Zajęcia przeznaczone dla klasy trzeciej szkoły podstawowej – wymagają umiejętności pisemnego formułowania zdań, czytania wyrazów ze słownika wyrazów bliskoznacznych.

1. Wybór przedmiotów 5 min.

Każdy wybiera kilka przedmiotów z piórnika. Układa je na stole.

 

2. Podobieństwa i różnice 10 min.

Każdy stawia parami według podobieństw formy lub funkcji np. kredki/ołówek, ołówek/długopis, długopis/pióro, temperówka/kredka itp. Odpowiada na pytania, co łączy te przedmioty.
Następnie dobierzcie parami te przedmioty, które się od siebie różnią, np. gumka/ołówek, długopis/korektor, nożyczki/klej.

 

3. Miniopowiadanie 10 min.

Wspólnie wymyślcie kilka przykładowych tematów na miniopowiadanie, np. "Jak kredki rysowały tęczę", "Jak ołówek pokłócił się z długopisem", "Jak cyrkiel rysował z linijką", "Jak kredki sprzeczały się która jest najładniejsza", "Jak gumka wszystko wycierała". To tylko przykłady – pozwól dzieciom wymyślić temat.

4. Zdanie po zdaniu 10 min.

Siedzimy w kole. Zacznij opowiadać historię – od kilkuzdaniowego wstępu, wprowadź nastrój a następnie przerwij opowiadanie i poproś, by następna osoba dodała od siebie jedno zdanie. Każdy po kolei dodaje od siebie jedno zdanie w odniesieniu do tego, co powiedział przedmówca. Historia może w pewnym momencie nieco zboczyć z toru głównej fabuły, ale to bardzo bawi dzieci. Możesz zacząć i kończyć historię, nadając jej ramy i pointę – ale możesz też zostawić zakończenie dzieciom lub możecie wspólnie szukać zakończenia tej opowieści.

5. Opowieść z obrazkami 10 min.

W kole. Zacznij opowieść, przerwij i wylosuj jeden ze stosu obrazków (mogą to być np. karty typu Memory, DIXIT, zdjęcia lub po prostu wydrukowane wcześniej ilustracje). Od tej pory klasa próbuje wspólnie układać ciąg dalszy historii, wplatając w treść to co znajduje się na ilustracji. Nawet jeśli ilustracja przedstawia coś, co pozornie nie pasuje do tymczasowej historyjki, muszą tak główkować, by stało się to przedmiotem lub postacią występującą w opowiadaniu. Losowanie obrazka powtarza się co jakiś czas i wszystkie wplatamy do historii.

6. Wspólne pisanie historii 45 min.

Spróbujcie wspólnie napisać historyjkę – maksymalnie 12-15 zdań. Możemy ją zapisać na tablicy.

Wprowadzenie

Wybierzcie dwa przedmioty, które według was najbardziej się od siebie różnią funkcją, wyglądem, kolorem, materią,  np. ołówek i gumka.

Opiszcie ich wygląd prostymi słowami, używając przymiotników i porównań.

Opiszcie charaktery przedmiotów, nadajcie im odmienne cechy, np: wyniosły ołówek i skromna, cicha gumka, powolny, leniwy ołówek i szybka, sprytna gumka, pracowity ołówek i leniwa gumka.

Opiszcie ich zwykle działania, co robią lub potrafią robić.

Opiszcie, jakie są ich marzenia i pragnienia: np. ołówek marzy, żeby narysować najpiękniejszy krajobraz, gumka pragnie, żeby wymazać wszystkie błędy ortograficzne.

Tworząc tekst, popracujcie nad słownictwem. Do prostego czasownika i przymiotnika określającego wygląd lub charakter znajdźcie słowo bliskoznaczne, synonim, antonim lub utarte bądź całkowicie nowe porównanie. Rozbudujcie pola znaczeń i skojarzeń, tworząc mapy lub ciągi słów.

Zastąpcie zwykłe potoczne słowa bardziej złożonymi i wyszukanymi, o literackim charakterze. Wypiszcie je na tablicy. Można także skorzystać ze słownika wyrazów bliskoznacznych i synonimów. Wyjaśnijcie znaczenia nieznanych słów i użycie frazeologiczne.

Zabawcie się w wyszukiwanie spontanicznych porównań. Zanotujcie najciekawsze i najbardziej inspirujące. Np.:
○ wolny = powłóczysty, ospały, powolny, leniwy ≠ szybki, zdecydowany, prędki, wartki;

○ długi = bezkresny, niekończący się ≠ krótki, skończony;

○ wysoki = strzelisty, smukły ≠ niski, karłowaty, niewysoki, niepozorny;

○ dokładny = precyzyjny, sumienny, staranny, uporządkowany;   

○ chaotyczny = nieuporządkowany, niestaranny, bałaganiarski, niespokojny;

○ wesoły = radosny, pogodny, zadowolony, usatysfakcjonowany, szczęśliwy;

○ smutny = ponury, gnuśny, nieszczęśliwy, przygnębiony, smętny, zmartwiony;

○ nudny = męczący, natrętny;

○ niemiły = bezczelny;

○ mądry = inteligentny, rozsądny, rozumny, zdolny, słuszny;

○ rysować = szkicować, kreślić;

○ szybki  jak …… rakieta, piorun, samochód wyścigowy, myśl, mrugnięcie oka, itp;

○ miękki jak …… puch, poduszka, chmura, trawa;

○ pracować jak …… mrówka, pszczoła, wół.

Wymyślcie pretekst /powód, dla którego te dwa przedmioty chcą razem działać, są sobie wzajemnie potrzebne np. muszą razem coś narysować albo napisać.
Co mogą razem robić, jakie wykonywać działania i akcje? Czy sobie pomagają czy przeszkadzają,  dlaczego i o co mogłyby się pokłócić, popaść w konflikt, np. każde chce pracować osobno, albo  zrealizować swój cel w inny sposób. Jak taki konflikt mógłby wyglądać, jak można by rozwiązać taki konflikt?

Zakończenie

Dlaczego i jak mogłyby i chciały znowu działać /być razem?

Co dobrego może wynikać z ich zgodnych działań,  jak mogłaby  się zakończyć ich wspólna praca, co byłoby jej skutkiem i  pozytywnym  niezamierzonym wcześniej efektem.

 

Zadanie domowe

Poproś,  aby każdy samodzielnie napisał lub wymyślił  własne opowiadanie. Pozwól na dużą dowolność  w wyborze stylu (komediowy, abstrakcyjny, futurystyczny „Jak ołówek z gumką chcieli wyruszyć w kosmos”) i  daj uczniom popuścić wodze fantazji. Dopilnuj jedynie struktury opowiadania, logiki zdarzeń i akcji oraz poprawności językowej. Nie ograniczaj liczby zdań i słów.

Z najciekawszych opowieści zróbcie książeczkę/zbiór opowiadań. Wymyślcie tytuł, np. Z życia piórnika, Piórnikowe opowieści itp.