1. Rozgrzewka 5 min.

W wersji online: Poproś uczniów i uczennice, by przygotowali się na włączanie kamer. Podawaj określone zdania dotyczące ich stosunku do szkoły, nawiązujące do Mikołajka. Poproś, by odpowiadali na te stwierdzenia używając kamer. Jeśli się zgadzają z którymś z nich – niech włączą kamerę, jeśli się nie zgadzają – mogą ją wyłączyć. Przykładowe zdania:

• W szkole zwykle się nudzę.
• Tęsknię za szkołą na żywo.
• Chciałbym / chciałabym chodzić do takiej szkoły jak Mikołajek.
• W szkole najlepsze są przerwy.
• Chciałbym / chciałabym, żeby klasy były tylko dla chłopców / tylko dla dziewczyn.
• Chciałbym na przerwach wychodzić na dwór.

Na koniec tego ćwiczenia możesz zaprosić wszystkie osoby do wymyślania haseł/ pytań dla innych. (5 minut)

W wersji w klasie: Podziel przestrzeń na dwie cześci – jedna reprezentować będzie odpowiedź NIE, druga TAK. Poproś, by uczniowie i i uczennice ustawiali się po stronie, która oznacza wybraną przez nich odpowiedź.

 

2. Słowa nauczycieli 15 min.

W wersji online: Zaproponuj klasie wspólne wypisanie wypowiedzi, które przygotowali w domu. Możecie zrobić to w grupach lub na forum. Użyjcie do tego programu, który umożliwia wspólne towrzenie notatek, tablicy Jamboard. 

Dziesięciolatkowie na ogół chętnie i sprawnie korzystają z Jamboarda. Pokaż im, na czym polega dodawanie notatek. W razie trudności technicznych możesz przyjąć rolę osoby zapisującej wypowiedzi podawane przez uczniów. Ustalcie kolor dodawanych przez uczniów notatek (będziecie dalej pracować na tej tablicy i dodawać do niej kolejne notatki – trzymanie się tych samych kolorów pomoże Wam zachować porządek)

Przyjrzyjcie się wspólnie słowom, które Mikołajek i jego koledzy słyszą w książce od nauczycieli, opiekuna, dyrektora i innych dorosłych w szkole. Przyjrzyjcie się zapisanym sformułowaniom. Zapytaj uczniów, jak je odbierają: co czują, gdy je czytają, co o nich myślą? Na koniec tego ćwiczenia spróbujcie wspólnie określić, jaka potrzeba dorosłego kryje się za każdym z tych sformułowań, z czego wynika ta wypowiedź? Zapiszcie to skrótowo przy każdej notatce na Jamboardzie – dodajcie ją obok każdej notatki wybierając inny kolor niż poprzednio. 

Wersja w klasie: Ćwiczenie przebiega analogicznie, zamiast Jamboarda użyjcie tablicy i kolorowych karteczek (post-itów).

 

3. NVC – krótka opowieść o potrzebach 10 min.

W obu wersjach: Opowiedz uczniom krótko o porozumieniu bez przemocy według Marshalla Rosenberga. Unikaj teorii, skup się na przykładach i prostym schemacie opartym na przykłądzie z omaiwanej lektury:

- opis tego, co się wydarzyło, czyli co widać

Np. odnośnie sceny z opowiadania „Deszcz", w której nauczycielka denerwuje się na uczniów opis brzmiałby: „ławki są mokre, otworzyliście okna”),

- uczucie, czyli co dana osoba, mówiąca te słowa czuje w związku z sytuacją

Np. złości mnie to / jestem wkurzona / niepokoję się

- potrzeba, czyli jaka potrzeba pojawia sie w związku z sytuacją i uczuciami

Np. Ważne jest dla mnie, byśmy mogli przeprowadzić lekcje / ważne jes,t żebyście się nie przeziębili i żeby w klasie nie było zimno

- prośba, czyli konkretny zwrot, postulat działania, wyrażony wprost wobec osób, do których się komunikuje

Np. zamknijcie okna / wytrzyjcie ławki etc.

Podkreśl, że Rosenberg opiera swoją teorię na założeniu, że ludzie zawsze komunikują swoje potrzeby, tylko nie zawsze robią to w umiejętny sposób i że on proponuje komunikację, która uwzględnia zawsze szacunek do obu stron i ich potrzeb. Odnieś się do wybranego zdania z książki „Mikołajek” jako przykładu i wspólnie określcie potrzebę, z której wynika to zdanie i zastanówcie się, jak można ją wyrazić, by odbiorcy mogli ją zrozumieć.

Np. w scenie, gdy uczniowie otwierają okna, by pograć w piłkę i z powodu deszczu moczą ławki, pada komunikat „Rany boskie, co wy narobiliście, marsz do suchych ławek”. Zaproś uczniów do określenia, jakie potrzeby nauczycielki stoją za tym komunikatem. Następnie spróbujcie zastanowić się, co nauczycielka mogłaby powiedzieć uczniom w tej sytuacji, by jej potrzeby stały się dla nich jasne i były wyrażone z szacunkiem dla nich. Jak brzmiałby taki komunikat? Pracujcie też na innych przykładach.

