1. Prolog. Co widzą postaci z obrazu a co obserwatorzy upadku Ikara? 10 min.

1. Rozpocznij lekcję od pokazania uczniom obrazu Pietera Bruegla „Pejzaż z upadkiem Ikara”, nawiązującego do powszechnie znanej mitycznej opowieści. Jeśli masz możliwość, wyświetl obraz na tablicy multimedialnej i pozostaw ją włączoną przez całą lekcję, tak aby obraz stanowił tło dla waszych działań scenicznych. Daj uczniom chwilę na przyjrzenie się obrazowi.

2. Zaproponuj, aby potraktowali dzieło Bruegla jak zatrzymaną chwilę, kadr. Spróbujecie za pomocą słów ożywić widocznych na nim bohaterów. Poproś uczniów, aby dobrali się w trójki, w których każda osoba wcieli się w jedną z ukazanych na obrazie postaci (oracz, rybak, pasterz). Niech jako ta postać powiedzą, co widzą wokół siebie. Wszystkie trójki pracują równolegle bez prezentowania na forum wypowiedzi.

3. Poleć uczniom, aby pozostali w trójkach i weszli w role obserwatorów sceny upadku Ikara i z tej perspektywy zwrócili się do dowolnie wybranych postaci z obrazu (praca równoległa w zespołach).

2. Co i jak widzi podmiot liryczny? Perspektywa „dawniej” i „teraz” 10 min.

1. Poproś uczniów o zapoznanie się z wierszem Tadeusza Różewicza „Prawa i obowiązki”. Daj chwilę na cichą lekturę, a następnie podziel klasę na grupy kilkuosobowe. Poleć, by:

- połowa grup przyjrzała się pierwszej części wiersza, która ujawnia perspektywę DAWNIEJ (zaczyna się od słów „Daw­niej kie­dy nie wiem”)

- druga połowa grup przyjrzała się części, która dotyczy perspektywy TERAZ (od słów „lecz te­raz kie­dy te­raz nie wiem”).

W analizie pomocne mogą być pytania:

- Co cechuje myślenie podmiotu lirycznego w tej części pwiersza? Jak widzi prawa i obowiązki?

- Jaki jest ton wypowiedzi podmiotu lirycznego?

 2. Poproś klasę, aby w parach spotkały się osoby, które pracowały nad różnymi strofami i podczas rozmowy zastanowiły się, czym różni się „teraz” od „dawniej” dla podmiotu mówiącego. Jak myślą, z czego wynika taka zmiana perspektywy? Po skończeniu całego zadania wszyscy będą mieli wgląd w obydwie perspektywy przedstawione w wierszu.

3. Wiersz wolny na scenie. Poszukiwanie znaczeń i odkrywanie brzmieniowego potencjału utworu 20 min.

1. Forma wiersza

Poproś uczniów, by przyjrzeli się formie tego wiersza – co jest w niej charakterystycznego? W razie potrzeby zwróć ich uwagę na podział na części, brak interpunkcji, swobodną budowę rytmiczną, w której nie obowiązują żadne schematy. Powiedz uczniom, że ten rodzaj tekstu jest nazywany wierszem wolnym. Zapowiedz, że w kolejnym zadaniu – kierując się nazwą –  uczniowie będą mieli pełną wolność w szukaniu sposobu na przeczytanie tego tekstu.

2. Poszukiwanie brzmienia

Poleć, aby uczniowie pracowali nadal w parach. Ich zadaniem jest dodanie do wiersza znaków interpunkcyjnych, które oddają to, w jaki sposób chcą go przeczytać. Nastęnie niech odczytają na głos cały wiersz w taki sposób, aby oddać charakter każdej z części i perspektywę podmiotu lirycznego.

3. Performatywne odczytanie utworu

a) daj uczniom czas na przygotowanie się do prezentacji utworu. Powiedz, że odczytanie utworu mogą zaaranżować, korzystając z obrazu wyświetlanego na ekranie. Niech zastanowią się, w jaki sposób chcą go włączyć do swojej prezentacji. 

b) zaproś chętne pary do prezentacji utworu.

c) w podsumowaniu prezentacji zastanówcie się wspólnie nad poniższymi zagadnieniami:

- Jakie emocje towarzyszą podmiotowi lirycznemu? Co się zmienia w perspektywie podmiotu mówiącego? Jak brzmi „dawniej” tekstu,  a jak „teraz” ?

4. Jak działa wiersz wolny? 5 min.

Poproś uczniów, aby w parach porozmawiali o formie wiersza wolnego: jak go czytać? Niech każda osoba w parze sformułuje wskazówkę dotyczącą wygłaszania wiersza wolnego.