1. Pierwsze skojarzenia 5 min.

Rozdaj uczniom przygotowane wcześniej papierowe paski, mniej więcej po pięć dla każdej osoby.

Poproś, by uczniowie wypisali na kartkach swoje skojarzenia ze słowem PORAŻKA. Ważne, żeby na jednej kartce znalazło się jedno skojarzenie. Skojarzenia mogą być najróżniejsze (to mogą być również synonimy słowa PORAŻKA) – chodzi o to, by budowały mapę pojęć wokół słowa PORAŻKA. Możesz podać uczniom jakiś przykład np. słowo DOM – mieszkanie, rodzina, chałupa, własny pokój, obowiązki, azyl itp. Im więcej różnych skojarzeń napiszą uczniowie, tym lepiej. 

2. Pytania 15 min.

1. Zanim uczniowie wejdą do sali, przygotuj na białych kartkach pytania dla nich (po jednym pytaniu na kartce). Rozklej kartki w różnych częściach pomieszczenia, na ścianach na podłodze, krzesłach. Ważne, żeby pytania nie były widoczne, uczniowie widzą tylko białą stronę, a żeby przeczytać pytanie uczniowie muszą podnieść kartkę, lekko ją przekręcić, ale nie odklejać jej od powierzchni.

Propozycje pytań:

- Co czujesz gdy błądzisz?

- Co to znaczy przełknąć porażkę?

- Jak smakuje błąd?

- Co to znaczy mieć rację?

- Kto ma rację?

- Kiedy ostatnio się pomyliłeś/pomyliłaś?

- Kto płaci za błędy?

- Co należy zrobić po upadku?

Możesz zaproponować własne pytania, podana lista jest tylko przykładem.

2. Poproś uczniów, by przeczytali pytania zapisane na wszystkich kartkach i wybrali, zapamiętali jedno, na które chcą odpowiedzieć (oczywiście na jedno pytanie może odpowiedzieć więcej niż jedna osoba). Następnie niech uczniowie dobiorą się w pary i w tych dwójkach powiedzą sobie, które pytanie wydało im się ciekawe i odpowiedzieli sobie wzajemnie na nie.

3. Na zakończenie tego zadania poproś, by uczniowie podzielili się wnioskami z rozmów na forum. Zapytaj czy łatwo było odpowiedzieć na pytanie? Czy coś ich zaskoczyło w pytaniach, które się pojawiły? Dlaczego?

3. Skojarzenia II 5 min.

Tak jak w etapie pierwszym rozdaj uczniom paski białego papieru – dziesięć na osobę – i poproś o dopisanie kolejnych skojarzeń ze słowem PORAŻKA, tym razem niech uwzględnią wnioski z etapu drugiego.

4. Galeria sztuki 15 min.

Podziel grupę na kilkuosobowe zespoły. Powiedz uczniom, że stają się teraz kuratorami pracującymi w galerii sztuki. Organizują wystawę. Prace, które przyszły na wystawę, to kartki z wypisanymi skojarzeniami. Zadaniem każdego zespołu jest zaaranżowanie instalacji – wystawy przy użyciu słów zapisanych na paskach papieru – dowolnie układając i przetwarzają paski ze słowami. Uczniowie mogą użyć wszystkich skojarzeń lub wybrać tylko część. Sami decydują, co zrobić, jeśli jakieś skojarzenia się powtarzają. Mogą to twórczo wykorzystać. Zanim zaczną działać, zasugeruj, żeby najpierw zapoznali się z wypisanymi przez każdą osobę w grupie skojarzeniami. W tym ćwiczeniu uczniowie mogą używać taśmy malarskiej, np. by tworzyć z niej dodatkowe znaki graficzne, ramy itp.

5. Działanie wokół instalacji 10 min.

1. Kiedy zespoły będą kończyć pracę nad swoimi instalacjami, poproś, by uczniowie spojrzeli na swoje instalacje i zastanowili się, jaka jest jej myśl przewodnia, który jej fragment jest najciekawszy dlaczego?

