Julina Tuwim, „Do krytyków" 
Na ile sposobów można wypowiedzieć jedno zdanie, frazę, wyraz? Podczas lekcji uczestnicy zmierzą się z tekstem wiersza Juliana Tuwima „Do krytyków” i skupią się na modulacji oraz pracy z głosem jako sposobie wyrażania emocji. Twórczo potraktują tekst, szukając indywidualnych interpretacji i skojarzeń. W finale zajęć powstanie chór czytających.
Przestrzeń pozwalająca na swobodne przemieszczanie się i pracę w całym zespole.
Wydrukowany tekst wiersza dla każdego ucznia.
Zacznij zajęcia od pytania: „z jaką emocją dziś przychodzisz?”. Uczniowie mogą podać jedno słowo lub też wyjaśnić szerzej, co za nim stoi.
1. Zapowiedz, jaki jest temat zajęć i na jakim tekście będzie pracować. W rozgrzewce skorzystajcie z jego wybranego fragmentu.
Np.:
Miasto na wskroś mnie przeszywa!
Co się tam dzieje w mej głowie:
Pędy, zapędy, ognie, ogniwa,
Wesoło w czubie i w piętach,
A najweselej na skrętach!
2. Zaproś uczniów do wspólnego czytania wybranego fragmentu na kilka różnych sposobów, różnicując głos. Co chwila podawaj kolejne wskazówki:
- szybko
- wolno
- szeptem
- głośno
- bardzo wyraźnie
- ze zdziwieniem
- z radością
- przeciągając ostatnią literę w wersie.
3. Zapowiedz uczniom, że na tym etapie będziecie czytać ten sam fragment tekstu, wcielając się w konkretną postać. W tym celu przygotuj pudełko z kartkami, na których wypisz postaci, np.: król, ksiądz, wesołek, dziecko, komentator sportowy, wiolonczelista. Podziel klasę na pary, w których zaprezentują sobie nawzajem swoje wersje tekstu.
1. Poproś uczniów by raz jeszcze, tym razem w ciszy, przeczytali cały tekst wiersza.
W jaki sposób się wypowiada się podmiot liryczny? Jaki emocje mu towarzyszą? Przeanalizujcie wspólnie konkretne wypowiedzi osoby mówiącej w wierszu i określcie osobę mówiącą.
2. Wróćcie do emocji, które uczniowie określili na początku zajęć – poproś uczniów, by sprawdzili, jak będzie brzmiał tekst czytany z tą właśnie emocją. Daj uczniom kilka minut na to, by każdy z nich przygotował recytację wiersza z wykorzystaniem podanej na początku zajęć emocji. Po zakończonym czasie przeznaczonym na zadanie poproś kilku chętnych uczniów o wygłoszenie wiersza.
1. Poproś, by uczniowie wybrali krótki fragment (słowo/dwa słowa/frazę z wiersza), która według nich w ich interpretacji najciekawiej brzmi.
2. Wyjaśnij, że ćwiczenie polega na stworzeniu wspólnego chóru z wykorzystaniem opracowanych wcześniej wypowiedzi. Każdy z uczniów wypowiada wybrany fragment i powtarza go, stosując się do znaków dyrygenta.
Zacznijcie od wspólnego nauczenia się znaków tak, by każdy rozumiał komunikaty dyrygenta. Przykładowe znaki:
głośno – szeroko dłonie
cicho – blisko dłonie
szybko – szybki młynek dłońmi
wolno – wolny młynek dłońmi
3. Na początku wejdź w rolę dyrygenta tak, by każdy mógł się przekonać, na czym polega działanie: wskazuj uczniów, którzy kolejno włączą się do chóru i dawaj im znaki związane ze sposobem wypowiadania tekstu. Gdy już wszyscy dołączą do chóru głosów, wskazuj kolejno tych, którzy się wyłączają i milkną.
4. Ćwiczenie powtórzcie w grupach. Tym razem niech roli dyrygenta podejmą się uczniowie, decydując o kolejności włączania się kolejnych osób, a także wskazując głośność i tempo wypowiadanych słów za pomocą umówionych znaków.
Zaproś uczniów do rozmowy, w której podsumujecie zadania. Podejmij następujące kwestie:
- Jak emocje wpływają na sposób wypowiadanych przez nas słów? Czy emocje można „usłyszeć”?
- Czy w recytacjach pojawiły się emocje, których nie było w samym tekście poetyckim? Jakie?
- Jak odebrali polifoniczny chór? Co sprawiło im trudność podczas recytacji? Co przyjemność?
Na zakończenie poproś uczniów o jedno słowo, które będzie dla nich osobistym podsumowaniem zajęć – jedno słowo, w którym zamknie się ich samopoczucie na ten moment po warsztatach albo coś, co wyniosą z zajęć, co było dla nich najważniejsze. Zadbaj o to, by każdy miał przestrzeń na wypowiedzenie się.
Zajęcia przeprowadzić można w programie do spotkań online według poniższych wskazówek przy poszczególnych etapach:
Praca z tekstem: drugi moduł tej części zakłada pracę w parach, wykorzystaj zatem funkcję podziału na pokoje np. Breakout Rooms na platformie Zoom i podziel klasę na pary.
Chór czytających: Wykorzystując funkcję Breakout Rooms, podziel klasę na mniejsze grupy i poleć, by uczniowie przetestowali dyrygowanie chórem tak, by każdy miał szansę wcielić się w dyrygenta.
Artystka i pedagożka, zajmuje się alternatywną edukacją artystyczną i szeroko rozumianą ekspresją twórczą. Absolwentka Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego, kierunek edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych. Autorka koncepcji warsztatów dla dzieci, zajęć twórczych, programów edukacyjnych do wystaw sztuki współczesnej, warsztatów graficznych, akcji artystycznych w przestrzeni miejskiej, wystaw i oprowadzań po wystawach. Autorka publikacji dla dzieci oraz przewodników po wystawach sztuki współczesnej. Koordynatorka programu edukacyjnego w Ośrodku Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka w Krakowie.
Wiek 10-13 lat
Wiek 13-16 lat
Wiek 10-13 lat
Wiek 10-13 lat
