Roksana Jędrzejewska-Wróbel, „Florka. Z pamiętnika ryjówki”, Warszawa 2015. 
Seria zajęć ułatwiających nowej grupie poznanie się. Cykl ten można przeprowadzić w ramach godziny wychowawczej lub w pracy z grupą teatralną – realizując w całości lub wybierając z niego tylko niektóre elementy. Można go potraktować jako formę zbierania materiału dramaturgicznego do stworzenia przedstawienia.
Za każdym razem uczniowie mają do wykonania inne zadanie przed zajęciami. Szczegółowy opis zadań znajduje się w opisie przebiegu każdego etapu zajęć.
Dowolna przestrzeń z możliwością swobodnego ruchu - sala lekcyjna lub podwórko.
Sznurek, kreda, kartki, pisaki, materiały przynoszone przez uczestników zajęć.
Schemat pracy: każde zajęcia warsztatowe kończymy podaniem zadania do opracowania, uczestnicy powinni je wykonać do kolejnego spotkania. W zależności od częstotliwości spotykania się grupy na opracowanie tematu może być jeden dzień, trzy dni lub tydzień etc. Każde warsztaty zaczynamy od przeanalizowania wykonanej przez uczestników pracy. Następnie na zajęciach realizujemy ćwiczenie związane z zadanym tematem. Może być ono traktowane jako wstęp, czyli ok. dwudziestominutowa rozgrzewka, lub po rozwinięciu stanowić program całego jednego warsztatu. Scenariusz zawiera pięć przykładowych tematów wraz z ćwiczeniami. Może zostać rozbudowany o kolejne – na końcu znajduje się lista propozycji.
Poproś uczestników zajęć o wcześniejsze przygotowanie segregatora A4 z dowolnymi kartkami.
Podczas pierwszego spotkania zaproponuj, by każdy wykonał obrazek-autoportret jako strone tytułową. Zaznacz, że może to być portret symboliczny.
Poproś, aby na kolejnej karcie uczniowie dokończyli zdania, np.
- Mam na imię…
- Jestem…
- Moje ulubione zajęcie to…
- Najbardziej nie lubię się zajmować…
- Uważam, że jestem dobry w…
- Uważam, że mam trudności w/z…
- Jestem najbardziej dumny z…
- Jestem niezadowolony, że…
- Moja najlepsza rada dla innych to…
- Chciałbym popracować w sobie nad…
Możesz wybrać dowolne zdania z tej listy lub zaproponować swoje. Po całym cyklu zajęć wróć do tego ćwiczenia. Wykonajcie je ponownie. Porównajcie obie karty. Niech każdy zastanowi się, czy coś się zmieniło i podzielcie się wzajemnie spostrzeżeniami.
Zadanie do wykonania przed zajęciami:
„Jak mógł wyglądać dzień Twojego przyjścia na świat? Zapisz, jak sobie go wyobrażasz. Następnie zapytaj bliskie osoby, czy pamiętają ten dzień? Zanotuj ich wspomnienia. Zwróć uwagę, czym różnią się od siebie."
Ćwiczenie na zajęciach:
Podziel grupę na mniejsze zespoły. Poproś, by wymienili się spostrzeżeniami z przeprowadzonych rozmów w domach, np. co najbardziej ich zaskoczyło, jakie emocje i zdarzenia towarzyszyły przyjściu na świat nowego członka rodziny, czy w historiach narodzin poszczególnych osób z grupy odnajdują jakieś podobne elementy. Następnie poproś, by każdy z zespołów, wykorzystując spisane wspomnienia oraz ewentualnie inne proste materiały (np. papier, farby, sznurek, własne ubrania), przygotował instalację pt. „Księga narodzin”. Zadanie zakończcie dyskusją. Zwróć uwagę na pojawiające się podczas pracy refleksje uczestników, ich emocje, które warto podsumować we wspólnej rozmowie.
Zadanie do samodzielnego wykonania przed zajęciami:
Poproś uczniów, aby zastanowii się nad następującymi zagadnieniami: „Jaki jest mój cień? Kiedy, gdzie, w jaki sposób go widzę? Jakie są cienie moich bliskich? Jakie cechy szczególne mają cienie różnych osób? Czy da się kogoś rozpoznać tylko po jego cieniu? Jak bardzo różnią się cienie w zależności od podłoża, pory dnia, świateł, ubrania itp. Swoje spostrzeżenia możesz przekazać w dowolny sposób np. opisz, narysuj, opowiedz, zaplanuj doświadczenie z udziałem członków grupy”.
Na zajęciach poproś uczniów, by podzielili się wrażeniami i obserwacjami z poszukiwań – co udało się im ustalić? Zachęć, aby podczas przedstawiania swoich spostrzeżeń uwzględniać aspekt praktyczny i wykorzystywać Wasze własne cienie.
Ćwiczenie na zajęciach:
Rozdaj uczestnikom kredę/sznurek/nici/taśmę malarską i poproś, aby w zaznaczyli na podłodze, jak wyobrażają sobie swój kontur. Następnie dobierzcie się w pary: tym razem niech uczniowie zaznaczają nawzajem kontur kolegi/koleżanki. Czym różnią się „portrety”? Być może cień wykonany własnoręcznie jest identyczny, jak ten odrysowany przez kolegę, a może bardzo się różnią? Z czego to wynika? Który jest bliższy rzeczywistości?
