Konspekt zajęć: Hrabia, żołnierz napoleoński i komediopisarz czyli różne twarze Fredry

Nasza strona wykorzystuje pliki cookies (tzw. ciasteczka). Dzięki nim, indywidualnie dostosowujemy stronę do Twoich potrzeb. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce. Dowiedz się o polityce prywatności.

Anna Zalewska-Uberman

Hrabia, żołnierz napoleoński i komediopisarz czyli różne twarze Fredry

Scenariusz przybliża młodzieży klas 7 i 8 szkoły podstawowej osobę Aleksandra Fredry jako człowieka z krwi i kości, nie zaś postaci z pomnika oraz stanowi próbę twórczego przetworzenia jego biografii. Nauczycielki i nauczyciele mogą zrealizować materiał edukacyjny w całości, lub skorzystać z jego niektórych modułów, w zależności od potrzeb i możliwości klasy.

To propozycja zajęć lekcyjnych do wystawy „Pamiątki fredrowskie” (dostępnej online), zrealizowanej przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie z okazji obchodzonej w 2023 roku 230. rocznicy urodzin Aleksandra Fredry.

Informacje o konspekcie
Grupa wiekowa Wiek 13-16 lat
Rodzaj zajęć język polski
Miejsce sala lekcyjna
Czas 85 minut

Cel zajęć
- przybliżenie życiorysu artysty i fragmentów jego twórczości,

- doskonalenie umiejętności pracy z tekstem kultury – czytania, przetwarzania, wykorzystywania jako materiału do własnych działań twórczych.
Metody pracy rozmowa kierowana, ćwiczenia improwizacyjne

Przygotowanie do zajęć

Zadanie dla ucznia

Przed zajęciami poproś uczennice i uczniów, aby zapoznały się w domu z biografią Fredry (mogą skorzystać z wystawy „Pamiątki fredrowskie”) i sporządziły notatki zawierającymi najważniejsze fakty i ciekawostki dotyczące jego życia i twórczości.

Aranżacja przestrzeni

Przygotuj pustą, przestrzenną salę. Ławki i krzesła możesz rozsunąć pod ściany, by środek sali pozostał wolny.

Środki dydaktyczne

kartki papieru A4, flamastry, taśma malarska, żółte karteczki.

1. Oś życia bohatera 15 min.

Uprzedź klasę, że na dzisiejszych zajęciach będziecie zajmować się w sposób twórczy biografią Aleksandra Fredry. Przy pomocy taśmy malarskiej stwórzcie na ziemi długą, poziomą linię, która będzie symbolizowała oś życia bohatera. Rozdaj uczniom żółte karteczki i poproś aby zapisali na nich najważniejsze fakty/wydarzenia z życia twórcy (jedna karteczka, jeden fakt/wydarzenie) i przykleili je na linii zachowując zasady chronologii. Cezurą wyjściową jest 20 czerwca 1793 roku (narodziny Fredry w Surochowie koło Jarosławia), a cezurą końcową 15 lipca 1876 roku (śmierć artysty we Lwowie).

2. Role życiowe Fredry 5 min.

Przypomnij klasie, że na przestrzeni naszego całego życia odgrywamy wiele ról społecznych: w rodzinie, w szkole, w pracy etc. Aleksander Fredro miał bardzo ciekawą i bogatą biografię. Przyjrzyjcie się stworzonej przez Was osi czasu i zapiszcie na tablicy jak najwięcej ról, które pełnił bohater naszej lekcji.

Przykładowe odpowiedzi: syn, ojciec, mąż, uczeń, ziemianin, hrabia, żołnierz napoleoński, poeta, komediopisarz.

3. Twórcze przetwarzanie biografii 25 min.

Podziel klasę na kilkuosobowe zespoły, które będą zajmowały się różnymi twarzami Fredry, wynikającymi z pełnionych przez niego ról społecznych. Zapowiedz, że zadaniem każdego zespołu jest wykonanie wyznaczonego przez Ciebie zadania twórczego. Realizując ćwiczenie, drużyny mogą korzystać zarówno z materiałów edukacyjnych ze scenariusza, osi życia bohatera, wystawy „Pamiątki fredrowskie” jak i z własnych notatek dotyczących biografii Fredry przygotowanych w domu przed lekcją.

Pierwsza grupa: Fredro – hrabia.

