1. Spacer przywilejów 20 min.

1. Po obejrzeniu / przeczytaniu wybierzcie co najmniej pięcioro bohaterów filmu / książki. Podziel uczniów na tyle grup, ilu bohaterów udało się Wam wyłonić. Każdej grupie przypisz jednego bohatera, poproś, by wycięli z dużego arkusza papieru kontur tego bohatera – stworzyli rodzaj figury przypisanej im postaci, którą będą mogli operować w przestrzeni (wariant: może to być również krzesło z przyklejonym imieniem postaci). Daj każdej grupie trzy minuty na krótki namysł i wymianę myśli na temat bohatera: kim jest? jaki jest? z czym się boryka? co lubi? To pozwoli uczestnikom i uczestniczkom lepiej wyobrazić sobie postać, uruchomić myślenie i refleksję wokół bohatera.

 

2. Zaznacz środek okręgu. Poproś uczniów, by wzięli swoje postaci i stanęli na obwodzie okręgu.

Zapowiedz, że będziesz czytać stwierdzenia / pytania dotyczące różnych aspektów życia.

Zadaniem każdej grupy jest zdecydowanie, jak na dane stwierdzenie odpowiedziałaby postać. W zależności od wyboru, powinni przesuwać figurę krok do przodu lub do tyłu, lub pozostać w miejscu (zgodnie z instrukcją podaną przez Ciebie razem ze stwierdzeniem). Poproś, by starali się udzielać przemyślanych odpowiedzi, korzystając z wiedzy o bohaterze i używając wyobraźni!

3. Rozpocznij serię pytań / stwierdzeń [pytania do wydrukowania do obu wersji scenariusza znajdują się w załączniku].

Przykładowe pytania do lektury „Chłopi":

• Jeśli masz więcej pieniędzy niż większość mieszkańców Twojej miejscowości, zrób krok do przodu.
• Jeśli Twoje życie prywatne jest powodem obmowy, oceny lub wykluczenia społecznego, zrób krok do tyłu.
• Jeśli masz widoczną oznakę niepełnosprawności, zrób krok do tyłu.
• Jeśli posiadasz własną ziemię, zrób krok do przodu.

Przykładowe pytania do filmów:

• Jeśli kiedykolwiek byłeś ofiarą hejtu w mediach społecznościowych, zrób krok do tyłu.
• Jeśli kiedykolwiek miałeś poczucie, że nie masz odpowiedniego ubrania, żeby wziąć udział w wydarzeniu, w którym chciałbyś / powinieneś, zrób krok do tyłu.
• Jeśli kiedykolwiek wstydziłeś się przed znajomymi tego, jak wygląda Twoje mieszkanie, zrób krok do tyłu.
• Jeśli wychowywałeś się z obojgiem rodziców, zrób krok do przodu.

Powyżej zostały pytane przykładowe pytania do wykorzystania podczas zajęć. Ich pełna lista znajduje się w załącznikach. Zachęcamy do wybrania spośród nich około 10, której najbardziej Twoim zdaniem pasują do omawianego utworu.

2. Refleksja 10 min.

1. Gdy skończysz czytać pytania, poproś, by uczestnicy rozejrzeli się po sali bez zmiany własnego miejsca. Gdzie stoi ich postać, jak daleko od środka? Gdzie są inni?

2. Usiądźcie we wspólnym kręgu. Porozmawiajcie: Co zwróciło uwagę uczniów lub ich zaskoczyło? Które pytania były najtrudniejsze? Co daje bycie bliżej środka? Co znaczy bycie dalej od środka? Jak układ na planszy ma się do sytuacji bohaterów i relacji między nimi?

Zapytaj ich, o czym ich zdaniem jest to ćwiczenie, jakie mogłoby mieć tytuł, co pokazuje?

3. Nasze przywileje 15 min.

Poproś każdego, by na kartce napisał jeden przywilej społeczny, z którego swoim zdaniem korzysta. Nie wyjaśniaj pojęcia przywileju, poproś, by potraktowali je intuicyjnie. Jeśli konieczne jest jakieś doprecyzowanie, powiedz, że jest to coś, co im pomaga w życiu, a co nie jest ich zasługą lub wyborem. Zbierz wszystkie kartki, potasuj je i rozłóż na podłodze lub powieś na ścianie. Przyjrzyjcie się im.

Poleć uczniom, aby spróbowali wspólnie (w grupach po cztery osoby) sformułować definicję przywileju – punktem odniesienia mogą być hasła zebrane na kartkach. Podzielcie się nimi i skomentujcie – czy Wasze definicje są zbliżone do siebie? Możesz przedstawić uczestnikom kilka definicji przywileju pisanych z różnych perspektyw (filozoficznej, ekonomicznej, kulturowej).

Wspólnie porozmawiajcie o tym słowie. Jaki jest jego wpływ na społeczeństwo? Co wnosi do społeczności? Co daje, czego pozbawia?