1. Szybka-wolna rozgrzewka 5 min.

Poproś uczniów, aby poruszali się w przestrzeni w różnych rytmach. Wypowiadaj polecenia zmieniające tempo i sposób chodzenia (np. Wyobraźcie sobie, że spóźniliście się do szkoły. W jaki sposób wówczas się przemieszczacie? Jak chodzimy, gdy zwiedzamy muzeum? Gdy wychodzimy z psem? Gdy zapada zmrok i szukamy drogi itp.?) Podsumowujemy krótką rozmową o poruszaniu się człowieka szybko lub wolno. Od jakich okoliczności to zależy?

2. Powoli i szybko 15 min.

Na tablicy zapisz hasła POWOLI i SZYBKO. Podziel klasę na cztery zespoły. Każdemu z nich daj kopertę z synonimami.  Dwie grupy wybierają spośród otrzymanych haseł te, które odnoszą się do słowa „powoli”, dwie następne grupy – szukają synonimów „szybko”. (Przykłady wyrażeń: majestatycznie, w żółwim tempie, jak mucha w smole, swobodnie, luźno, flegmatycznie, nieznacznie, po trochu, spokojnie, posuwiście, nieśpiesznie, płynnie, niemrawo, ociężale, sennie, krok po kroku, ślimaczo, ślamazarnie, spacerkiem, na niskich obrotach, noga za nogą, jak krew z nosa;  prędzej, raptownie, w gorącej wodzie kąpany, biegiem, bystro, chyżo, co tchu, co żywo, czym prędzej, ekspresowo, galopem, gazem, ile dała fabryka, ile tchu, jak burza, jak z bicza strzelił, lotem błyskawicy, momentalnie itd.) Podsumuj pracę: porównajcie i omówcie, a następnie zastanówcie się wspólnie czy hasła POWOLI i SZYBKO można wartościować? W jakich sytuacjach/czynnościach sprawdza się szybkość, a w jakich lepiej działać wolno?

Wariant: Jeśli czas na to pozwala, możesz zacząć pracę od tego, że uczniowie sami poszukują synonimów słów SZYBKO i POWOLI, a dopiero potem poszerzyć zasób o synonimy z kopert.

Przejdź w rozmowie płynnie do pytań dotyczących lektury. Jak o pojęciach POWOLI i SZYBKO możemy rozmawiać w kontekście bohaterów i zdarzeń z książki? W jaki sposób zostało ukazane działanie czasu w książce – czy to coś pozytywnego czy negatywnego? Co się stało z mieszkańcami - w jaki sposób obecność Szarych Panów wpłynęła na ich życie? Czy pośpiech nie jest traktowany przez autora zbyt powierzchownie, jednoznacznie negatywnie? Co wpływa na takie postrzeganie? Jak lekturę z 1973 r. postrzegacie przez pryzmat dzisiejszego świata, Waszego życia?

 

 

 

 

3. Bez-względność czasu 5 min.

Zbadaj z uczniami względność odczuwania upływu czasu, możesz zastosować proste zadanie. Daj każdemu kartkę i długopis i prosisz, aby stanął w wybranym miejscu w klasie, bez oparcia i zamknął oczy. Wypowiedz hasło: „CZAS start” i odmierz np. 50 sekund, zakończ hasłem: „CZAS stop”. Niech uczniowie zapiszą na kartce, ile ich zdaniem upłynęło czasu. Następnie poproś, by dzieci usiadły wygodnie w wybranym przez siebie miejscu, zamknęły oczy. Powtórz czynność z odmierzaniem czasu. Usiądźcie w kole, podsumowujecie: ile wg dzieci minęło czasu w obu etapach zadania. Porównajcie wyniki. Następnie rozpocznij z uczniami rozmowę dotyczącą względności czasu:

- Od czego zależy nasze postrzeganie czasu?

- Jak nam upływa czas, gdy na coś czekamy, gdy wykonujemy nudne lub interesujące czynności.

- Co oznacza „mieć czas”, czy można czas „posiadać”?

4. Mieć czas - związki frazeologiczne ze słowem „czas" 20 min.

Podziel grupę na dwu- lub trzyosobowe zespoły. Każdy z nich losuje jedno hasło (np. zabijać czas; nadgryziony zębem czasu; czas stanął się w miejscu; gorący czas; iść z duchem czasu; niewolnik czasu, pan własnego czasu, trawić czas, poświęcać czas, czas to pieniądz/oszczędzać czas, za wszystkie czasy; to kwestia czasu; przetrwać próbę czasu; na wszystko przyjdzie czas itp.). Zadanie polega na przygotowaniu przez uczniów senki, w której pokażą, w jaki sposób rozumieją wylosowany związek frazelogiczny, do jakiej sytuacji życiowej go odnoszą (może on paść w scence - ale nie chodzi o kalambury).

