Ukryte życie skarpetek, czyli co nasze ubranie mówi o świecie?
Dorota Ogrodzka

Ukryte życie skarpetek, czyli co nasze ubranie mówi o świecie?

Zajęcia przeznaczone jako wprowadzenie do lektury książki Justyny Bednarek „Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek” lub jako rozwinięcie jej omówienia. Celem jest pobudzenie refleksji dzieci na temat tego, skąd biorą się ich ubrania. Podobnie jak w książkach, skarpetki są aktywnymi, działającymi postaciami, tak w naszym scenariuszu ożywają, zabierają głos dzięki uczestnikom i uczestniczkom, i ich kreatywności. Konspekt pozwala podjąć rozmowę o nierównościach ekonomicznych i społecznych oraz zaprasza do namysłu nad tym, jak w bardziej odpowiedzialny sposób możemy traktować rzeczy. Podczas lekcji zostaną wykorzystane dostęne online materiały z kampanii społecznych.

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 6-10 lat
  • Rodzaj zajęć język polski, nauczanie zintegrowane, przyroda
  • Miejsce sala lekcyjna
  • Czas 45 minut
  • Cel zajęć
    • pobudzenie kreatywności i twórczej wyobraźni uczniów i uczennic w zakresie wymyślania historii;
    • uwrażliwienie uczestników i uczestniczek na kwestię pracy, nierówności społecznych oraz na fakt, że każdy przedmiot został przez kogoś, w jakiś okolicznościach wytworzony;
    • zainteresowanie uczestniczek i uczestników tym, w jaki sposób pracuje się w różnych częściach świata, dostarczenie wiedzy o przemyśle odzieżowym na najbardziej podstawowym poziomie;
    • uwrażliwienie uczennic i uczniów na aspekt ludzki w odniesieniu do kultury materialnej, rozwijanie odpowiedzialnej postawy związanej z szanowaniem rzeczy;
    • pobudzanie umiejętności zabawy przedmiotami, tworzenia historii i scenek z ich udziałem, pokazanie twórczych sposobów pracy za pośrednictwem internetu.
  • Metody pracy rozmowa kierowana, pogadanka, improwizacje słowne, ćwiczenia plastyczne

Przygotowanie do zajęć

Zadanie dla ucznia

Poproś uczestników i uczestniczki o przygotowanie jednej, ulubionej skarpetki. Może być to skarpetka, której już nie noszą, może być stara lub zniszczona, lub nowa, obecnie używana - bez znaczenia. Poproś, by jeszcze przed zajęciami uczestnicy wymyślili dla skarpetek imiona. Ważne: niech uczniowie postarają się dowiedzieć, w jakim kraju została zrobiona ich skarpetka.

Aranżacja przestrzeni

Tradycyjny układ sali.

Środki dydaktyczne

Jeśli zajęcia odbywają się na zoomie, zachęć uczniów i uczennice, by ustawili tryb „Gallery View” i przygotowali się na włączanie kamer. W trakcie zajęć będzie ważne wsparcie rodziców lub opiekunów, możliwość ich krótkiego udziału, konsultacji dzieci z nimi warto wcześniej ich o tym uprzedzić, poprosić ich o to. W przypadku zajęć na żywo, wskazane materiały multimedialne mogą być zaprezentowane na rzutniku.

Przebieg zajęć

1. Skarpetkowe przywitanie 10 min.

W wersji online: Zapowiedz rundę przywitania skarpet. Ustalcie, jak ma ono wyglądać:

 każdy decyduje, w jaki szczególny sposób jego skarpetka pojawi się w polu ekranu (w jakim tempie?, z której strony, jak założą ją na dłoń, jak ożywią?)

 każda osoba wypowiada imię skarpetki– na prezentację każdy ma 10 sekund.

Na początku poproś, by na ekranach pojawiły się wszystkie skarpetki. Możesz wymyślić różne wspólne hasła na ich ruch (podskoki, przywitania, okazywanie radości, znikanie). Potem poleć, by wszystkie zniknęły i by wywoływane przez Ciebie osoby po kolei prezentowały swoje skarpetki zgodnie z ustalonym trybem. Ważna jest dyscyplina czasowa, której może pomóc wprowadzenie atmosfery gry, odliczanie czasu, wprowadzenie gestu za pomocą którego pokazujesz, że minęło 10 sekund przeznaczone dla danej skarpetki / uczestnika.

W wersji w klasie: zaprezentujcie skarpetki w kręgu, również decydując o ich pojawianiu się. Możesz również zaproponować, że po kolei każda osoba zajmuje miejsce za ławką, która stanowi rodzaj sceny, dla pojawiającej się skarpetki, zaś pozostali otaczają ławkę półokręgiem.

