Zajęcia podzielone na cztery części. Ważne, aby pomiędzy poszczególnymi etapami zachować pewne odstępy czasu. Przerwa jest potrzebna jako czas na refleksję i pozyskanie informacji od dziadków lub rodziców.

 

Przed zajęciami poproś uczniów o wybranie spośród zdjęć z dzieciństwa jednego i przyniesienie go na zajęcia.

1. Część pierwsza: Wspomnienia z dzieciństwa 90 min.

1. Poproś uczniów o rozmieszczenie w sali przyniesionych zdjęć z dzieciństwa tak, aby stworzyły one galerię. Rozdaj uczniom karteczki samoprzylepne (tyle, ile jest zdjęć) – niech podczas oglądania fotografii kolegów i koleżanek nadają im tytuły i zapisują każdy na osobnej kartce. Poproś, aby dopiero po obejrzeniu całej galerii uczniowie przykleili tytuły pod zdjęciami. W trakcie kolejnego przejścia uczniowie konfrontują nadane zdjęciom tytuły ze zdjęciami. Porozmawiaj z uczniami o kolażu skojarzeń, który powstał.

2. Poleć uczniom, aby dobrali się w pary. Niech przeprowadzą ze sobą wywiady, w których opowiedzą sobie wzajemnie wspomnienie z dzieciństwa związane ze zdjęciem. Poproś o nagranie wywiadów na dyktafon.

Sugestie dla uczniów do konstruowania opowieści:

• w opowieści zwróć uwagę na użycie czasowników, tak aby opowieść miała akcję;
• pamiętaj też o przymiotnikach, które opisują koloryt miejsca i sytuacji;
• zwróć uwagę na detal, ale nie zapominaj o tle sytuacji: dźwiękach, porze dnia i roku...
• pomyśl o jakimś zaskakującym dla słuchacza elemencie historii;
• pomyśl także o zakończeniu, podsumowaniu.

3. Poleć uczniom pozostawienie nagrania pod zdjęciem, którego ono dotyczy. Następnie poproś uczniów o odwiedzenie „muzeum wspomnień” i odsłuchanie wywiadów z jednoczesnym oglądaniem zdjęć.

4. Poporoś by przy ponownym słuchaniu każda osoba skupiła się na jednym wybranym wspomnieniu – innym niż swoje i osoby, z którą przeprowadzała wywiad.

Powiedz uczniom, aby słuchając opowieści, zwrócili uwagę na następujące elementy:

• O kim myślisz, kiedy słuchasz wspomnienia?
• Z jakim zapachem kojarzy Ci się to wspomnienie?
• Z jakim kolorem kojarzy Ci się to wspomnienie?
• Co ważnego jest w tym wspomnieniu?
• Co ta osoba wtedy robiła?
• Jakie emocje pojawiają się w Tobie w związku z tym wspomnieniem?
• Jak opisałbyś miejsce związane z tym wspomnieniem?
• Jak myślisz, czy to miejsce wciąż istnieje?
• Co było najbardziej zaskakujące?

Wariant: Rozdaj małe karteczki, na których uczestnicy zajęć mogą zanotować cechy osób z opowieści oraz ważne ich zdaniem elementy opowieści. Zapiski posłużą do budowania obrazów i narracji opowieści w następnym etapie pracy.

5. Poleć uczniom, by pospacerowali po klasie i poszukali osób, które mają zapisane na karteczkach takie same albo bardzo podobne elementy historii. Niech uczestnicy zajęć dobiorą się w grupy 4-5osobowe według tych samych elementów opowieści, które zapisali sobie na karteczkach. Pozwól im na chwilę dyskusji na temat podobieństw, które znaleźli i historii, których wysłuchali.

Poleć, aby wspólnie zdecydowali się na którąś z opowieści lub utworzyli nową inspirowaną wysłuchanymi historiami. Każda osoba zapisuje sobie na karteczkach po jednym czasowniku, rzeczowniku, przymiotniku i emocji, które kojarzą im się ze wspomnieniem, które wybrali lub które najbardziej zapadło im w pamięć. Niech tak zgromadzone hasła posłużą do wspólnego zbudowania historii, która pokażą pozostałym uczniom.

Poleć każdej grupie, aby jej członkowie podzielili się funkcjami:

- jedna osoba jest działaniami bohatera historii;

- jedna osoba jest myślami bohatera;

- dwie osoby są dźwiękami otoczenia.

