1. Na zachód! 5 min.

Powiedz dzieciom, że dzisiaj przed Wami spotkanie z opowieścią, której słuchają dzieci z innego kraju. Zanim jej wysłuchacie, dowiecie się, co to za miejsce i poznacie kilka informacji na jego temat. Tym razem kraina leży bardzo blisko: to Niemcy, jedno z państw sąsiedzkich Polski. Powiedz, że to kraj, z którego pochodzi wielu słynnych kompozytorów, filozofów, malarzy, ludzi sztuki – niejednego z nich uczniowie poznają podczas dalszej nauki w szkole. Pierwsze postaci poznacie już dziś!

2. B jak Bach 15 min.

W opowieści zobaczycie muzyków, którzy wykonują niemieckie utwory muzyki klasycznej, w tym utwór Jana Sebastiana Bacha – słynnego niemieckiego kompozytora muzyki. Zapisz na tablicy jego imię i nazwisko, a następnie wyświetl dzieciom ilustrację Iwony Chmielewskiej przedstawiającą muzyka [zdjęcie nr 1 w galerii].

Zapytaj dzieci, jak autorka przedstawiła Jana Sebastiana Bacha. Niech opiszą, co widzą.

Zapytaj, jak sądzą, skąd taki pomysł przyszedł Iwonie Chmielewskiej do głowy. Wysłuchaj pomysłów, a następnie wyjaśnij, że der Bach w języku niemieckim oznacza strumyk. Dlatego na ilustracji Bach wyleguje się nad strumykiem. Zapytaj, w jakim kształcie jest strumyk. [To litera B jak Bach, Jan Sebastian Bach].

Zaproponuj dzieciom jedną z rozgrzewek inspirowanych postaciom Bacha.

Rozgrzewkę wybierz zgodnie z możliwościami grupy, z którą pracujesz. Rozgrzewka kompozytorów bazuje na ćwiczeniach, które odnoszą się do kategorii muzycznych, ale nie wymagają używania zmysłu słuchu – odnosi się do zmysłu wzroku i dotyku oraz wykorzystuje ruch. Rozgrzewka słuchaczy przygotowuje do słuchowego odbioru utworu Bacha. W obu przypadkach wybierz tylko te działania, o których wiesz, że będą komfortowe dla Twojej grupy. 

WARIANT I - ROZGRZEWKA KOMPOZYTORÓW

1. Powiedz, że teraz przed Wami rozgrzewka, w której pobawicie się… komponowaniem. Poproś dzieci, żeby zajęły wygodne miejsca w przestrzeni i poczuły swoje ciało. Poprowadź dzieci, korzystając z następujących wskazówek (aby łatwiej było im zrozumieć polecenie, weź udział w działaniach i pokazuj, na czym one polegają):

- Ciało jest spokojne i ciche, tylko oddech delikatnie porusza je od środka. Zauważcie, jak oddech porusza waszym ciałem... Jakie miejsca się unoszą przy wdechu i opadają przy wydechu? Czy jest to brzuch? Klatka piersiowa? Spróbujcie poczuć strumień powietrza – jaka jest jego droga?

- Teraz sprawdźcie, jak można komponować własny oddech! Najpierw wypuśćcie powietrze krótko, ostro, dynamicznie. Na taki rodzaj ruchu kompozytorzy mówią stacatto. Teraz oddychajcie w sposób łagodny, długi, rozciągnięty w czasie, bez przerw – tę formę kompozytorzy nazywają legato.

- Następnie spróbujcie połączyć te dwa sposoby oddychania: wdech (legato) i wydech (stacatto), a potem odwrotnie. Daj dzieciom chwilę czasu na poeksperymentowanie z tymi dwiema jakościami.

- Zacznijcie od rozgrzewania sobie dłoni poprzez dynamiczne pocieranie jedną ręką o drugą. Rozmasujcie dłońmi ciało – najpierw delikatnie, potem energicznie, całą dłonią: klatkę piersiową, biodra, nogi, szyję, głowę.

- Wykorzystajcie do masażu palce. Rozmasujcie każdy palec u obu rąk.

- Energicznie otwierajcie dłonie i zamykajcie je w pięść, a następnie luźno wstrząśnijcie nadgarstkami.

