebieg zajęć

1. Co mnie gryzie, co mnie cieszy? 10 min.

Ustal z grupą wspólny gest/okrzyk na oznaczenie aprobaty i niezgody. Poproś każdego z uczestników, by powiedział, co go gryzie – podał jeden przykład tego, co mu się w nie podoba w systemie: rzeczywistości społecznej, gospodarczej czy politycznej. Po wypowiedzi każdego grupa komentuje umówionym gestem, czy zgadza się z mówcą czy też nie.

Ponów rundę, ale tym razem każdy z uczestników ma powiedzieć o jednej kwestii, która mu w systemie odpowiada. Ważne, by przeprowadzić ćwiczenie dynamicznie, odpowiedzi powinny być krótkie i konkretne.

2. System – społeczeństwo rewolucja 10 min.

Poproś uczniów, by dobrali się w trójki. Jedna osoba symbolizuje SYSTEM, druga SPOŁECZEŃSTWO. A trzecia REWOLUCJĘ. Zadaniem uczniów jest stworzenie rzeźby/układu ruchowego, który ilustrowałby, jak młodzież postrzega relację między tymi trzema elementami.

Po prezentacji zapytaj uczniów, czym się kierowali, tworząc rzeźbę i jak odebrali koncepcje pozostałych osób.

3. Oblicza rewolucji 10 min.

Zapytaj uczniów, co oznacza dla nich rewolucja. Poproś o przykłady. Zapiszcie podane cechy na tablicy lub kartce. Stwórz przed zajęciami galerię obrazów i zdjęć przedstawiających rewolucję. Spytaj uczniów, co łączy te obrazy i czy wiedzą, jakie wydarzenia przedstawiają. Rozdaj uczniom kartki z krótkimi opisami przedstawionych zdarzeń – niech wspólnie dopasują kartki do ilustracji. Zapytaj, czy słyszeli o tych wydarzeniach, czy obrazy/opisy budzą w nich jakieś skojarzenia etc. Poszukajcie też wspólnych elementów między historycznymi obrazami i skojarzeniami uczniów dotyczących rewolucji.

4. Rewolucja razy cztery - praca w grupach 15 min.

Wspólnie przygotujcie przestrzeń dla czterech grup, każda z grup otrzymuje kartkę z jednym pytaniem:

  • Jakie są przyczyny rewolucji?
  • Kto zyskuje/może zyskać na rewolucji?
  • Kto traci/może stracić na rewolucji?
  • Co to znaczy, że rewolucja zjada swoje dzieci? Podaj przykład.

Każda grupa zapisuje swoją odpowiedź/odpowiedzi na pytanie, po czym następuje zmiana – grupa przekazuje kartkę kolejnej i dostaje kartkę z innym pytaniem, na której dopisuje odpowiedzi do tych już na niej się znajdujących. Każda z grup powinna pracować nad każdym pytaniem.

Podsumujcie zebrany materiał.

5. Domowe rewolucje – Nie–Boska komedia, dramat rodzinny 15 min.

Podziel uczniów na 3-4 osobowe grupy. Rozdaj każdej drużynie zestaw zdań pochodzących z pierwszej części dramatu Krasińskiego. Poproś o ustawienie zdań w kolejności, która pozwoli na zdekodowanie fabuły. Przeczytajcie prawidłowe odpowiedzi. Przybliż uczniom krótko część fabuły "Nie-Boskiej komedii” skoncentrowanej wokół rodzinnej historii Henryka.

Rozdaj grupom układanki. Zadaniem grup jest stworzenie infografiki obrazującej rewolucję, która się dokonała w rodzinie Henryka. Porównajcie między grupami swoje prace i porozmawiajcie, na czym polega rewolucyjność w przypadku dramatu rodzinnego w przypadku "Nie-Boskiej komedii". Następnie poproś, by uczniowie stworzyli/przekomponowali prace i stworzyli układankę obrazującą, co współcześnie uznaje się za tradycyjne i rewolucyjne w rodzinie. Porównajcie prace i przedyskutujcie sposoby ujęcia tematu.

6. Na barykadach 15 min.

Przeczytajcie krótkie charakterystyki ról Henryka i Pankracego i dopasujcie kwestie do ról (materiały znajdują się w załączniku). W kontekście rewolucji przedstawionej w dramacie rozważcie pytania z 4. etapu – jakie są przyczyny przewrotu, kto może na rewolucji zyskać, a kto stracić i dlaczego?

7. Improwizacja 10 min.

Poproś dwóch ochotników, by wcielili się w rolę Henryka i Pankracego. Ich zadaniem jest przekonać resztę klasy do swojego obozu. Improwizacja powinna być kontrolowana – każdy z uczestników mówi po kolei przez minutę (w dwóch seriach). Improwizując, uczniowie powinni próbować wpleść w wypowiedź kwestie z dramatu z poprzedniego ćwiczenia.

Zapytaj widzów o wrażenia i refleksje: w jaki sposób Henryk różni się od Pankracego? Jaki wydźwięk mają zdania z dramatu, w jakim kontekście ich użyto? Kto według uczniów ma rację? Czy łatwo dali się przekonać i dlaczego? W jaki sposób każdy z nich broni swojego stanowiska? Jakich używa argumentów, do jakich wartości się odwołuje? Czy doszło do jakiejś manipulacji?

8. Podsumowanie zajęć 5 min.

Na koniec porozmawiajcie o tym, czy zdaniem uczniów rewolucja to dobry sposób wprowadzania zmian. Czy mają inne pomysły na sposoby dokonywania zmian? 

Materiały do pobrania

Zobacz też

Zygmunt Krasiński, Nie–Boska komedia, Warszawa 1991.

O autorach

Weronika Łucyk

Absolwentka teatrologii i kultury współczesnej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Szkoły Pedagogów Teatru organizowanej przez Instytut Teatralny w Warszawie. Jako krytyczka teatralna publikowała m.in. w "Didaskaliach" i Internetowym Magazynie "Teatralia", a także na portalach teatralny.pl i taniecpolska.pl. W Teatrze Wybrzeże pracuje jako pedagożka teatru prowadzi warsztaty oraz spotkania z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. Prowadzi zajęcia z podstaw pedagogiki teatru dla studentów wiedzy o teatrze na Uniwersytecie Gdańskim.

Weronika Łucyk

Podobne konspekty