Na lekcji uczniowie przyjrzą się podmiotowi lirycznemu z sonetu „Do trupa" Jana Andrzeja Morsztyna i uczuciu, które przeżywa. Potraktują barokowy tekst jako instruktaż do zbudowania teatralnej lalki i odegrają mikroscenki z jej udziałem. Zajęcia będa też dla nastolatków okazją do rozmowy o zakochaniu i różnych wizjach tego uczucia.
Poszukiwanie miłosnych atrybutów
Poproś uczniów, z kilkudniowym wyprzedzeniem, aby poszukali w domach przedmiotów, które kojarzą się im się z zakochaną osobą. Niech przyniosą je na lekcję.
Uwaga! Nie zdradzaj wcześniej, czym będziecie się zajmować na lekcji.
Na początku zajęć wolny środek sali lub kilka zestawionych ze sobą (do ułożenia przedmiotów). W dalszej części przestrzeń do pracy w grupach.
Materiały do stworzenia lalek, przykładowo: tkaniny, wykonane z różnych materiałów, o odmiennej fakturze, kolorze etc.; folie, worki na śmieci, sznurki, wstążki, elementy garderoby, flamastry, blaszki, druty, tasiemki, bibuła, folia alumniowa etc. Materiały powinny być różnorodne.
1. Poproś uczniów, aby wymienili się w parach przyniesionymi z domu przedmiotami i podyskutowali o nich – niech wyjaśnią sobie wzajemnie, czemu wybrali dany przedmiot.
2. Zbierzcie na środku klasy wszystkie rekwizyty przyniesione z domu. Następnie spróbujcie je pogrupować. Jaki obraz się z nich wyłania? Co przyniesione przez Was przedmioty mówią o zakochanym człowieku?
3. Podsumowując ćwiczenie, poproś, aby klasa usiadła w kole i każdy uczeń dokończył zdanie: „Zakochany jest jak…”. Podkreśl, że nie muszą nawiązywać do żadnego z zebranych przedmiotów – mogą stworzyć dowolne porównanie, które będzie oddawało ich przemyślenia na temat osoby zakochanej.
Jeśli macie mniej czasu na pracę, sięgnij po jedno wybrane ćwiczenie z tego etapu.
1. Przeczytajcie sonet.
2. Podziel uczniów na kilka grup. Poproś, aby grupy spisały zestaw cech wyróżniających zakochanego opisanego w tekście. Po wykonaniu zadania niech zastanowią się, co mają wspólnego trup i zakochany, a co ich różni. Dlaczego zakochany porównuje się z trupem? Jak cechy przypisane zakochanemu w tekście różnią się od podawanych wcześniej przez Was?
Wiersz, wprawdzie opatrzony wieloma przypisami, ale jednak napisany w języku staropolskim, może być w niektórych momentach niezrozumiały dla uczniów. Dla pewności możesz podejść do każdej grupy i sprawdzić, czy wszystkie sformułowania pojawiające się w tekście są dla nich zrozumiałe.
Wyjaśnij grupom, że ich zadaniem jest stworzenie formy lalkowej zakochanego na podstawie tego, jak podmiot liryczny charakteryzuje siebie w wierszu.
Uczniowie mają do dyspozycji materiały przygotowane wcześniej przez nauczyciela. Tworzą lalki, korzystając z własnej inwencji twórczej, jednak traktując jednocześnie wiersz jako instruktaż, bazę wiedzy o bohaterze. Poleć, aby za pomocą dostępnych materiałów spróbowali oddać wygląd i stan zakochanego przedstawionego w sonecie. Zapowiedz, że w kolejnym etapie będą wykorzystywać przygotowany animant w krótkiej scenie. Zanim grupy przystąpią do tej pracy, wprowadź i wyjaśnij pojęcie animantu. Możesz posłużyć się poniższą definicją:
Trafniejszym terminem niż „lalka” wydaje się „animant”, bowiem „lalka” kojarzy się z dziecięca zabawką oraz z figurą człekokształtną, tymczasem „animant” to „przedmiot absolutnie dowolny, materialny lub niematerialny (np. cień) – poddany animacji przez artystę animatora. Łacińskie anima/animus oznacza ‘duszę’, animatus = ‘ożywiony, obdarzony życiem’, a zatem ‘animacja’ oznacza wszelkie zabiegi ‘ożywiające’, zaś ‘animator’ to ten, który dokonuje aktu ożywienia.
(H. Waszkiel, „Dramaturgia polskiego teatru lalek", Warszawa 2013, s. 10.)
1. Poproś grupy, aby przygotowały miniscenki. Mają do dyspozycji stworzone przez siebie lalki oraz zgromadzone w pierwszym ćwiczeniu przedmioty. Niech scena oparta będzie na interakcji zakochanego z wybranymi przedmiotami. W ten sposób lalki staną się animantami a przedmioty – rekwizytami scenicznymi. Niech scena stworzona przez grupy stanie się odpowiedzią na pytanie: Co podmiot liryczny (zakochany z wiersza) myśli o miłości?
2. Zaproś zespoły do prezentacji na forum. W podsumowaniu porozmawiajcie o tym, jak każdy zespół przedstawił zakochanego z wiersza. Co różni Wasze wizje? Co je upodabnia? Zwróćcie uwagę na to, jak jest zbudowana lalka.
Podczas zajęć online pracuj z klasą we wspólnym pokoju. Etap drugi zrealizuj jako pracę w pokojach (Breakout Rooms). W etapie trzecim niech każdy pracuje samodzielnie nad stworzeniem animantu, a w czwartym nad sceną. Do prezentacji zaproś chętne osoby. Poproś uczniów, aby wyłączyli kamery i wybrali opcję Hide Non-Video Participants. Dzięki temu widoczna będzie tylko osoba prezentująca.
Pedagożka teatru, autorka scenariuszy zajęć dla nauczycieli, teatrolożka i tutorka. Ukończyła Filologię Polską (specjalność: teatrologiczna i edytorska) na Uniwersytecie Gdańskim (2003) i specjalistyczne szkolenie dla pedagogów teatru w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie (TISZ ANEX 2008-2009). Pracuje w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, gdzie od dwunastu lat łączy bycie specjalistką do spraw edukacji teatralnej i członkinią Komisji Artystycznej Ogólnopolskiego Konkursu o Gdyńską Nagrodą Dramaturgiczną. Współpracuje z Instytutem Teatralnym w Warszawie jako pedagożka teatru i tutorka oraz z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim.
Wiek 16-19 lat
Wiek 13-16 lat
Wiek 16-19 lat
Wiek 16-19 lat