"H." w reżyserii Jana Klaty w bazie NINATEKA. 
W głowach widzów po obejrzeniu przedstawienia często rodzą się pytania– coś jest niezrozumiałe, coś innego nie daje spokoju, coś przywodzi na myśl odległe skojarzenia. W niniejszym scenariuszu te niewiadome stają się podstawą do rozmów o spektaklu. Uczniowie sami zdają pytania, a następnie szukają odpowiedzi.
Konspekt można wykorzystać przy analizie wielu przedstawień – w opublikowanej wersji punktem odniesienia jest spektakl „H.” w reżyserii Jana Klaty (na motywach „Hamleta”).
Poproś uczniów o obejrzenie rejestracji spektaklu Jana Klaty pod tytułem „H.”. Jeżeli macie taką możliwość – obejrzyjcie ten spektakl wspólnie na dużym ekranie w klasie lub bibliotece szkolnej.
Klasa szkolna, jeśli to możliwe ławki ustawione pod ścianą lub poza salą, krzesła ustawione w kręgu.
Kartki białego papieru, szary papier – duże arkusze, długopisy, mazaki, dostęp do Internetu, smartfony, opcjonalnie dostęp do szkolnych komputerów i drukarki.
Zaproponuj uczniom krótkie działanie na koncentrację i spostrzegawczość. Poproś, by wstali ze swoich miejsc i przez chwilę w ciszy chodzili po sali w różnych kierunkach, nie rozmawiając ze sobą. Najpierw niech postarają się, by było słychać tylko odgłosy ich stóp, a następnie niech spróbują się przemieszczać zupełnie bezgłośnie.
Poproś, by rozejrzeli się po sali i jak najuważniej przyjrzeli się przestrzeni, w której jesteście. Następnie niech na Twój znak (np. klaśniecie) wszyscy się zatrzymają i zamkną oczy. Zadaj uczniom kilka pytań dotyczących waszego otoczenia, np.:
- ile jest okien w tej sali?
- co jest napisane na tablicy?
- co stoi na biurku?
- ile roślin jest w tej sali?
- jakiego koloru bluzkę ma dziś nauczycielka/nauczyciel?
Itp. możesz wymyślić własne pytania.
Poproś, by uczniowie odpowiadali na pytania w swoich myślach.
Po zadaniu pięciu-siedmiu pytań poproś, by uczniowie otworzyli oczy i sprawdzili, czy ich odpowiedzi są zbieżne z rzeczywistością.
Doceń atmosferę skupienia i uważności, którą udało się wytworzyć i zachęć, by uczniowie i uczennice postarali się jak najdłużej zachować tę koncentrację – zapowiedz, że dziś na lekcji zostaną poproszeni o wcielenie się w rolę teatralnych detektywów i śledczych.
Przygotuj paski papieru i rozdaj po kilka każdemu uczniowi.
Następnie poproś, by każdy indywidualnie zapisał pytania (jedno pytanie na jednej kartce), które chodzą mu po głowie po obejrzeniu spektaklu. Zaznacz, że mogą to być wszystkie związane ze spektaklem rzeczy, które przychodzą im do głowy – szczególnie te, które budzą ich zaciekawienie, zdziwienie, zaskoczenie, niezrozumienie. Mogą to być pytania dotyczące np.:
- adaptacji dzieła Szekspira,
- sposobu ukazania bohaterów,
- rozwiązań scenicznych dotyczących kostiumów, przestrzeni, scenografii, dźwięku.
Zaznacz, że pytania mogą dotyczyć zarówno całościowej koncepcji, jak i detali, konkretnych momentów.
Możesz przygotować listę pytań awaryjnych (użyj ich, gdy pytania uczniów będą dotyczyły wąskiego kręgu tematów). Propozycje pytań dotyczących „H.”:
Zaproś uczniów do posegregowania zapisanych przez nich pytań (ułóżcie je na podłodze lub przyczepcie do tablicy). Te, które są do siebie podobne lub takie same, pogrupujcie w zbiory. Wybierzcie z tych pytań (lub tematów) siedem-osiem najciekawszych, Waszym zdaniem ,w tym momencie. Dopilnuj, by wybrane zagadnienia były jak najbardziej różnorodne. Następnie podziel klasę na tyle zespołów, ile pytań ostatecznie wybraliście. Zadbaj, by zespoły były maksymalnie czteroosobowe.
