1. Rozgrzewka 15 min.

1. Rozpocznij rozgrzewkę od zaznaczenia, że dzisiejsze ćwiczenia wstępne powinny odbywać się w całkowitej ciszy, jedynymi dźwiękami będzie przygotowana przez uczniów wcześniej muzyka. Poproś uczestników, by zajęli miejsce w całej sali w sposób równomierny – niech zachowają równe odstępy pomiędzy sobą i na Twój znak zaczną w ciszy chodzić w różnych kierunkach, wypełniając całą przestrzeń. Podczas ruchu uczniowie nie mogą się nawzajem dotykać – poproś, by wypełniali całą przestrzeń „działającymi ludzkimi ciałami”. Niech zaczną od umiarkowanego tempa, a po chwili mogą swobodnie zmieniać i różnicować prędkość chodzenia – wciąż ważne jest jednak to, by zachowywać równomierne odstępy pomiędzy sobą. W tym czasie przygotuj się do odtwarzania muzyki, która będzie potrzebna w ćwiczeniach rozgrzewkowych.

2. Po wykonaniu tego ćwiczenia włącz muzykę i poproś uczniów o to, by dostosowali swoje tempo oraz sposób chodzenia do pojawiających się kolejno utworów muzycznych, które będziesz losowo wybierać z przygotowanej przez uczniów listy. Zmiany pomiędzy następującymi po sobie utworami powinny być dynamiczne (co ok. 30-40 sekund).

3. Następnie poproś uczniów o to, by każdy z nich wyobraził sobie, że jego ręce stają się niewiarygodnie ciężkie – tak, że nie jest w stanie utrzymać ich na normalnym poziomie, a kolana uginają się pod ich ciężarem. Przypomnij, że sposób przemieszczania się w przestrzeni wciąż powinien być dostosowany do zmieniających się utworów muzycznych. Możesz wprowadzić kolejne warianty (np.: ciężka prawa lub lewa noga, ból brzucha, itd.) lub wzbogacić ćwiczenie o poruszanie się jak wybrana postać z książki, filmu, serialu, telewizji. W dalszym ciągu obowiązuje zasada dostosowania ruchu do zmieniających się utworów – ich charakteru, a także emocji, które w nich wywołują.)

4. Poinformuj uczniów, że następny etap ćwiczenia zależy tylko i wyłącznie od nich samych. Nadal obowiązuje zasada dopasowania ruchu do muzyki, ale teraz przy każdej zmianie utworu jeden z uczestników proponuje swój sposób przemieszczania się (nie tylko chodzenia! – czołganie się, skakanie, turlanie się, bieganie, itd.) w przestrzeni sali – pozostali naśladują propozycję jednego z uczniów. Sposób chodzenia może współgrać z rytmem muzyki, jej stylistyką czy rodzajem.

2. Obrysy 30 min.

1. Poproś uczniów, aby ze wszystkich utworów muzycznych, które zostały odtworzone podczas warsztatu wybrali jeden, nad którym będziecie dalej pracować. Zwróć uwagę, że warto, by grupa wybrała utwór, który: po pierwsze – najbardziej podoba się większości grupy, po drugie – posiada zróżnicowane tempa, ciekawe, niestandardowe brzmienia, urozmaiconą instrumentację (wykorzystanie różnych instrumentów), być może solo jakiegoś instrumentu, śpiew a capella.

2. Poproś uczestników warsztatów, aby podzielili się na dwie grupy. Uczniowie z grupy pierwszej znajdują wygodne dla nich miejsce w przestrzeni sali i kładą się na podłodze. Ponownie odsłuchacie za chwilę wybranego przez uczniów utworu muzycznego. Osoby leżące na ziemi zamykają oczy podczas słuchania muzyki – ich zadanie będzie polegało na tym, by za pomocą własnego ciała starali się pokazać skojarzenia, emocje, obrazy, które pojawiły się w ich wyobraźni pod wpływem słuchania muzyki. Ruch ciała na płaszczyźnie powinien być swobodny, nieskrępowany i dynamiczny – zmienia się pod wpływem zmian muzyki. Każdy w trakcie utworu wybiera jeden ruch, który z różnych względów uznaje za ciekawy, nietypowy albo wprost przeciwnie – najbardziej oddający charakter muzyki i zastyga w nim, tworząc nieruchomą płaskorzeźbę. Podczas wykonywania tego ćwiczenia uczniowie z drugiej grupy mogą krążyć po sali i obserwować swoich kolegów i koleżanki, nie utrudniając im jednak ruchów na płaszczyźnie.

3. Gdy wszyscy zastygną w swoich pozach stopniowo wycisz muzykę. Poproś uczniów z grupy drugiej, by każdy wziął po jednej rolce taśmy malarskiej i za jej pomocą dokładnie obrysował układ ciała jednej osoby. Następnie poproś uczniów o obejrzenie swoich obrysów.