Poleć grupie, aby zapoznała się z poniższym materiałem edukacyjnym a następnie stworzyła tekst i prezentację reklamy sklepu z odzieżą męską i dodatkami adresowaną do wysoko urodzonych obywateli:

Materiał edukacyjny:

Aleksander Fredro pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej. W roku 1882 jego ojciec Jacek Fredro uzyskał tytuł hrabiego, co było wyznacznikiem pewnego poziomu społecznego jego rodziny i wiązało się w z różnymi przywilejami i obowiązkami. Szlachta wyróżniała się m.in. noszeniem strojów zgodnych z obowiązującą modą i etykietą.

Anna Czerwińska-Rydel w książce zatytułowanej „Fotel czasu” (s. 24-26), poświęconej Aleksandrowi Fredrze, pisze: „W tamtych czasach w modzie męskiej dominowały ubiory w ciemnych kolorach (…) Każdy mężczyzna obowiązkowo musiał nosić frak: brązowy, tabaczkowy, oliwkowy, ciemnozielony, granatowy lub czarny. Wkładano do tego różne spodnie: albo krótkie do kolan, albo o bardzo obcisłych nogawkach wpuszczane w buty, albo szersze, wkładane na buty. Musiały one być zawsze w kolorze fraka lub o ton jaśniejsze, często w paski (…)Do spodni przypinano szelki ze skóry, zdobione po wierzchu haftami. To były istne dzieła sztuki ! Pod frak wkładano koszulę, najczęściej białą z wyhaftowanym przodem. Też dzieło sztuki. Kołnierz takiej koszuli był wysoki, a jego rogi zachodziły na brodę. Na koszulę nakładano kamizelkę; jej fason i barwa często się zmieniały. Na szyi wiązano jedwabną lub bawełnianą chustkę obszytą koronkami (…)Mężczyźni wkładali na nogi skarpety lub pończochy i buty z długą cholewką lub płytkie trzewiki, a w zimie ocieplane kamasze (…) Obowiązkowe były nakrycia głowy. Panowie nosili więc czapki różnego fasonu, kapelusze filcowe, a przede wszystkim cylindry. Dopełnieniem męskiego stroju były rękawiczki oraz elegancka laska zakończona kościaną lub srebrną gałką. Bardzo modne były w tamtych czasach okrągłe zegarki na łańcuszkach noszone w kieszeni kamizelki.”

Kamasze – skórzane buty bez zapięć z krótką cholewką, które dawniej nosili mężczyźni.

Druga grupa: Fredro – mąż.

Poleć grupie, aby zapoznała się z poniższym materiałem edukacyjnym a następnie stworzyła list miłosny, który Fredro mógłby napisać do swojej przyszłej żony.

Materiał edukacyjny:

Na wystawie „Pamiątki fredrowskie” znajduje się fragment tekstu dotyczący małżeństwa Fredry. Artysta musiał czekać na ożenek aż 10 lat. W tym czasie na pewno tęsknił: „9 listopada 1828 w Korczynie koło Krosna trzydziestopięcioletni Fredro zawarł ślub z młodszą o pięć lat Zofią z domu Jabłonowską, po pierwszym mężu Skarbkową. Poznał Zofię w teatrze lwowskim w 1817 roku. Była wtedy żoną starszego od niej o blisko 20 lat hrabiego Stanisława Skarbka, z którym pozostawała już w separacji. Małżeństwu z Fredrą zawartemu po dziesięcioletnich staraniach o rozwód – sfinalizowanych dopiero w Wiedniu na dworze cesarskim – byli przeciwni zarówno matka, jak i czterej bracia Zofii, którzy nie pojawili się na ślubie ani weselu.

Na wystawie można też obejrzeć portret Zofii, który również może być inspirujący przy tworzeniu listu miłosnego.

Trzecia grupa: Fredro – żołnierz napoleoński.

Poleć grupie, aby zapoznała się z poniższym materiałem edukacyjnym a następnie napisała wywiad prasowy, którego bohaterem będzie Fredro, w okresie, w którym służył w armii napoleońskiej.

Materiał edukacyjny:

Plansza numer 2 z wystawy „Pamiątki fredrowskie”

Czwarta grupa: Fredro – ziemianin.

Poleć grupie, aby zapoznała się z poniższym materiałem edukacyjnym a następnie napisała scenkę teatralną, w której agent nieruchomości próbuje sprzedać Fredrze i jego żonie dworek z ogrodem na Chorążczyźnie we Lwowie.

Materiał edukacyjny:

Rysunek przedstawiający lwowski dom Fredrów wraz z planem jego wnętrza (plansza numer 4 z wystawa „Pamiątki fredrowskie”).