Uczestnicy muszą zdecydować, w jakiej kolejności pojawią się wskazane elementy.

 

Niech grupy zaprezentują sobie wzajemnie efekty swojej pracy.

6. Poleć zespołom, aby wybrały trzy działania najbardziej charakterystyczne dla wspólnie stworzonej historii i zastanawiły się, jak można je zaprezentować w technice teatru cieniowego. Przypomnij, aby uzupełnili obraz o dźwięki/muzykę i pojedyncze słowa. Daj uczniom czas na poeksperymentowanie ze światłem w technice teatru cieniowego.

Zadaniem grup jest zaprezentowanie wybranego wspomnienia z wykorzystaniem cieni hiszpańskich, zwanych także włoskimi (chodzi o całe postaci ludzkie).

Wspólnie obejrzyjcie teatralne realizacje wspomnień.

7. Podsumowanie zajęć

Usiądź z uczniami w kręgu i porozmawiajcie o realizacjach powstałych w technice teatru cieniowego.

Jaki dodatkowy element pojawił się w tych realizacjach, który wzbogacił ich doświadczanie wspomnień?
Jakie elementy wspomnień najbardziej pamiętamy: działanie, wygląd ludzi, miejsca, zapachy, emocje...?

Praca domowa

Poleć, aby każdy przeprowadził rozmowę z którymś z rodziców/dziadków na temat wyjątkowego miejsca w mieście, które w jakiś sposób zniknęło. Niech uczniowie przyniosą te informacje na następne zajęcia.

 

2. Część druga: Wycinki przestrzeni 20 min.

1. Podziel uczniów na zespoły trzyosobowe. Wejdź z uczestnikami zajęć do ciemnej sali, wszyscy niech mają ze sobą małe latarki. W sali leżą rozłożone wycinki z gazet przedstawiające dowolne miejsca (chodzi o uruchomienie myślenia o przestrzeni i wspomnieniach miejsc). Uczestnicy mogą oświetlić jedno miejsce na wybranym wycinku. Próbują w swoich zespołach wyobrazić sobie resztę miejsca, które nie jest oświetlone. Poproś o zabranie wycinków i przejście do jasnej sali.

2. Rozmowa

Porozmawiaj z uczniami o doświadczeniu, które przed chwilą było ich udziałem:

• Jakie mają wrażenia z oglądania jedynie drobnych wycinków przestrzeni?
• Ile jesteśmy sobie wyobrazić z fragmentu rzeczywistości?
• Czy na fragmencie rzeczywistości można sobie wybudować jakąś całość?

Rozmawiamy o konfrontacji wycinka z całością rzeczywistości. Najpierw jak ten oświetlony fragment ma się do całości rzeczywistosci ze zdjecia, czy dał im wyobrażenie całosci rzczywistości, która teraz widzą. Następnie rozmawiamy z uczniami o postrzeganiu rzeczywistosci w ogóle. Zaproś uczestnikow do dzielenia się odczuciami.

3. Poproś aby uczniowie w swoich grupach trzyosobowych przedstawili sobie miejsca, o których opowiedzieli im rodzice lub dziadkowie.

3. Część trzecia: Spacer do miejsc, których nie ma 90 min.

1. Każdy zespół trzyosobowy wybiera jedno miejsce spośród przedstawionych przez członków grupy. Całą klasą wyruszcie na spacer, podczas którego odwiedzicie wszystkie wybrane miejsca.
Podczas spaceru niech osoby, których miejsce ma być odwiedzone w nastepnej kolejności, opowiedzą kolegom historię tego miejsca. Jest to przedstawienie opowieści zasłyszanej wcześniej od dziadka albo rodzica. Po przybyciu na miejsce każdy uczestnik może skonfrontować usłyszaną historię z oglądaną właśnie rzeczywistością.

2. Podczas spaceru każda osoba z grupy robi trzy zdjęcia w wybranej przez własny zespół lokalizacji, według następujących kryteriów:

Pierwsze zdjecie – Co mnie tu zaskakuje?

Drugie zdjęcie – Co tu jest ładne?

Trzecie zdjęcie – Co tu jest brzydkie?

