1. Zdjęcia 45 min.

Z przesłanych przez uczniów materiałów przygotuj przed zajęciami prezentację – ułóż zdjęcia w dowolnej kolejności tak, by ławo móc je wyświetlać jedno po drugim na dużym ekranie. Przygotuj też dowolną muzykę lub składankę, która w Twoim odczuciu pasuje do charakteru wybranych przez uczestników zdjęć. Przygotuj też mikrofon na stojaku, umieść go z przodu ekranu.

Rozpocznij warsztat wygłaszając krótką przemowę w wybranej konwencji (np. otwarcia wystawy, wernisażu lub dziennikarskiej kroniki filmowej/ wiadomości telewizyjnych). Zaproś wszystkich na wystawę wybitnych dzieł (wersja 1) lub najważniejszych wydarzeń roku (wersja 2). Następnie zaproś uczestników do zbiorowego „oprowadzania” po wystawie lub relacji z wydarzeń. Każda osoba, gdy pojawi się jej zdjęcie, ma za zadnie podejść do mikrofonu i w minutę opowiedzieć o zdjęciu. Zachęć uczestników do zabawy: niech wejdą w wybraną przez Ciebie konwencję. Ważne, by zmiany następowały dynamicznie, czas był pilnowany, a całości towarzyszyła muzyka.

Przed rozpoczęciem akcji daj im chwilę na przygotowanie i skupienie. Jeśli pracujesz z dużą grupą, możesz zmienić konwencję, gdy zadanie zrealizuje połowa osób. 

Wariant: Zadanie możesz poprzedzić krótkimi dwoma ćwiczeniami, w charakterze rozgrzewki:

- rozgrzewka fizyczna: w kole każda osoba proponuje gest, który kojarzy jej się z oprowadzaniem po muzeum/ galerii lub zachowaniem dziennikarzy. Wszyscy go powtarzamy wyolbrzymiając. Każda osoba w kole musi zaproponować nowy gest.

- rozgrzewka tekstowa: również w kole każda osoba wypowiada słowo, frazę, sformułowanie, które kojarzy jej się z jedną z tych sytuacji, nadając jej odpowiedni swoim zdaniem ton. Wszyscy powtarzają chóralnie. 

Po zakończonym działaniu porozmawiajcie: co było dla grupy najciekawsze? Jak im się słuchało? Jak opowiadało? Co czyniło historie ciekawymi? Co zapamiętali? Co było dla nich ważne? Jak czuli się mówiąc o ważnych dla nich rzeczach w tym roku? Jak po wysłuchaniu tych historii myślą o swojej grupie, o tym roku?

2. Wystawa 20 min.

Na podłodze rozłóżcie papierowe wersje wszystkich zdjęć, które były wyświetlane (trzeba się wcześniej upewnić, że wszystkie są wydrukowane, jeśli nie – wywołaj je). Poproś każdą osobę, by wybrała zdjęcie (inne niż własne) i przykleiła je na białej kartce A4 w dowolnym układzie, robiąc tym samym ramę wokół fotografii. Poleć, by uczniowie wymyślili tytuł do tego zdjęcia i wpisali go na ramę. Wcześniej przygotuj jedną ścianę – najlepiej, by była pusta.

Każda osoba może teraz wybrać miejsce dla zdjęcia, wspólnie zróbcie wystawę. Gdy wszystkie zdjęcia wiszą, obejrzyjcie wystawę, wspólnie zdecydujcie, czy chcecie coś jeszcze zmienić.

3. Zdjęcia, których nie było 25 min.

Podziel grupę na mniejsze zespoły (po cztery–pięć osób). Poproś, by uczestnicy naradzili się w grupach i wspólnie pomyśleli o jakimś ważnym dla siebie wydarzeniu w tym roku, z którego nie ma na zdjęciach. To może być mała rzecz: zdarzenie na przerwie, wycieczka, jakaś sytuacja, która ich łączy. Niech wspólnie spróbują ją opisać w kilku zdaniach na kartce A4, wklejonej do pustej ramy passe partout (rozdaj wcześniej te ramy). Następnie poproś, by grupy wymieniły się ramkami.

Ta ekipa, która dostała ramkę ma teraz za zadanie ustawić zespół wręczający opis zgodnie z jego treścią (w sytuację ze zdjęcia). Zachęć ich do użycia wyobraźni, także abstrakcyjnej. Ustawianie niech odbywa się w wydzielonej przestrzeni (np. wyklejony prostokąt z taśmy malarskiej).

Grupa ustawiająca może działać symultanicznie (wszystkie osoby pracują jednocześnie), albo według zasady, że każda osoba ma do ustawienia jedną osobę i dzieje się to po kolei. Może też być tak, że jedna osoba ustawia sytuację, następna może wejść, coś zmienić. Po zakończeniu ustawiania zróbcie zdjęcie sytuacji.

Po całym działaniu (wszystkie zdjęcia zostały ustawione) obejrzyjcie "zdjęcia" i porozmawiajcie:

- Co myślicie o zdjęciach? Jak było być ustawianym, być ustawiającym? Czy chcielibyście mieć możliwość robienia zdjęć sytuacji, które były w przeszłości, gdyby było to możliwe?