2. Skarpetowa ankieta 5 min.

W wersji online: Dowiedzcie się o swoich skarpetach czegoś więcej! Zadawaj pytania skarpetkom, poproś uczestników, żeby odpowiadali na nie w następujący sposób: jeśli odpowiedź brzmi tak  uczestnik/ uczestniczka i jego skarpeta włącza kamerę, jeśli odpowiedź brzmi nie uczestnik / uczestniczka i jego/ jej skarpeta wyłącza kamerkę.

Pytania:

  • Czy jesteś stara?
  • Czy lubisz być noszona po domu, czy na dworze?
  • Czy byłaś dzisiaj prana?
  • Czy lubisz przygody?
  • Czy drapiesz w stopę swoją właścicielkę lub właściciela?
  • Czy mieszkasz w szufladzie?
  • Czy wiesz,  w jakim kraju zostałaś wyprodukowana?

 

Na koniec ankiety zapytaj osoby, które odpowiedziały TAK na ostatnie pytanie o pochodzenie ich skarpetek. Jeśli nikt nie wie o pochodzeniu swojej skarpetki, opowiedz o swojej (wcześniej koniecznie musisz to sprawdzić) 

 

W wersji w klasie: określ, która strona sali będzie reprezentować odpowiedź TAK, a która NIE. Zadawaj pytania prosząc, by uczestnicy i uczestniczki zajmowali miejsce, które odpowiada ich wyborowi.

3. Historia skarpetki 5 min.

W wersji online: poproś uczestników, by z pomocą rodziców spróbowali się dowiedzieć, w jakim kraju / miejscu na świecie została wyprodukowana ich skarpetka. [W przypadku zajęć na żywo, poproś dzień / tydzień wcześniej o to, by dowiedzieli się, wspólnie z rodzicami skąd pochodzi ich skarpetka. Jeśli nie jest to oczywiste lub łatwe do ustalenia, poproście, by dołożyli trochę wysiłku lub znaleźli skarpetkę, o której to wiedzą].

Niech każda osoba ustawi sobie jako nazwę uczestnika imię skarpetki i miejsce pochodzenia (można to zrobić po kliknięciu swojego imienia na liście uczestników i wyborze opcji Rename).

W wersji w klasie: uczniowie mogą ustawić przed sobą wizytówki z imieniem skarpetki i krajem pochodzenia.

4. Kim mógł być twórca mojej skarpetki? 15 min.

W wersji online: Pokaż uczniom mapę Google. Wspólnie spróbujcie zaznaczyć (uczniowie i uczennice mogą to robić samodzielnie lub z Twoją pomocą), skąd pochodzą ich skarpetki. Sprawdźcie, ile z nich zostało wyprodukowanych w Polsce, ile w Europie, a ile poza nią.

Wskazówka techniczna: Możesz utworzyć przed zajęciami mapę, na której zaznaczycie wszystkie miejsca. Na dysku Google wybierz opcję Maps. W menu po lewej stornie kliknij opcje Twoje Miejsca, a następnie Mapy – wówczas na dole strony pokaże się napis Utwórz Mapę. Po kliknięciu możesz zatytułować mapę i dodawać znaczniki miejsc – wszystkie będą widoczne równocześnie, dzięki temu łatwiej zobaczycie, skąd pochodzą skarpetki. W przypadku kilku skarpet pochodzących z jednego kraju możecie zaznaczyć różne miasta w tym kraju – dzięki temu zobaczycie, jak dużo skarpetek pochodzi z jednego miejsca.

 

Pokaż uczniom zdjęcia ze strony: https://www.fashionrevolution.org/tag/who-made-my-clothes/.

Na fotografiach znajdują się osoby, które pracują w krajach produkujących odzież dla globalnych sieci handlowych. Spróbujcie przez chwilę porozmawiać o osobach na zdjęciach: kim są, ile mają lat, co robią oprócz pracy?


W przypadku starszych dzieci możesz rozszerzyć to zadanie o kolejny etap:

Poproś uczestników, by każda osoba wyobraziła sobie i twórcę swojej skarpetki i narysowała jej portret. Pomocnicze pytania:

  • ile lat ma ta osoba?
  • Czy pracuje w fabryce, czy w innym miejscu?
  • Jak ma na imię?
  • Czy lubi swoją pracę?
  • Czy zarabia mało, czy dużo?
  • Ile godzin dziennie pracuje?

Na koniec pracy zrób performatywne przedstawianie postaci -  gdy odpowiedź brzmi tak, niech uczniowie pokażą do kamery przygotowany rysunek.

Pytania do postaci:

Ile wśród twórców skarpet jest kobiet?