Postaraj się pokazać uczniom, na czym tego rodzaju podejście do komunikacji polega i jak podchodzi do konfliktu. Możesz skorzystać z listy potrzeb skonstruowanej na podstawie teorii Rosenberga (link w bibliografii). Możecie rozwijać ten temat na innych przykładach i lekcjach jako element kształcenia komunikacyjnego.

4. Alternatywne komunikaty 15 min.

W wersji online: Podziel uczniów na grupy, każdej przydziel jedno-dwa stwierdzenia z wypisanych na tablicy komunikatów nauczycieli. Poproś, by zespoły stworzyły inne, alternatywne komunikaty wyrażające podobną myśl, ale w bardziej przystępny, przyjazny sposób. Niech nowe wypowiedzi odwołują się do nazwanej przez was w poprzednim ćwiczeniu potrzeby i unikają oskarżeń czy gróźb. Na czas tego zadania podziel uczniów na pokoje (w wersji zoom). Możesz dołączać do nich, pomagając grupom znaleźć alternatywne komunikaty, sformułować je.

Po powrocie z pokojów przeczytajcie wymyślone przez grupę komunikaty. Możesz zaproponować taką formułę prezentacji, w której reprezentant grupy wypowiada nowy komunikat nauczyciela kierując go do wybranej osoby z innej grupy, a jej zadaniem jest zareagować na niego jako uczeń. Porozmawiajcie chwilę o tym, czym różnią się nowe komunikaty nauczycieli, na czym polega różnica. Jak czują się, słysząc te komunikaty? Jakie reakcje one wywoływały? Na koniec pracy zapytaj, czy to było trudne zadanie.

 

W wersji w klasie: Podziel klasę na tradycyjne grupy. Podczas prezentacji na forum możecie zainscenizować kolejne sytuacje komunikacyjne.

5. Potrzeby uczniów 15 min.

W obu wersjach: Zaproś uczniów do dyskusji na forum. Porozmawiajcie o sytuacjach z lektury, którym się przyglądaliście, ale tym razem zwróćcie uwagę na zachowanie uczniów i ich reakcje: z jakiej potrzeby one wynikały? Zapiszcie odpowiedzi na tablicy Jambord używając nowego koloru do tworzenia notatek. 

Zapytaj uczestników zajęć o to, jakie są ich potrzeby związane z czasem spędzanym w szkole i relacjami z nauczycielami.

6. Szkoła od nowa! 30 min.

W wersji online: Zaproś uczniów do zadania, w którym opracowane przez Was dialogi staną się inspiracją do zaproponowania zmian w szkole: jakie rozwiązania pomogłyby szkole stać się lepszym, bardziej przyjaznym miejscem? Niech uczniowie zapoznają się z dialogami i na tej podstawie wymyślą pomysł na zmianę: to może być zasada, wydarzenie, miejsce, nowy przedmiot szkolny itp. – propozycja, która sprawiałaby, że szkoła będzie miejscem w większym stopniu uwzględniającym potrzeby uczniów/ uczennic i nauczycieli/ nauczycielek. Możecie ją zaprojektować odpowiadając na pytania pomocnicze:

• Co to jest? Miejsce, wydarzenie, sytuacja, osoba itp.?
• Jak wygląda, kiedy się dzieje?
• Co do szkoły wnosi, co w niej zmienia?

 

Podkreśl, że ważne, aby było to coś konkretnego, co można zrealizować, zrobić, wyobrazić sobie. Możesz podać przykłady: pokój krzyku, funkcja dyżurnego do spraw nagłych zjawisk pogodowych etc. Kreatywność dzieci na pewno pozwoli im wymyślić rozmaite rozwiązania. Na początek warto im powiedzieć, że mogą puścić wodze fantazji, nie ograniczać się do rzeczy, które w szkole już są.

 

 

Poproś, by przygotowali krótką prezentację swojego pomysłu. Mogą w niej użyć zdjęć z Internetu, przedmiotów, rysunków, dźwięków – wszystkiego, co potrzebne im do wyjaśnienia, na czym polega ich innowacja. Zaznacz, że mają na tę opowieść dwie minuty podczas prezentacji.

Spotkajcie się w przestrzeni głównej. Opowiedzcie sobie o tych pomysłach, pokażcie je.

Omówienie: zapytaj uczniów i uczennice: co musiałoby się stać, żeby któreś z tych rozwiązań przetestować w naszej szkole? Kto musiałby o tym zdecydować, co byłoby potrzebne? 

W wersji w klasie: poproś ich, by przygotowali tę prezentację, korzystając z programu canva lub na jamboardzie, w taki sposób, że każda grupa pracuje przy jednym komputerze.