A teraz spróbujcie wpasować się w cudzy kontur, dopasowując pozycję ciała. Niech pary podzielą się spostrzeżeniami, komentarzami. Jak czuliście się w cudzym konturze? Na zakończenie wspólnie w grupie podyskutujcie o wnioskach poszczególnych par i o tym, w jaki sposób możemy widzieć siebie, a jak postrzegają nas inni.
Zadanie do wykonania przed zajęciami:
„W przyrodzie wszystkie kolory do siebie pasują. Przyjrzyj się, czy rzeczywiście tak jest, a potem potwierdź lub obal tę tezę (technika/forma dowolna). Zauważ, jak zmieniają się barwy w ciągu dnia, pod wpływem zmiany światła. A gdyby świat był przezroczysty, tylko z widzialnymi czarnymi konturami? Zwróć uwagę, jakimi kolorami się otaczasz? A Twoi bliscy? Czy może to o Was coś mówić?"
Na zajęciach poproś grupę o przygotowanie wystawy przyniesionych prac i porozmawiajcie o swoich spostrzeżeniach.
Ćwiczenie na zajęciach:
Zaproponuj do rozważania na zajęciach następujący temat: barwy widzimy - to wrażenie wywoływane w mózgu. A jak wyglądałby świat, gdyby kolory postrzegać innym zmysłem, nie wzrokiem, ale słuchem? Niech każdy uczestnik wylosuje kolor (kartki z nazwami kolorów przygotuj wcześniej) oraz odnajdzie dźwięk/sekwencję dźwięków, która najlepiej obrazuje daną barwę. Wystukuj rytm. Uczestnicy w dowolnej kolejności i wybranym przez siebie momencie włączają się, prezentując swoje dźwięki (mogą stukać, szorować, pocierać, wykorzystując dowolne przedmioty i powierzchnie znajdujące się w otoczeniu). Całość nagrajcie i odsłuchajcie. Porozmawiajcie o wrażeniach dotyczących wykonanego utworu/nagranego materiału. Czy dane dźwięki kojarzyły się z określonymi barwami? Czym jest to powodowane? Podsumujcie pracę.
Zadanie do wykonania przed zajęciami:
„Temat: Prezent, który zapamiętałeś. Twoim zadaniem jest stworzenie na kartce kolażu z dowolnych materiałów."
Na zajęciach poproś, by uczestnicy opowiedzieli o swoich prezentach i skojarzeniach z nimi związanych. Dlaczego niektóre robią na nas większe wrażenie. Co o tym decyduje?
Ćwiczenie na zajęciach:
Poproś, by uczestnicy dobrali się w pary i opowiedzieli o swoich marzeniach, które w tym momencie wydają się trudne do zrealizowania, a następnie napisali sobie nawzajem życzenia inspirowane marzeniem rozmówcy. Następnie niech każda osoba wybierze dowolny przedmiot znajdujący się w sali/na podwórku i wymyśli nowe zastosowanie, które z jej punktu widzenia może posłużyć osobie z pary do realizacji danego życzenia/marzenia. Jako podsumowanie wszyscy siedząc w kole obdarowują się życzeniami i przedmiotami - tłumacząc, jak można je wykorzystać do realizacji danego marzenia.
Podsumuj ćwiczenie, pytając o spostrzeżenia, np. co dała zmiana perspektywy na nieco żartobliwą i przyjrzenie się swojemu marzeniu przez inną osobę. Czy łatwo, czy trudno jest realizować marzenia? Co trzeba robić, żeby się do nich zbliżyć? Na ile zależy to od nas, a ile od innych, od okoliczności, przypadkowych zdarzeń, przedmiotów, spotkanych osób…
Zadanie do wykonania przed zajęciami:
„Tym razem tematem są konflikty. Przyglądaj się ludziom, o co kłócą się znajomi, rodzina? O co Ty sie kłócisz? Gdzie rodzi się źródło sporów? Których nieporozumień opisanych przez Ciebie można było uniknąć? Możesz robić notatki."
Ćwiczenie na zajęciach:
Poproś uczniów, by każdy zapisał na jednej kartce miejsce akcji, na drugiej powód konfliktu i wrzucił to dwóch torebek. W trzyosobowych zespołach uczniowie losują po jednej kartce z każdego zbioru i przygotowują etiudy (mogą wyjść ciekawe, absurdalne połączenia miejsca akcji i rodzaju konfliktu, ale poproś uczestników, żeby zadbali o maksymalną wiarygodność). Podczas opracowywania scen należy pamiętać o schemacie: ekspozycja, rozwinięcie i zakończenie.
Możesz też zaproponować dodatkowy element - formalny wyznacznik konfliktu. Każda grupa losuje przygotowaną przez Ciebie kartkę z informacją o tym, na czym ma się skupić przede wszystkim, budując konflikt (dźwięk, ruch, przedmioty, język, przestrzeń, głośność itp.). To pozwoli Wam otworzyć po obejrzeniu scen dyskusję o tym, w czym konflikt może się przejawiać, co prowadzi do jego narastania (np. podnoszenie głosu, używanie określonego słownictwa, robienie sobie na przekór etc.).
Kolejne proponowane tematy/zadania domowe, które możesz rozwinąć i dodać do nich ćwiczenia na zajęciach:
Zebrane materiały podczas całego procesu mogą posłużyć grupie do przygotowania scenariusza przedstawienia.
Roksana Jędrzejewska-Wróbel, „Florka. Z pamiętnika ryjówki”, Warszawa 2015.
Wiek 13-16 lat
Wiek 13-16 lat
Wiek 13-16 lat
Wiek 10-13 lat
