Scenariusz odwołuje się do twórczości Sławomira Mrożka i jest poświęcony dwóm głównym tematom: kategorii absurdu w literaturze i zjawiskom społecznym w najnowszej historii Polski. Pozwala również na refleksję nad mechanizmami kształtującymi wybory, postawy i zachowania jednostek i społeczeństw. Wykorzystuje grupowe, interaktywne metody grania ról oraz elementy kreacji plastycznej, uzupełnione pracą własną uczniów. Do zrealizowania na lekcji w 3. klasie gimnazjum.
Zajęcia prowadzone są w przestrzeni pozwalającej na swobodny ruch. Krzesła znajdujące się w pomieszczeniu ustawione w szerokim kręgu.
Skopiowany tekst opowiadania Mrożka „Półpancerze praktyczne” opatrzony ilustracją półpancerza (zdjęcie, rysunek) – liczba kopii odpowiadająca liczebności klasy. Stare gazety – po jednej dla każdego ucznia.
Lekcje mogą być uzupełnione dodatkowymi działaniami, na przykład wizytą w muzeum PRL‐u czy wycieczką po okolicy w poszukiwaniu reliktów dawnej epoki i śladów absurdalnych zjawisk obecnych w codziennej rzeczywistości. Można również sięgnąć po archiwalne nagrania dziennika telewizyjnego i inne materiały oddające atmosferę tamtych lat.
Ćwiczymy w parach. Zadanie polega na znalezieniu najróżniejszych sposobów witania się i pozdrawiania. Wszyscy zaczynają od tradycyjnego podania ręki, a następnie próbują przekształcić tę formę (oraz inne konwencjonalne gesty – ukłony, dygi, salutowanie) w bardziej oryginalne, wymyślne i nietypowe powitania. Mogą się posługiwać różnymi częściami ciała – łokciami, nosami, stopami, plecami.
Na koniec każda para prezentuje wykreowane przez siebie pozdrowienie jako nową, obowiązującą od dziś modę.
Siedzimy w kręgu, każdy czyta opowiadanie samodzielnie, w ciszy. Tekst jest zilustrowany grafiką lub zdjęciem półpancerza.
Zaznacz przestrzeń „sceny”, na której ustawiamy stolik lub krzesła wyobrażające umownie ladę sklepową. Otaczamy przestrzeń gry półkolem. Na scenę zostają zaproszone dwie osoby (ochotnicy) do improwizowanego odegrania roli sprzedawcy i roli kupującego. Ten pierwszy musi za wszelką cenę sprzedać półpancerze, które ma w magazynie. Klient natomiast przyszedł do sklepu, żeby kupić buty. Rozpoczyna się rozmowa. Obie strony starają się jak najlepiej przedstawić swoje argumenty/potrzeby (które są ze sobą w oczywistej sprzeczności). Po chwili zatrzymaj akcję i zaproś kolejnych ochotników do wejścia w rolę wybranej postaci. Zapytaj, co nowego, jakie inne racje można wymyślić, by wesprzeć stanowisko każdego z bohaterów.
Aktorzy zmieniają się kilkakrotnie – warto, by wszyscy mieli okazję znaleźć się na scenie, jeśli pozwala na to liczebność grupy.
Grę można dodatkowo wzbogacić, wprowadzając do niej technikę zamiany ról. Będzie ona szczególnie przydatna w sytuacji ostrego starcia sprzedawcy i klienta. Dzięki niej każdy z grających będzie musiał utożsamić się ze swoim dotychczasowym adwersarzem, z którym zamieni się miejscem przy ladzie – klient stanie się sprzedawcą, a sprzedawca klientem. Także dla obserwujących będzie to bardzo ciekawe doświadczenie.
Można również zaproponować grupowe zakończenie gry, zapraszając na scenę wszystkich uczniów w roli tłumu klientów wypełniających sklep.
Każdy kolejno przedstawia krótko swoje refleksje i wrażenia na temat tekstu i gry (konieczne jest kontrolowanie czasu wypowiedzi, by wszyscy uczniowie mogli zabrać głos).
Zadanie domowe: uczniowie mają zebrać informacje na temat Polski Ludowej i poszukać odpowiedzi na pytanie, co oznacza powiedzenie „jak z Mrożka”. Od nich samych zależy wybór metody poszukiwań – mogą korzystać z internetu, książek, przeprowadzić wywiady z osobami pamiętającymi czas PRL-u.
Siedzimy w kręgu, każdy dostaje gazetę i ma z niej wykonać przedmiot/obiekt symbolizujący rzeczywistość „jak z Mrożka”. Nie chodzi o stworzenie precyzyjnych wizerunków, ale o uchwycenie istoty prezentowanego zjawiska i praktyczne wykorzystanie wiedzy zdobytej w ramach zadania domowego. Każdy kolejno demonstruje grupie swoją pracę, wyjaśniając, co ona przedstawia.
Dzielimy się na małe 3–4-osobowe zespoły. Zadaniem wszystkich zespołów jest przygotowanie krótkiej scenki teatralnej pokazującej zjawiska i sytuacje „jak z Mrożka” obecne w naszej współczesnej codziennej rzeczywistości. Każda grupa musi najpierw uzgodnić, co będzie tematem wspólnej prezentacji, a potem ustalić jej przebieg.
Warto wykorzystać gazety (które wcześniej były używane) w nowej funkcji – jako rekwizyty, elementy kostiumu czy dekoracji. Zespoły kolejno prezentują swoje obrazy, a jeśli czas pozwoli, odpowiadają na pytania i wątpliwości widzów.
Podsumuj zrealizowane działania, odnosząc je do wybranych przez siebie zagadnień i przedmiotów nauczania (język polski, historia, wiedza o społeczeństwie). Możesz skorzystać z materiałów Polskiej Kroniki Filmowej, aby oddać atmosferę i klimat PRL.
Wiek 13-16 lat
Wiek 13-16 lat
Wiek 16-19 lat
Wiek 16-19 lat