1. Na początku była samogłoska 5 min.

Wprowadź uczniów w temat pracy i podziel się z nimi kilkoma faktami na temat samogłosek. Możesz zacząć od opowiedzenia, że samogłoski to pierwsze, realne dźwięki mowy, które wydaje człowiek na długo przed tym zanim wypowie pierwszą sylabę, a później słowo. Przypomnij klasie, że w języku polskim jest osiem samogłosek: a, e, y, i, o, ą, ę oraz u - ó, które wymawiamy tak samo.

Ważne, aby wprowadzając uczniów w temat opowiedzieć o samogłoskach nie jako teoretycznym zagadnieniu, ale czymś, co towarzyszy im w życiu od pierwszych dni i nadal jest elementem ich codzienności.

Zapowiedz, że będziecie dzisiaj pracować głosem, więc w ramach przygotowania aparatu mowy zaczniecie od krótkiej rozgrzewki dykcyjnej. Stańcie swobodnie w kole, weźcie kilka głębokich oddechów i zacznijcie.

Wybierz dowolnie ćwiczenia z poniższego zestawu:

Przykładowe ćwiczenia:

a) kilka razy szeroko otwórzcie i zamknijcie usta, układając je w pozycji poszczególnych samogłosek (najlepiej w kolejności „a”, „o”, „u”, „e”, „i”, „y”).

b) wyśpiewujcie zbitki samogłosek na jednym wydechu (np. eo, ao, aoe etc).

c) powtórzcie wszystkie samogłoski, stopniując głośność oraz intensywność wydawania dźwięku, poczynając od szeptu, kończąc na krzyku.

d) wydawajcie z siebie „psiknięcia”, za każdym razem rozpoczynając je od innej samogłoski: a psik, u psik e psik etc.

2. Udźwiękowiony plan dnia 10 min.

Poproś uczniów, aby dobrali się w pary. Zadaniem jednej osoby będzie prezentacja kluczowych momentów w jej codziennym harmonogramie (pobudka, poranne czynności, droga do szkoły, nauka, spożywanie posiłków, trening etc,) bez użycia słów (korzystając z ruchów, gestów, mimiki).  Do drugiej osoby należy udźwiękowienie tego planu dnia przy użyciu tylko i wyłącznie z samogłosek.

Po wykonanym zadaniu uczniowie mogą zamienić się rolami.

Zapytaj uczniów :

- Do jakich sytuacji było im najłatwiej/najtrudniej przyporządkować samogłoski? Co się udało wyrazić za ich pomocą, czego nie?

3. Samogłoski w akcji 10 min.

Podziel grupę na pięć drużyn. Każda z nich losuje hasło związane z czynnościami/działaniami przypisanymi do konkretnych miejsc, zapisanymi wcześniej przez Ciebie na kartkach. Ich zadaniem będzie stworzenie i prezentacja mikroetiudy na wylosowany temat – zaznacz, że jedyne dźwięki, które mogą się pojawić w scenach, to samogłoski.

Przykładowe hasła: wypoczynek na plaży, szkolna przerwa, przeprawa przez dżunglę, uczta na zamku, oglądanie wystawy malarskiej.

Możecie wymyślić nieskończoną liczbę miejsc i testować w tych przestrzeniach różne samogłoski.

Jeśli masz więcej czasu, możesz poprowadzić to zadanie w kilku rundach i prosić grupy, aby w każdej kolejce wszystkie przygotowały krótkie scenki związane z tym samym hasłem.

Po skończonym zadaniu spytaj uczniów:

- Jak te same samogłoski zmieniały swoje znaczenie zależnie od scen?

4. Tworzenie i przekształcanie dialogów 20 min.

1. Poproś uczniów aby w parach napisali krótkie, kilkuwersowe dialogi na zadany przez Ciebie temat (np. miłość, kłótnia, radość, niespodzianka). Niech zapiszą go w taki sposób, aby pomiędzy poszczególnymi linijkami tekstu pozostało miejsce na zapisanie kolejnych znaków. Poleć, by duety przekazały swój dialog siedzącej obok parze.

2. Poleć parom, aby w pozostawionym między wersami tekstu miejscu na otrzymanych kartkach dopisały do dialogu  samogłoski: chodzi o użycie takich kombinacji samogłosek, które ich zdaniem najlepiej oddają emocjonalny charakter otrzymanego dialogu. Poleć, by duety ponownie przekazały kartki siedzącej obok parze.

3. Para, która otrzymała nowy dialog wraz z samogłoskowym zapisem ma za zadanie zaprezentować jego samogłoskową wersję, tak, by przekazać jak najpełniej treść pierwotnego dialogu. Daj moment na przygotowania, a następnie poproś, by chętni zaprezentowali dialog na forum klasy.

Po każdej z nich zapytaj uczniów, jak odebrali tę scenę i jej nastrój emocjonalny. Następnie odczytajcie dialog zapisany słowami i porozmawiajcie o tym, na ile w scenie udało się uchwycić istotę tej rozmowy, co z niej udało się przekazać, co umknęło.

4. Pytania na podsumowanie zajęć:

- Co odkryliście opowiadając świat , używając tylko i wyłącznie samogłosek?

- Co możemy wyrazić za pomocą samogłosek?