Słownik pojęć:

ziemianie, ziemiaństwo – dziedzice dóbr, obywatele ziemscy, posiadacze wielkiej i średniej własności ziemskiej — warstwa społeczna wyodrębniona w toku procesów przeobrażeń społeczeństwa stanowego. https://sztetl.org.pl/pl/slownik/ziemianie-ziemianstwo

oranżeria (również pomarańczarnia) – budowla ogrodowa, parterowa, wolno stojąca lub połączona z tarasem, ogrzewana. Oranżerie służyły do uprawy roślin egzotycznych (pomarańcze, cytryny, granaty itp., a także do przechowywania roślin, które nie mogą w strefie umiarkowanej zimować w gruncie. Pełniły też funkcję ogrodów zimowych. https://pl.wikipedia.org/wiki/Oran%C5%BCeria

wozownia – budynek wykorzystywany na przechowywanie powozów, karet, konnych wozów strażackich, artyleryjskich oraz innych pojazdów wraz z ich wyposażeniem.

Dawniej znajdowały się w zespołach pałacowych, na zamku, kamienicy, w karczmie, w zajeździe, w willi, na dworach szlacheckich – tam, gdzie była ich potrzeba przechowywania lub gdzie mieszkał właściciel pojazdu. Drewniane o prostej konstrukcji lub ceglane o często bogatych zdobieniach. Zdarzało się, że łączono ze stajnią lub innymi budynkami folwarcznymi. https://pl.wikipedia.org/wiki/Wozownia

sień – przelotowe pomieszczenie przeznaczone do celów komunikacyjnych (niekiedy pełniące funkcje gospodarcze), usytuowane pomiędzy wejściem a dalszymi pomieszczeniami budynku lub budowli. https://pl.wikipedia.org/wiki/Sie%C5%84

Piąta grupa: Fredro – komediopisarz.

Poleć grupie aby zapoznała się z poniższym materiałem edukacyjnym a następnie wymyśliła mikro-scenki lub rzeźby teatralne inspirowane cytatami z jego komedii.

Materiał edukacyjny:

Aleksander Fredro jest uważany za jednego z najlepszych polskich komediopisarzy. Spod jego pióra wyszły m.in. takie utwory jak: „Pan Geldhab”, „Mąż i żona”, „Śluby panieńskie”, „Pan Jowialski”, „Zemsta”, „Dożywocie”, „Wielki człowiek do małych interesów”, „Damy i huzary”. Wiele sentencji i cytatów z jego utworów weszło do codziennego języka i ciągle zaskakują swą aktualnością.

Cytaty:

- "Niech się dzieje wola Nieba!

Z nią się zawsze zgadzać trzeba." („Zemsta”),

- "Jeśli nie chcesz mojej zguby,

Krokodyla daj mi, luby". („Zemsta”),

- "Przyrzekam na kobiety stałość niewzruszoną

Nienawidzić ród męski, nigdy nie być żoną" („Śluby panieńskie”),

- „Nie wszystko straszne, co czasem zastrasza;

Mają wady mężczyźni, ma także płeć nasza.

Zatem szalą rozsądku ta strona przeważa,

Co swoje błędy karci, a cudze pobłaża.” („Śluby panieńskie”),

„Szanuj zdrowie należycie, bo jak umrzesz, stracisz życie” („Dożywocie”).

Plansze numer 6, 7, 8 z wystawy „Pamiątki fredrowskie”

4. Prezentacje zadań twórczych 30 min.

Poproś grupy aby zaprezentowały na forum efekty swojej pracy. Po obejrzeniu wszystkich prezentacji porozmawiajcie o tym, jaki obraz Fredry się z nich wyłania.

5. Podsumowanie 10 min.

W finale zajęć zaproś klasę do koła i poleć aby każdy i każda podzielili się krótką refleksją z którą kończą lekcję. Może być to cytat lub metafora.

O autorach

Anna Zalewska-Uberman

Pedagożka teatru, autorka scenariuszy zajęć dla nauczycieli, teatrolożka i tutorka. Ukończyła Filologię Polską (specjalność: teatrologiczna i edytorska) na Uniwersytecie Gdańskim (2003) i specjalistyczne szkolenie dla pedagogów teatru w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie (TISZ ANEX 2008-2009). Pracuje w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, gdzie od dwunastu lat łączy bycie specjalistką do spraw edukacji teatralnej i członkinią Komisji Artystycznej Ogólnopolskiego Konkursu o Gdyńską Nagrodą Dramaturgiczną. Współpracuje z Instytutem Teatralnym w Warszawie jako pedagożka teatru i tutorka oraz z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim.

Podobne konspekty

Agata Pietrzyk-Sławińska

Hrabia, żołnierz napoleoński i komediopisarz czyli różne twarze Fredry