Rozlosuj między zespoły wybrane przez Was pytania. Zaproś uczniów do rozpoczęcia teatralnego śledztwa: ich zadaniem na tym etapie jest zrekonstruowanie, jakie założenia przyświecały twórcom przedstawienia w kontekście otrzymanego pytania. Mogą w tym celu korzystać ze swoich smartfonów, szkolnych komputerów, przygotowanych przez Ciebie materiałów prasowych. Zadaniem każdej z grup jest przygotowanie odpowiedzi w formie wizualnej mapy myśli – sprawozdania z prowadzonego śledztwa.
Uczniowie prowadząc śledztwo mogą skorzystać ze wszystkich dostępnych w Internecie materiałów na temat spektaklu: recenzji, felietonów, wywiadów z twórcami.
Zanim każda z grup zajmie się swoim zadaniem porozmawiajcie o tym, jakie hasła najlepiej wpisać w wyszukiwarkę, żeby znaleźć interesujące nas odpowiedzi, na jakie strony internetowe warto zajrzeć w poszukiwaniu materiałów
Jeśli to możliwe, niech uczniowie skorzystają ze szkolnej drukarki i wydrukują sobie fragmenty wybranych tekstów i zdjęcia – mogą też wypisać kluczowe cytaty.
Niech zespoły wyeksponują w przestrzeni gotowe mapy ze śledztwa. Daj uczniom chwilę na swobodne przejście od mapy do mapy i zapoznanie się z pracami innych grup. Następnie poproś, by połowa zespołów pozostała przy swoich pracach, a członkowie pozostałych grup podchodzili do wybranych map, aby porozmawiać z autorami i uzyskać odpowiedź na pytania, z którymi zmagały się kolejne grupy. Po kwadransie zasygnalizuj czas na zmianę: zespoły, które opowiadały o efektach swojego śledztwa, teraz będą odwiedzać mapy swoich kolegów i koleżanek.
Poproś, by podczas tego etapu każda osoba porozmawiała przynajmniej z trzema innymi zespołami.
Wariant: Możesz też zaproponować uczniom klasyczną prezentację prac, w której wszystkie zespoły omawiają efekty swojej pracy po kolej – jednak przy dużej liczbie zespołów może to być nieco monotonne.
Zapytaj uczniów jak im się pracowała nad znalezieniem odpowiedzi na postawione wcześniej pytania. Co było wyzwaniem w tej pracy, a co było łatwe w poszukiwaniach?
Rozpocznij dyskusje o samym spektaklu ‘H.”. Uporządkujcie myśli zebrane na temat głównej idei i przesłania spektaklu. Zapytaj uczniów, co dla nich samych – niezależnie od znalezionych w recenzjach informacji – w tym spektaklu było ciekawego? Jak w kilku zdaniach mogłaby brzmieć ich autorska recenzja spektaklu? Co jest nadal dla uczniów nieczytelne, mimo przeprowadzonego śledztwa? Jakie najważniejsze tematy wyłaniają się dla nich ze spektaklu Klaty?
Trenerka, performerka, pedagożka teatru, certyfikowana tutorka Szkoły Liderów, prezeska zarządu Stowarzyszenia Pedagogów Teatru. Ukończyła Szkołę Trenerów Organizacji Pozarządowych oraz roczny kurs terapii tańcem i ruchem. Absolwentka Laboratorium Nowych Praktyk na Uniwersytecie SWPS oraz International Summer School on Theatre in Social Context w Archa Theatre w Pradze. Członkini kolektywu Laboratorium Teatralno-Społeczne, z którym od 2016 roku realizuje spektakle i akcje performatywne. Zawodowo zajmuje się też tematyką przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu. Lubi chodzić po lesie i pisać wiersze.