Obejrzyjcie wspólnie kolejne prezentacje. Po każdej etiudzie omów z uczniami znaczenie związków frazeologicznych  – jak rozumieją ich sens, w jakich sytuacjach można je wykorzystać. Na koniec pokazów zapytaj o trudności w przedstawieniu haseł związanych z frazeologią, odwołując się do różnorodności i częstości występowania rzeczownika „czas” w naszym codziennym życiu. Odczytajcie hasła, które nie zostały wylosowane.

Poproś uczniów, aby sprawdzili, jak związki frazeologiczne dotyczące czasu odnoszą się do książki. Co się działo z „zaoszczędzonym czasem” mieszkańców, kiedy czas stanął w miejscu itd., co oznaczało dla Szarych Panów „mieć więcej czasu", jak go pozyskiwali, czym były Kwiaty Godzin?

5. Mieć... więcej czasu 20 min.

Zaproś uczniów do budowania maszyny do produkcji Czasu – wytwarzania Kwiatów Godzin. Podziel klasę na dwie grupy. W jednej z nich wybierz Mistrza Horę, w drugiej Kasjopeję lub pozostaw grupom wybór liderów. Niech każdy z uczniów opracuje swój własny ruch - swoje wyobrażenie jednego z elementów maszyny do generowania Czasu. Zadanie Mistrza Hory oraz Kasjopei to przyjrzenie się propozycjom kolegów i ustalenie szyku, sekwencji ruchów, złożenie elementów w całość tak, by w każdej grupie powstała jedna Maszyna. Poinformuj uczniów, że efektem pracy każdego z urządzeń mają być Kwiaty Godzin, które liderzy obu zespołów zbiorą i wręczą każdemu dziecku z grupy oglądającej. W trakcie pokazów Hora i Kasjopeja pełnić będą również funkcję dyrygentów swoich zespołów, wyznaczą rytm (szybko-wolno). Poproś grupy o prezentacje. Zabawa kończy się, gdy każdy z uczniów z  drugiej  drużyny otrzyma „dodatkową godzinę” (ćwiczenie ruchowe, rytmiczne, ćwiczenie wyobraźni).  

Poproś dzieci o opisanie swoich wyobrażonych Kwiatów Godzin, czy np. złożone są z rzeczy, które lubią robić, z jakich kolorów, smaków, zapachów. Przeprowadź z uczniami dyskusję o tym, dlaczego czas jest tak cenny – możesz jako punkt wyjścia potraktować poprzednie ćwiczenie i fikcyjną maszynę do produkcji czasu. Czy uczniowie spotkali się z sytuacjami, gdy brakuje czasu lub gdy go „marnują”, na co im „szkoda czasu”? Jakie czynności, rzeczy, którym „poświęcamy czas” mogą być dla jednych interesujące, ważne, a dla innych wprost przeciwnie. Co nadaje im wartość? Skąd i dokąd „czas ucieka”? Jak rozumieją powiedzenie: nie mam na „nic” czasu? Czym może być to "nic”?

6. Komu podaruję Kwiat Jednej Godziny? 15 min.

Zapytaj uczniów, co chcieliby zrobić z tą dodatkową cenną godziną, którą otrzymali od drugiej drużyny w poprzednim ćwiczeniu? Zapiszcie uzasadnienie na kartkach. Zaproponuj, żeby uczniowie, którzy chcą spędzić tę godzinę z inną osobą/osobami włożyły swoje kartki do kopert, zaadresowały je i przekazały tym osobom.

Podsumowanie, zakończenie.

Rozdaj uczniom tekst „Momo dociera tam, skąd przychodzi czas”. Odczytajcie go głośno. Zadaj pracę domową:

a) przekazanie adresatowi koperty - Kwiatu Jednej Godziny i obserwacja tego, co się wydarzy

b) praca domowa pisemna: Jak rozumiesz słowa Mistrza Hory: „Bo jak macie oczy, żeby widzieć światło, i uszy, żeby słyszeć dźwięki, tak macie również serce, by postrzegać nim czas (…) Ale są niestety ślepe i głuche serca, do których nic nie dociera, mimo że biją.”?