- Jakie inne sytuacje, których zdjęć nie macie byście chcieli uwiecznić? Jakich zdjęć Wam brakuje?

Powieście opisy oraz zdjęcia zrobione z sytuacji (jeśli możecie je od razu wydrukować lub robić je aparatem typu instax) na waszej wystawie.

Porozmawiajcie jeszcze chwilę:

- Czy lubicie zdjęcia?

- Dlaczego je robicie?

Możecie zaprosić na wystawę inne klasy i oprowadzić ich po niej.

4. Spotkanie ze sobą 45 min.

Jeśli masz możliwość, by zaplanować warsztaty z dużym wyprzedzeniem i chcesz je zrealizować pod koniec kolejnego roku szkolnego, to wcześniej przeprowadź akcję przygotowawczą (co najmniej 3 miesiące przed realizowanym scenariuszem, a najlepiej na początku roku szkolnego. Jeśli to niemożliwe zrezygnuj z tej części). Akcja polega na poproszeniu każdego uczestnika/ uczestniczki o to, by wymyślił/a trzy pytania do samego/samej siebie, które chciałaby/ chciałby zadać sobie za rok. Następnym krokiem jest nagranie krótkiego video, z każdą osobą, gdy zadaje te pytania. Ważne, by nagrywać na białym lub jednolitym tle. Może być to ściana. Nagranie zostanie użyte w punkcie 4.

Jeśli udało Ci się zrobić nagranie na początku roku to użyj go właśnie teraz.

Poproś grupę, by usiedli po bokach ekranu, by widzieć i ekran, i przestrzeń przed nim.

Puść nagrania po kolei, zatrzymując je na pierwszym kadrze z nagrania każdej osoby tak, by powoli grupa mogła się zorientować, kto pojawia się na nagraniu. Osoba, która pojawia się na video ma za zadanie stanąć naprzeciw swojego nagrania (może stać już tam też mikrofon). Puść nagranie z pytaniami, zatrzymując je po każdym pytaniu. Poproś uczestników by odpowiadali, zaś pozostałych, by obserwowali – nagranie lub osobę.

Wariant: Uczniowie mogą pracować ze swoimi nagraniai indywidualnie.

Gdy wszyscy wykonają zadanie porozmawiajcie: jak było, co was zaskoczyło, czy trudno rozmawiać ze sobą? Czy jakieś pytania były nieaktualne, trudne?

Uwaga: to bardzo mocne ćwiczenie, może być bardzo poruszające, warto dużo czasu poświęcić na rozmowę i stworzyć bezpieczne warunki do tego, by uczestnicy opowiedzieli, jak się w tej konfrontacji czuli, jakie to wrażenie rozmawiać ze sobą, co im to dało?).

Jeśli nie udało Ci się zrobić nagrania wcześniej możesz w tym punkcie zrobić je i  wykorzystać po wakacjach.

UWAGA: to zdanie inspirowane jest teatralnym projektem Before Your Very Eyes kolektywu Gob Suad – warto, by osoba prowadząca obejrzała wcześniej fragmenty – dostępne na YouTube.

5. Trzy krzesła 30 min.

Jeśli decydujesz się na przeprowadzenie etapu czwartego, możesz przejść od razu do podsumowania lub przeprowadzić również etap piąty.

Poproś uczestników, by każdy na kartce napisał jedno pytanie, które chciałby zadać – sobie i innym. Pytanie o życie, o ten rok, o marzenia, plany. Wszystkie pytania zbierzcie na jeden stos,  połóżcie go na ziemi przed trzema krzesłami ustawionymi obok siebie. Jedno krzesło niech odpowiada momentowi z przeszłości – np. „na początku szkoły”, „w pierwszej klasie”, drugie – teraźniejszości, trzeci-  przyszłości –np. „masz 18 lat”, „kończysz szkołę”.

Poproś każdą osobę, by usiadła na dowolnym krześle, wylosowała pytanie i (zdradzając je słuchaczom lub nie) odpowiedziała na nie, a potem przesiadła się na dwa pozostałe krzesła na każdym odpowiadając z adekwatnej perspektywy.

Wariant: Dodatkowym efektem, bardzo ciekawym jest uruchomienie kamery na żywo transmitującej obraz. Osoba, która udzielała odpowiedzi po zejściu z krzeseł berze kamerę i filmuje tego, kto opowiada (dowolne zbliżenie, dowolny kadr). Transmisja rzucana jest na ekran z odpowiadającym tworząc dodatkowe tło.

Po zakończeniu porozmawiajcie o tym doświadczeniu: na którym krześle było najtrudniej, czy coś was zaskoczyło, jak działał obraz?

6. Podsumowanie 15 min.

Całość warsztatu podsumujcie rozmową:

Czy warto jest wracać do przeszłości? Czy lubicie obserwować zmiany, jakie się dzieją w Waszym życiu? Czy lubicie oglądać siebie z przeszłości?

Runda końcowa: każda osoba mówi z jakiej zmiany w ostatnim roku w swoim życiu najbardziej się cieszy.