- Zacznijcie poruszać palcami po ciele. Dbajcie o to, by ruch był komfortowy dla Was - nie uderzajcie nimi zbyt mocno.

Na drugim etapie masażu poproś o zmianę:

- tempa poruszania palcami po własnym ciele (raz szybko, raz wolno, coraz szybciej, coraz wolniej),

- siły uderzeń palców o ciało (raz delikatnie, raz mocniej, coraz delikatniej, coraz mocniej).

Możesz też łączyć polecenia – np. szybko i delikatnie, szybko i mocno. Zachęć dzieci do zabawy, poruszania się po całym ciele dłońmi z uruchomionymi palcami. 

2. Zatrzymaj zabawę, poproś dzieci o zamknięcie oczu i wyobrażenie sobie, że ich ciała są ich instrumentami, a oni muzykami. Poproś o instrumenty o stanie w skupieniu, następnie niech dzieci wstrząsną dłońmi – jakby były przed ważnym koncertem i zagrały wymyśłony samodzielnie utwór, poruszając palcami po swoim ciele. Zachęć dzieci do eksperymentowania. Ćwiczenie może zakończyć się pokazem – krótkimi etiudami solowymi chętnych osób. Zapowiadaj z uznaniem każdy utwór w taki sposób:

Suita nr 1, preludium – i tu imię i nazwisko dziecka; Suita nr 1 – i tu imię i nazwisko kolejnego dziecka...

Pamiętaj o brawach po każdym krótkim utworze.

3. Zaproś dzieci do obejrzenia występu artystki, która wykona na wiolonczeli utwór Bacha: Suitę nr 1, preludium. Skorzystaj z tego linku: Bach: Suita nr 1, Preludium

Po obejrzeniu tego materiału, porozmawiajcie chwilę z dziećmi o charakterze tego utworu, czego się dowiedzieli obserwując artystkę.

WARIANT II - ROZGRZEWKA SŁUCHACZY

1. Poproś, żeby rozgrzały sobie dłonie poprzez dynamiczne pocieranie jedną ręką o drugą, następnie poleć, by przyłożyły dłonie do uszu i tym samym, żeby zamknęły dopływ dźwięków z zewnątrz...

Dzięki temu prostemu zabiegowi, możecie wejść do wnętrz Waszych ciał i usłyszeć podskórne głosy Waszych organizów: usłyszycie wyraźnie oddech i bicie serca. A może jeszcze jakieś dźwięki dopłyną do Waszych uszu ze środka?

2. Pokaż dzieciom, jak mogą samodzielnie nastawić uszy na słuchanie tego, co na zewnątrz: wymasujcie sobie uszy, lekko uciskając i ugniatając. Spróbujcie zająć nieruchomą pozycję, jak rzeźba, a Wasze uszy nastawcie na wysłuchiwanie dźwięków ze świata zewnętrznego – wyobraźcie sobie, że uszy to Wasza antena. Daj dzieciom czas. Zapytaj dzieci, co słyszały.

3. Rozmasujcie Wasze całe ciała: rozetrzyjcie je, ugniećcie, delikatnie oklepcie.

Poproś dzieci, żeby zajęły wygodną siedzącą pozycję, zamknęły oczy i nastawiły uszy na słuchanie muzyki. Puść fragment utworu [Jan Sebastian Bach, Suita wiolonczelowa nr 1, preludium]

Zapytaj dzieci, co widziały, jakie obrazy pojawiły się w ich wyobraźni podczas słuchania.

4. Zaproś dzieci, żeby wstały i poszukały w przestrzeni miejsca do swobodnego ruchu. Zapowiedz, że zaraz usłyszą dalszą część utworu – zachęć dzieci, aby usłyszane dźwięki zamieniały na ruch ciała.

Włącz utwór. Gdy dzieci będą się poruszać, uważnie obserwuj je. Co pojawia się w ich kreatywnym ruchu? Możesz robić notatki, żeby po zakończeniu utworu powiedzieć dzieciom, co widziałaś.

Na koniec zaproś dzieci do rozmowy o tym jak się czuły w tych dwóch sytuacjach – słuchania i przekładania muzyki na ruch. Możesz odwołać się tu do swoich obserwacji i opowiedzieć o tym, co zaobserwowałaś w ich ruchu.