Poproś, aby członkowie grupy pokazali sobie zdjęcia wykonane według tego samego kryterium i rozmawiali na ich temat dopiero po ich zrobieniu. W ten sposób dasz sygnał, że ważna jest ich niezależność w myśleniu. 
Przy okazji tego zadania możesz też porozmawiać z uczniami o kategoriach estetycznych: ładne/brzydkie/zaskakujące.
Każda grupa będzie wykonywała następnie zdjęcia, które będą wynikiem wspólnie podjętej decyzji. Po wspólnie podjętej decyzji twórczej, robimy zdjęcie miejsca według podanych poniżej kryteriów. Zaproponuj Passe-partout do wyodrębnienia przestrzeni danego miejsca.

I. zdjęcie najbardziej zaskakujące.

II. detal, szeroki plan, portret (do wyboru).

III. zdjęcie podsumowujące charakter miejsca.

Niech każdy zespół robi wspólnie zdjęcia przy użyciu Passe-partout (chodzi o powrót w działaniu do refleksji z zajęć dotyczącej konfrontacji fragmentu rzeczywistości i całej rzeczywistości). Poproś, aby każda grupa zapisywała skojarzenia dotyczące poszczególnych miejsc. Zachęć ich do refleksji nad przeszłością tych przestrzeni.

4. Część czwarta: Fotografie 45 min.

1. Po powrocie do szkoły niech uczniowie dalej pracują w swoich zespołach. Poproś wszystkie grupy o przeniesienie zdjęć na ich laptopy. Niech wybiorą i i ułożą je zgodnie z zasadami fotoreportażu. Zdjęcia ułożone w ciąg mają opowiadać jakąś historię tego miejsca w taki sposób, jak czują to członkowie zespołu.

Nr 1 – zdjęcie otwarcia (najbardziej zaskakujące).

Nr od 2 do 4 lub 5 – zdjęcia środkowe miksujemy według pomysłu na historię.

Nr 5 lub 6 - zdjęcie podsumowujące, czyli kulminacyjne.

2. Poleć zespołom przygotowanie pokazu zdjęć (wyświetlajcie zdjecia jako prezentacje lub wywieście/pokażcie je w sali), który wspólnie obejrzyjcie. Niech uczniowie w swoich grupach zdecydują, który zestaw zdjęć najbardziej ich zainteresował (poproś, aby wybierali spośród zdjęć pozostałych zespołów).

3. Działania ruchowe

Poprowadź działanie w przestrzeni w następujacych krokach:

• Grupa chodzi w przestrzeni. Każdy uczestnik próbuje odtworzyć sposób chodzenia, jaki miał w terenie. Proponujemy trzy tempa ruchu, licząc do trzech i zatrzymanie na cztery.
• Prosimy, aby w sytuacji zatrzymania uczestnicy pomyśleli o skojarzeniu z jednym z miejsc, które odwiedzli.
• Uczestnicy dobierają się w grupy 3-4 osobowe.
• Uczestnicy szukają ruchu, gestu, który mogą połączyć ze skojarzeniem.
• Powracając do schematu fotoreportażu, prosimy każdą grupę o stworzenie krótkiej historii z użyciem gestu, ruchu i słów. Działanie ma opowiadać sposób doświadczania konkretnego miejsca odwiedzonego przez grupę podaczas spoeceru. Zachęć uczniów, by wymienili się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi własnej obecności w odwiedzanych przestrzeniach. Zaproponuj, aby zespoły wprowadziły do swoich prezentacji zmianę tempa działań, powtórki i zapętlenia ruchu, tak aby pokazy nabrały charakteru teatralnego.

5. Część piąta: Miedzianka 30 min.

Zaprezentuj uczniom książkę Filipa Springera „Miedzianka”. Przytocz historię Miedzianki, przeczytaj fragment książki, możesz pokazać kilka zdjęć z miejscowości kiedyś i dziś"

- http://www.villagreta.pl/miedzianka-miasto-ktorego-juz-nie-ma/

- http://jacekzych.pl/miedzianka-miasto-widmo/

„Mógłbym tylko chodzić po tym, co zostało z Miedzianki, i nawet nie wiedzieć, jaka historia się tam kryje (...)” „Miedzianka” str.265 , wyd. Czarne.

Przeczytaj powyższy cytat i rozpocznij w klasie dyskusję: czemu zapamiętujemy pewne wydarzenia lepiej niż inne? Co pomaga zapamiętać? Czy dzięki wspomnieniu innych osób historia, a także my sami możemy przetrwać dłużej? Po co więc są wspomnienia? Poproś uczniów o zapisanie na kartce wspomnienie dzisiejszego dnia, niech włożą kartkę do koperty i zabiorą ze sobą.