4. Powtórz całe ćwiczenie: teraz uczniowie z drugiej grupy znajdują swoje miejsce w sali i kładą się na podłodze, przesłuchują muzyki, a następnie uczniowie pierwszej grupy wykonują obrysy ich ciał.

3. Znaczenia leżenia 10 min.

Poproś uczniów, by obejrzeli wszystkie obrysy ciał i zastanowili się, które z nich wydają im się z jakiegoś powodu interesujące. Rozdaj każdemu kilka karteczek samoprzylepnych –, niech uczniowie zanotują na nich to, co jego zdaniem „mówią” do nich poszczególne kontury, co znaczą (mogą to być zarówno emocje, które są „wpisane” w obrys – np. złość, radość, smutek, rozgoryczenie itd., jak i konkretne informacje, które obrysy komunikują odbiorcy: „stój!”, „nie patrz na mnie”, „chce mi się krzyczeć”, „ale super!”). Uczniowie chodzą po sali i przyklejają karteczki samoprzylepne w pobliżu wybranych przez nich konturów ciał (ale nie wewnątrz). Ważne, by każdy obrys posiadał co najmniej kilka karteczek – staraj się delikatnie moderować to działanie. Gdy uczniowie zakończą przyklejanie kartek, poproś ich, by każdy wrócił do swojego obrysu, przyjrzał mu się uważnie oraz dowiedział się, jak utrwalenie jego ruchu zostało odczytane przez pozostałych uczestników warsztatu.

4. Przeczucia i wczucia 10 min.

1. Każdy z uczniów wybiera jeden obrys ciała, który go zaciekawił z rozmaitych powodów (ważne, by nie był to jego własny obrys). Poproś uczniów by wczuli się w sytuację osoby, która poprzez ten ruch chciała coś wyrazić – uczniowie układają swoje ciała zgodnie z wybranymi obrysami. Gdy wszyscy uczestnicy warsztatu wygodnie leżą, odtwórz raz jeszcze fragment wybranego przez uczniów utworu muzycznego. Poproś uczniów, by spróbowali wyobrazić sobie, co mogła czuć osoba, w której konturze się znajdują.

2. Gdy utwór się skończy, powiedz uczniom, że za moment będą mieć 15 sekund na znalezienie innego obrysu i ułożenie się w nim. Na klaśnięcie (lub inny sygnał) uczniowie zmieniają swoje miejsca i układają się w innych obrysach. Ponownie poproś, by próbowali wyobrazić sobie emocje osoby, w której obrysie znajduje się ich ciało, „wczuć się” w jej uczucia – co ta osoba czuła? Czy miała jakiś konkretny obraz w głowie?

3. Zamianę obrysów powtórzcie jeszcze co najwyżej trzykrotnie – za każdym razem uczniowie starają się „wejść” w emocje „zarysowane” na obrysie.

5. Podsumowanie i... sprzątanie 25 min.

1. Zaproś uczniów do wspólnego zwiedzania galerii powstałych obrysów. Przyjrzyjcie się kolejno wszystkim powstałym pracom – poproś uczestników warsztatów, by krótko skomentowali wszystkie. W jaki sposób odczytali emocje zawarte w obrysach? Jakie sygnały, znaki, gesty spowodowały taką interpretację? Czy powstałe obrysy przekazują jakieś informacje? Jakie? Spytaj uczniów również o to, czy emocje, obrazy, które chcieli przekazać poprzez konkretny ruch (utrwalone w formie konturu) są zgodne z tym, jak obrys został odczytany przez pozostałych. Jeśli pojawiają się jakieś różnice – to dlaczego? Co z tego wynika? Czy informacje przekazywane za pomocą mowy niewerbalnej są w 100% zrozumiałe? Czy w ogóle ludzkie ciało jest nośnikiem przekazywania informacji? W jaki sposób możemy je odczytać? Czy każdy odczytuje je w taki sam sposób? A może pojedynczy gest ma charakter wieloznaczny?

2. Usiądź razem z uczniami w okręgu. Moderuj dyskusję w taki sposób, by uczniowie spróbowali odpowiedzieć również na pytania dotyczące empatii – czy trudnym zadaniem jest próba „wejścia” w czyjąś sytuację? Jakie różnice zauważyli podczas próby „wejścia” w czyjąś sytuację a własnymi odczuciami w danej pozycji? Czy te dwie perspektywy były od siebie odmienne czy podobne? Czym różniło się oglądanie obrysu, a co dawało „wejście” w obrys, w cudzą sytuację emocjonalną? Czy i w jaki sposób zmieniła się perspektywa? Czy aktor – ich zdaniem – pracując nad rolą wykorzystuje właśnie taki sposób „wejścia w postać, bohatera scenicznego”? Spytaj uczniów, czy znają pojęcie empatii oraz co ich zdaniem ono oznacza? Czy empatia jest potrzebna w relacjach międzyludzkich – dlaczego?

Po skończonej rozmowie, poproś uczniów, byście wspólnie uprzątnęli salę.