Wskazówka: Podczas obserwacji działania dzieci nie skupiaj się na ocenie ich ruchu, skoncentruj się na tym, co widzisz. Opowiadając o ruchu, unikaj ocen (ładnie, brzydko, krzywo, profesjonalnie), nie wyróżniaj też konkretnych dzieci. Skup się na opisaniu, jaki ten ruch był: dynamiczny, wolny, ruchy duże, malutkie, spokojne, szybkie.

 

 

3. Ciemno! 10 min.

1. Zapowiedz, że opowieść, którą za chwilę poznacie, napisali bracia Wilhelm i Jakob Grimm, którzy – podobnie jak Jan Sebastian Bach – pochodzą z Niemiec. Oto oni [zdjęcie nr 2 w galerii]. Zapytaj: jak przedstawiła ich Iwona Chmielewska. Pozwól dzieciom opisać, co widzą. Dlaczego w takiej sytuacji autorka przedstawiła autorów bajek?

2. Zdradź dzieciom, że świat zna braci Grimm dzięki temu, że spisali bardzo, bardzo wiele bajek. Wielu dorosłych mówiło, że te opowieści są zbyt straszne, aby dzieci ich słuchały na dobranoc. Często zdarzało się nawet, że tłumacze bajek szukali delikatniejszych słów w przekładzie na inne języki! To dlatego Iwona Chmielewska namalowała braci Grimm w sytuacji, gdy wchodzą do ciemnego i mrocznego lasu... Wchodzili tam razem, lekko podświetlając sobie drogę i zagłębiając się w ciemność. Bracia Grimm nie bali się trudnych tematów, uważali, że dzieci powinny poznawać różne historie.

Ciemno to w języku niemieckim dunkel.

Namów dzieci, żeby spróbowały powiedzieć lub pokazać słowo „dunkel”, by stało się jak najbardziej mrocznie i tajemniczo. Daj czas na kilka powtórzeń, po czym poproś dzieci, by zajęły wygodne miejsca.

Aby pokazać dzieciom znak dunkel-ciemno w niemieckim języku migowym, skorzystaj z wyszukiwarki na poniższej stronie: https://www.spreadthesign.com/pl.pl/search/

3. Już za chwilę poznacie baśń braci Grimm o muzykantach z Bremy. Odszukajcie to miasto na mapie Niemiec. Na środku rynku w Bremie stoi rzeźba, która przedstawia bohaterów opowieści. Za chwilę dowiecie się, kim byli i co zrobili, że zasłużyli na pomnik.

4. Jak zasłużyć sobie na pomnik? 30 min.

1. Włącz film [znajdziesz go na końcu scenariusza z polu „Zobacz też"]. Po obejrzeniu opowieści usiądźcie w kole. Przypomnij dzieciom o tym, że bracia Grimm to specjaliści od mrocznych opowieści. Czy ta historia również taka jest? Daj uczniom czas na to, by podzielili się swoim odczuciami – dzięki temu będą mogli nazwać swoje emocje związane z baśnią. Następnie porozmawiajcie o tym, co muzykanci takiego zrobili, że wybudowano im pomnik w środku miasta? Wysłuchaj wszystkich pomysłów, daj każdemu z dzieci prawo do zabrania głosu.

2. Rozdaj dzieciom kartki i poproś, żeby każde z nich zaprojektowało swój pomnik/tablicę pamiątkową dla Czterech Muzykantów z Bremy. Obejrzyjcie je wspólnie. Możecie również zrobić z nich tymczasową wystawę. Na koniec pokaż dzieciom zdjęcie prawdziwej rzeźby, która stoi na rynku w Bremie. [Zdjęcie nr 3 w galerii].

5. Ludzie i zwierzęta 10 min.

Na koniec porozmawiajcie o innych zwierzętach – tych, które dzielą z nami mieszkania i gospodarstwa domowe, oraz tych, które żyją w zoo i w gospodarstwach rolnych. Czego zwierzęta potrzebują od ludzi? Co możemy dla nich zrobić, żeby zadbać o ich prawo do godnego życia, godnej starości.

Jako pracę domową możesz zadać zaprojektowanie i wykonanie z plasteliny pomnika, który zobrazowałyby relację człowieka i zwierzęcia i pokazał, jak ludzie powinni odnosić się do zwierząt. Zaprezentujcie Wasze rzeźby na kolejnych zajęciach.