Jak sądzicie, ile z tych osób lubi swoją pracę?

Ile spośród tych osób pracuje nie więcej niż sześć godzin dziennie, według was?

Kto z nich, twoim zdaniem może zarabiać mało ?

A kto dużo?

W wersji w klasie: Poproś, analogicznie, o narysowanie portretów. Potem poproś, by wszyscy ustawili się grupowo w jednej części sali, w drugiej części sali wyznacz kwadrat, miejsce oznaczone taśmą. Wywołuj poszczególne kategorie, prosząc, by uczniowie, których postaci należą do wywoływanej grupy wchodzili do oznaczonego obszaru i prezentowali innym swoje rysunki i siebie innym. 

5. Jak robi się ubrania na świecie? 5 min.

W przypadku starszych dzieci możesz rozszerzyć to zadanie o kolejny etap:

Pokaż uczniom infografikę ze strony: https://www.ekonsument.pl/materialy/publ_536_price_t_shirt_plpl.jpg

Przedstawia ona podział zysku z produkcji ubrań. Opowiedz uczniom o tym podziale, tłumacząc trudniejsze słowa, takie jak „marka” „pośrednik” „funkcjonowanie firmy”. Pokaż im, ile zysku, procentowo, przypada dla autora ubrania. 

Komentarz: W klasach, gdzie omawiacie na matematyce ułamki lub procenty, to zadanie może dodatkowo posłużyć nauce w tym obszarze).

Zapytaj uczniów i uczennice, co o tym myślą, jakie mają uczucia czy refleksje.

6. Burza mózgów 5 min.

W wersji online: Zapytaj uczniów i uczennice, czy jest coś, co chcieliby zmienić na świecie w sposobie wytwarzania ubrań. Może warunki pracy, a może sposób używania skarpetek. Staraj się zachęcić ich do wyrażenia własnych pomysłów. Spróbujcie wspólnie zastanowić się, co możecie zrobić, by ta zmiana się zadziała, na co macie wpływ. Możecie użyć jamboarda, by zebrać te pomysły (najlepiej, jeśli Ty zapiszesz pomysły uczestników i udostępnisz ekran, chyba, że grupa zna narzędzie i jest w stanie swobodnie z niego korzystać).

Zapytaj uczestników, czy chcieliby spróbować wdrożyć któryś z pomysłów. 

W wersji w klasie:

Zamiast jamboarda użycie zwykłej tablicy i kolorowych kartek.

Zobacz też

Agnieszka Suchowierska, Tomasz Kaczkowski, „Mat i świat", Warszawa 2015.
Justyna Bednarek, „Niesamowite przygody dziesięciu skarpetek", Warszawa 2015.

O autorach

Dorota Ogrodzka

Artystka społeczna, pedagożka teatru, reżyserka i badaczka, aktywistka. Kuratorka i tutorka projektów artystyczno-społecznych i artywistycznych, wspiera zespoły twórcze, artystów, liderki lokalne. Wiceprezeska Stowarzyszenia Pedagogów Teatru, z którym realizuje warsztaty, procesy twórcze, spektakle i wydarzenia. Jest członkinią międzynarodowej sieci Reshape, w której od 3 lat pracuje na rzecz rozwijania sektora kultury i sztuki. Współorganizatorka festiwalu SLOT ART, kuratorka programu warsztatowego, członkini Rady Slotu. Prowadzi zajęcia w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Polsko-Japońskiej Szkole Technik Komputerowych. Współpracuje z wieloma teatrami i instytucjami kultury oraz organizacjami, w Warszawie, kraju i zagranicą, m.in. z Teatrem Powszechnym im. Z. Hübnera, Krytyką Polityczną, Fundacją Szkoła Liderów, Towarzystwem Inicjatyw Twórczych "ę", Fundacją Sto Pociech, Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego.

Dorota Ogrodzka

Podobne konspekty

  • Wiek 10-13 lat

    miniaturka konspektu Nowe życie rzeczy

    Natalia Leszczyńska

    Nowe życie rzeczy

  • Wiek 6-10 lat

    miniaturka konspektu Ubranie czy przebranie? Scenariusz zajęć na kółko teatralne

    Wiktoria Rutkowska, Paulina Andruczyk

    Ubranie czy przebranie? Scenariusz zajęć na kółko teatralne

  • Wiek 6-10 lat

    miniaturka konspektu W świecie ożywionej garderoby

    Weronika Łucyk

    W świecie ożywionej garderoby

  • Wiek 6-10 lat

    miniaturka konspektu Co tu się stało!? Integracja

    Justyna Czarnota, Katarzyna Piwońska

    Co tu się stało!? Integracja