1. Poznajmy Muminki 20 min.

1. Usiądźcie wygodnie w kole. Zapytaj dzieci, czy słyszały kiedyś o Muminkach. Spytaj, co o nich wiedzą. Opowiedz im więcej szczegółów: Muminki to małe trolle wymyślone przez fińską pisarkę i ilustratorkę Tove Jansson. Autorka stworzyła kilka serii ich przygód i wiele ilustracji. Możesz pokazać dzieciom kilka dostępnych w sieci ilustracji, jak i komiksów (tzw. „stripes”), które Jansson w latach 50. rysowała do gazet (przez wiele lat były publikowane w blisko 40 krajach, co przyniosło Muminkom niezwykłą popularność – linki do nich znajdziesz na końcu scenariusza)

2. Opowiedz dzieciom, jak zaczynają się przygody Muminków:

Na początku pierwszej opowieści o Muminkach poznajemy Muminka i jego Mamę. Wędrują w poszukiwaniu zaginionego Taty Muminka i miejsca, w którym mogliby razem zamieszkać. Co się stało z ich domem? Mama Muminka opowiada synowi, że gdy była mała, Muminki mieszkały za piecami kaflowymi w domach ludzi. Odkąd w ludzkich siedzibach piece kaflowe zastąpiło centralne ogrzewanie, Muminki muszą poszukiwać innych miejsc nadających się do zamieszkania. Dla Muminka i jego Mamy wiązało się to z przemierzaniem strasznych lasów i trzęsawisk, ale także z nowymi znajomościami i przygodami.

Na koniec tej historii zapytaj dzieci, jak mogły się czuć Muminki pozbawione swojego miejsca do życia. Zastanówcie się wspólnie, czego im brakowało, co straciły. Porozmawiajcie, o jakim domu mogły wtedy marzyć Muminki?

3. Zaproś dzieci do wysłuchania finału pierwszej opowieści o Muminkach pt. „Małe trolle i duża powódź”. Poproś, by usiadły wygodnie i, jeśli chcą, zamknęły oczy, próbując wyobrazić sobie opisywane sceny.

Oto zakończenie historii:

Z Mamą Muminka i Muminkiem jest zwierzaczek – Ryjek, którego poznali po drodze. Gdy wielka woda, która zalała wszystko dookoła zaczęła opadać, Muminek i jego Mama znaleźli list w butelce. Jego autorem był Tata Muminka. List głosił: „Drogi znalazco, zrób wszystko, żeby mnie uratować! Powódź zabrała mój piękny dom i teraz siedzę na drzewie sam, zmarznięty i głodny, a woda wciąż przybiera. Nieszczęśliwy Muminek” Niedługo po tym, dzięki pomocy wielkiego ptaka marabuta przemieścili się dalej i gdy spojrzeli na jedno z drzew…

Przeczytaj fragment: Jansson Tove. 2012. "Małe trolle i duża powódź". w: "Muminki. Księga Pierwsza". Warszawa. Nasza Księgarnia. 2012, str. 40 – 43 (w materiałach dodatkowych znajdziesz zdjęcia fragmentu).

Po przeczytaniu fragmentu zapytaj dzieci o ich wrażenia z usłyszanej historii.

2. W drodze do Doliny Muminków 20 min.

Zaproś dzieci do wspólnego wyruszenia na poszukiwanie domu wraz z Mamą Muminka, Muminkiem i zwierzaczkiem.

1. Stańcie w kole i rozpocznijcie przygotowania. Zapytaj dzieci, co kojarzy im się z domem i może dodać sił podczas trudnej podróży. Nie ma tu złych i dobrych odpowiedzi. Niech każde skojarzenie zostanie wypowiedziane i „zabrane” w drogę. Nie bójcie się nawet tych najbardziej abstrakcyjnych - nigdy nie wiadomo, co przyda się w podróży.

Na koniec porozmawiajcie o tym, co jeszcze jest potrzebne w drodze - o czym dobrze pamiętać i na co uważać przemierzając nieznane strony.

2. Czas wyruszyć w podróż śladami Muminka i jego mamy. Zdecyduj, czy poprowadzisz to ćwiczenie w kole, czy w swobodnym ruchu po całej sali. Zachęć uczniów, by sprawdzili, jak poruszamy się, przechodząc przez bagno, jak idąc nocą przez gęsty las, a jak przemierzając nieskoszoną łąkę. Co jeszcze mogło znajdować się na trasie? Spytaj uczniów o propozycje. Następnie zapytaj dzieci, jakiego domu poszukują wg nich Muminki. W jakim miejscu jest położony? W lesie, a może na łące? Jak wygląda budynek i jego otoczenie? Spróbujcie wspólnie ponazywać jak najwięcej szczegółów. Pozwól dzieciom na ich propozycje i fantazje.

3. Poproś dzieci, by wyobraziły sobie, że dotarliście do Doliny Muminków i wraz z Mamą Muminka, Tatą Muminka, zwierzaczkiem Ryjkiem i Muminkiem po raz pierwszy widzicie Dom Muminków, który przypłynął tu niesiony przez wodę. Zapytaj dzieci, czy z pokazywanych ilustracji i opowieści zapamiętały jak wygląda Dom Muminków.

