Miejsce – o przestrzeni w opowiadaniu Andrzeja Stasiuka
Agata Łukaszewicz

Miejsce – o przestrzeni w opowiadaniu Andrzeja Stasiuka

Uczestnicy zajęć analizują opowiadanie Andrzeja Stasiuka „Miejsce" (z tomu „Opowieści galicyjskie"), zwracając uwagę na perspektywę bohaterów. Spróbują przyjrzeć się tytułowemu miejscu oczami narratora, turysty i starca, a swoimi obserwacjami podzielą się w formie słuchowiska. 

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 16-19 lat
  • Rodzaj zajęć język polski
  • Miejsce sala lekcyjna
  • Czas 90 minut
  • Cel zajęć
    • rozmowa o przestrzeni w utworze „Miejsce” Andrzeja Stasiuka;
    • tworzenie słuchowiska.
  • Metody pracy rozmowa kierowana, praca z tekstem, pokaz, improwizacje słowne, ćwiczenia głosowe

Przygotowanie do zajęć

Aranżacja przestrzeni

Przestrzeń do pracy w grupach. 

Środki dydaktyczne

Tekst opowiadania „Miejsce" – egzemplarz dla każdego ucznia. Karteczki typu post-it.

Przebieg zajęć

1. Oś czasu 5 min.

Zamieść w przestrzeni klasy oś czasu z zaznaczonym punktem TERAZ (narysuj ją na dużym kartonie lub tablicy). Poproś, by uczniowie ustawili się w szeregu zgodnie ze swoją datą urodzenia – od najstarszego do najmłodszego – jak na osi czasu. Niech spróbują to zrobić bez użycia słów. Sprawdźcie, czy się to udało? Podziel szereg na zespoły trzy-czteroosobowe.

2. Ludzie na osi czasu 10 min.

Usiądźcie w grupach. Każdy zespół wybiera jednego z bohaterów opowiadania „Miejsce": narratora, turystę oub 90-letniego starca. Poleć, żeby każdy zespół zastanowił się, co wie o swojej postaci po lekturze tekstu:

- kim jest? 

- z jakiej perspektywy patrzy na cerkiew?

- co wie o tym miejscu, a czego nie?

Po tej rozmowie poproś, aby każdy zespół zaznaczył na osi, w jakiej przestrzeni czasowej ta postać ma kontakt z cerkwią (użyjcie różnych kolorów dla bohaterów, żeby zaznaczyć punkty i etapy). Zachęć uczniów do szukania oznaczeń, które ich zdaniem najlepiej oddają związek bohatera z miejscem. Podyskutujcie o zaproponowanych rozwiązaniach.

3. Różni ludzie, jedno miejsce 20 min.

Poleć uczniom, żeby przyjrzeli się teraz, w jaki sposób wybrany przez zespół bohater odbiera cerkiew. Niech sięgną do tekstu i wezmą pod uwagę wrażenia wszystkich zmysłów:

- co ten bohater słyszy? (czy to zawsze realne głosy/dźwięki?),

- czego dotyka? (jakie to faktury?),

- jakie zapachy czuje? (starości/nowości/natury),

- co widzi? (pomyślcie o konstrukcji architektonicznej cerkwi, elementach przyrody, przedmiotach z cerkwi, które pojawiają się w tekście.)

Zapiszcie hasłowo na kartkach samoprzylepnych wszystkie wrażenia, które towarzyszą bohaterom w cerkwi.

4. Ludzie mówią o miejscu 35 min.

1. Powiedz uczniom, że na tym etapie ich zadaniem jest zastanowienie się, w jaki sposób wybrany przez nich bohater mógłby mówić o cerkwi i stworzenie przykładowych wypowiedzi tej postaci. Poleć, aby każda grupa stworzyła zestaw sformułowań, które mogłaby wypowiedzieć ta postać, korzystając z zapisanych w poprzednim ćwiczeniu haseł. Scharakteryzujcie bohatera poprzez sposób mówienia: pamiętajcie, żeby sięgnąć po rytm, tempo, intonację, barwę, modulację, stosowanie pauzy, które mogłyby być właściwe temu bohaterowi. Spróbujcie wykorzystać wszystkie zapisane przez Was w poprzednim ćwiczeniu hasła – niech każda osoba w grupie wybiera kolejno jedno i wypowiada je, wykorzystując poszczególne środki charakteryzujące bohatera.

2. Kiedy uczniowie będą mieli gotowy zestaw wypowiedzi, niech zaprojektują kolejność wypowiadanych haseł tak, by powstał z nich kolaż dźwiękowy. Zaznacz, że hasła mogą się powtarzać, zapętlać, wracać w różnych momentach. Postarajcie się oddać klimat/atmosferę przestrzeni cerkwi oraz perspektywę danej postaci. Zapowiedz zespołom, że ich zadaniem będzie zaprezentowanie przygotowanego słuchowiska na forum.

5. Przestrzeń na osi czasu 20 min.

1. Zaproś zespoły do prezentacji słuchowisk. Wysłuchajcie ich przy zgaszonym świetle lub z zamkniętymi oczami (chodzi o pozbawienie bodźców wzrokowych i uruchomienie wyobraźni).

2. Zachęć uczniów do podzielenia sie swoimi wrażeniami. Jak klimat cerkwi został oddany w słuchowiskach? Jak zmieniał się on w czasie? Zamieśćcie swoje wnioski na osi czasu –  gdzie sytuują się różne elementy Waszej narracji o cerkwi? Czym różniły się od siebie wizje cerkwi? Jak zmieniło się tytułowe miejsce z biegiem czasu? 

Zobacz też

Andrzej Stasiuk, „Miejsce" [w:], tegoż, „Opowieści Galicyjskie", Wołowiec 2016.

Moduł online

Aby poprowadzić zajęcia online:

- oś czasu możecie stworzyć i uzupełniać, korzystając z narzędzia Whiteboard w Zoomie lub z Jamboarda;

- zespoły mogą używać Jamboarda podczas etapów od drugiego do czwartego;

- pracę w grupach zrealizujcie w pokojach. Poproś całą klasę o wyłączenie kamer na czas prezentacji.

O autorach

Agata Łukaszewicz

Pedagożka teatru, dokumentalistka, absolwentka: wiedzy o teatrze, mediów interaktywnych i widowisk (Uniwersytet Adama Mickiewicza) oraz pedagogiki teatru (Uniwersytet Warszawski). Pracuje z dziećmi,  młodzieżą, osobami z niepełnosprawnościami, nauczycielami. Od 2017 roku opiekuje się Archiwum Jana Dormana w  Instytucie Teatralnym. Autorka artykułów o działaniach pedagogiczno-teatralnych Dormana.

Agata Łukaszewicz

Podobne konspekty

  • Wiek 16-19 lat

    miniaturka konspektu Tradycja

    Agata Pietrzyk-Sławińska

    Tradycja

  • Wiek 10-13 lat

    miniaturka konspektu Teatr Opowiadacza, cz. 2

    Anna Rochowska

    Teatr Opowiadacza, cz. 2

  • Wiek 13-16 lat

    miniaturka konspektu "Bo jak znika miasto, to znika bardzo wiele” – Filip Springer o pamiętaniu miejsc

    Aleksandra Drzazga

    "Bo jak znika miasto, to znika bardzo wiele” – Filip Springer o pamiętaniu miejsc

  • Wiek 10-13 lat

    miniaturka konspektu Sztuka –  znak naszej obecności?

    Monika Lićwinko

    Sztuka – znak naszej obecności?