2. Poproś zespoły, by przygotowały krótkie działanie wokół myśli przewodniej, która wyłoniła się w trakcie dyskusji. Może ono mieć dowolnie wybraną formę (np. komentarz słowem, ruchem, gestem). Uczniowie decydują, w którym momencie zaczynają swoje działanie wokół instalacji, czy dzieje się to na początku oglądania, w środku, czy na końcu, a może trwa cały czas. Mogą w nim wziąć udział wszystkie osoby z zespołu lub tylko jego część. Zasugeruj uczniom,  że mogą włączyć w swoje działanie także odbiorców wystawy.

Wariant: Zamiast działania przygotowanego przez zespół wokół wystawy jedna osoba może wejść w rolę kuratora/przewodnika i w następnym etapie polegającym na oglądaniu krótko opowiedzieć o wystawie. Możecie też wprowadzić oba te elementy.

6. Oglądanie instalacji 20 min.

Kiedy zespoły będą już gotowe, ustalcie kolejność oglądania instalacji. Każda grupa prezentuje swoją pracę przed resztą klasy. Ważne, żeby wszystkie osoby mogły dobrze obejrzeć instalację i towarzyszące jej działanie.

Następnie każdy widz nadaje tytuł oglądanej pracy. Zapisuje go na kartce i kładzie obok instalacji.

7. Dyskusja 15 min.

Usiądźcie w kręgu i podsumujcie wykonaną w poprzednich etapach pracę. Zapytaj uczniów o to, który fragment wspólnego działania był dla nich najbardziej interesujący. Co było zaskakujące dla uczniów, czy było coś trudnego?

Czego dowiedzieli się na temat porażki? Jak patrzą na to zagadnienie teraz? Jakie wizje porażki wyłoniły się z przygotowanych instalacji, czym one się od siebie różniły, co miały wspólnego? Jakie znaczenie miała wybrana forma wystaw i działań wokół niej?

8. Cytaty 10 min.

Zaproś uczniów by wylosowali po jednej kartce z przygotowanym wcześniej cytatem dotyczącym porażki [przykładowe cytaty do wykorzystania na lekcji w załączniku].

Niech każda osoba przeczyta głośno swój cytat, bez komentarza. Następnie podziel grupę na cztero-pięcioosobowe zespoły. Poproś, by w grupach każda osoba skomentowała jednym zdaniem jak rozumie ten cytat, czy zgadza się z nim, czy nie, dlaczego? Niech każdy zespół się zastanowi, czy któryś z omawianych cytatów mógłby stać się częścią instalacji, które powstały wcześniej, jeśli tak poproś uczniów, by ten cytat dołożyli do instalacji.

9. Gra w odpadanie 10 min.

1. Na koniec zaproponuj uczestnikom zajęć dowolnie wybraną grę w kole opartą na odpadaniu kolejnych osób (np. Samuraj, Dirli, dirli dirli dam). Jeśli ktoś z grupy się pomyli i odpada, krzyczy jak najgłośniej „pomyliłem się” lub „pomyliłam się”, obiega cały krąg po jego zewnętrznej stronie zgodnie z ruchem wskazówek zegara, wraca na swoje miejsce i ma za zadanie jak najszybciej wrócić do gry. W czasie gdy ktoś jest poza kołem, gra toczy się dalej, każdy z graczy musi się zorientować, kto jest po jego prawej i lewej stronie i stosownie do sytuacji reagować. Może się zdarzyć, że w pewnym momencie większość z graczy będzie krzyczeć „pomyliłem się” i biegać dookoła kręgu.

2. Po zabawie zapytaj uczniów, jak się czuli, gdy musieli krzyknąć przed całą grupą „pomyliłem się”. Czy w codziennym życiu jest przyzwolenie do takiego bezpośredniego komunikowania swoich błędów?