Poproś, by każde dziecko zrobiło minę, którą wyraża swoją reakcję związaną z odnalezieniem domu. Nie bójcie się dziwnych i przerysowanych min – im bardziej wyrazista tym lepiej. Następnie poproś, by tę samą reakcję wyraziły gestem. Niech zaprezentują miny i gesty równocześnie na Twoje hasło, daj im chwilę na poprzyglądanie się propozycjom innych osób w grupie. Na koniec zaproponuj wydanie grupowego okrzyku radości - wykonajcie go w połączeniu z wymyślonymi gestami.

4. Przypomnij uczniom słowa Taty Muminka z opowieści: w jego domu wszyscy są zawsze mile widziani – Dom Muminków był zawsze pełen gości, o czym mogą się przekonać czytając inne przygody. Powiedz dzieciom, że dziś dzięki wyobraźni mają one szansę w nim trochę pobyć i pomóc Muminkom się urządzić. Zapytaj, co jest potrzebne w tym domu, by dobrze się w nim żyło. Poproś, by każde z nich stworzyło ze swojego ciała rzeźbę tego, co jest potrzebne w domu. Jeśli chcą, mogą dodać dźwięki. Niech cała grupa/klasa spróbuje zgadnąć, co przedstawia każda rzeźba. Wspólnie porozmawiajcie o tym, co pojawiło się w tym ćwiczeniu –  co jest według nich niezbędne w domu i dlaczego. Czy po obejrzeniu wszystkich rzeźb mają poczucie, że jest już wszystko co potrzebne? Może chcieliby dodać coś jeszcze? Dlaczego?

3. Zajrzyjmy do domu Muminków 25 min.

1. Zapytaj dzieci, czy pamiętają, jakie pokoje wymienił Tata Muminka opowiadając o domu. Poproś, by każdy wybrał to pomieszczenie, do którego chciałby „zajrzeć” w pierwszej kolejności – niebieski jak niebo, złocisty jak blask słońca, w cętki, czy gościnny na piętrze? W ten sposób klasa zostanie podzielona na cztery grupy. Poproś, by w grupach uczniowie powiedzieli sobie, dlaczego zdecydowali się na ten pokój.

2. Poproś grupy, zaprojektowały i wykonały w przestrzeni klasy pokoje, które wybrały. Daj dzieciom materiały plastyczne, które pozwolą na przestrzenne działanie – np. szary papier, sznurek, taśmę. Możesz też zachęcić, by korzystali ze wszystkiego co jest w sali, szukając nowych zastosowań dla znanych przedmiotów. Przypomnij dzieciom, że Dom Muminków jest okrągły! To może uruchomić mnóstwo pomysłów.

3. Przypomnij dzieciom, że Dom Muminków zawsze był pełen gości. Przygotowane przez nich pokoje niebawem odwiedzi reszta klasy. Poproś dzieci, by przygotowały się do przyjęcia gości. Poproś, by ustalili w grupach, co wydarzy się podczas tych odwiedzin. Czy będą chcieli coś wspólnie z gośćmi zrobić – może zaprezentują im, jak działają elementy pokoju, a może opowiedzą co zaprojektowały lub zaproponują gościom jakieś wspólne działanie?

4. Wspólnie odwiedźcie każdy pokój.

4. Moja przygoda w domu Muminków 25 min.

1. Porozmawiaj z klasą o wrażeniach z tworzenia i odwiedzin w Domu Muminków. Zapytaj, jak im się pracowało w grupach. Podsumujcie razem, co pojawiło się w pokojach i dlaczego. Zapytaj ich, jak czuli się jako gospodarze miejsc.

2. Poproś dzieci, by pomyślały o tym, jak mogłaby wyglądać ich samodzielna wizyta w Domu Muminków. Nim przejdą do wymyślania własnych historii, niech przypomną sobie mieszkańców domu i pomyślą, jak mogliby się zachowywać podczas wizyty gości. 

Poproś uczniów, by wymyśloną historię narysowali w formie komiksowych rysunków. Porozmawiajcie o tym, czym jest komiks, jakie ma elementy, jak może się rozłożyć wymyślona historia (wstęp, rozwinięcie, zakończenie). Możesz raz jeszcze pokazać „stripes” rysowane przez Tove Jansson. Następnie daj dzieciom wąskie kawałki papieru (mogą to być ruloniki papieru do kasy fiskalnej lub wąskie paski wycięte z kartki) i czarne cienkopisy lub flamastry i zaproś do tworzenia własnych prac.

3. Poproś każde dziecko, by pokazało obrazek osobie obok i opowiedziało jej swoją historię, a potem uważnie wysłuchało jej opowieści. Z powstałych prac zróbcie galerię komiksu. Cała klasa będzie mogła dowiedzieć się, jak przebiegły inne wizyty. Zapytaj dzieci, jaką nazwę możecie nadać tej galerii.

4. Zachęć dzieci do zapoznania się z przygodami Muminków, które wymyśliła Tove. Poproś, by w domach opowiedzieli rodzicom swoją przygodę z Doliny Muminków. Jeśli mają ochotę, mogą  wspólnie z domownikami wymyślić, jak przygotowaliby się do wizyty Muminków w ich domach.