Konspekt zajęć: Być tu i teraz

Nasza strona wykorzystuje pliki cookies (tzw. ciasteczka). Dzięki nim, indywidualnie dostosowujemy stronę do Twoich potrzeb. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce. Dowiedz się o polityce prywatności.

Aleksandra Drzazga

Być tu i teraz

Na co dzień więcej mamy do czynienia z dźwiękami niż ciszą – ale czy rzeczywiście potrafimy je usłyszeć? Świat dźwięków jest inspirujący – proponowany tu scenariusz zajęć pozwala uczniom skupić się na otaczających nas odgłosach. Uczestnicy będą analizować dźwięki i spróbują nimi zarządzać, tworząc muzyczne obrazy. Pojawi się też pytanie o znaczenie ciszy i skupienia w naszym życiu. Czy potrafimy znaleźć na nie miejsce?

Informacje o konspekcie
Grupa wiekowa Wiek 13-16 lat
Rodzaj zajęć muzyka, godzina wychowawcza, koło teatralne
Miejsce sala lekcyjna
Czas 85 minut

Cel zajęć
- uzmysłowienie uczestnikom potrzeby wyciszenia się i relaksacji;
- kształcenie kompetencji muzycznych opisujących jakość dźwięku;
- rozwijanie wiedzy dotyczącej filmu niemego, jego konstrukcji;
- uświadomienie uczestnikom roli dźwięków i ciszy w naszym życiu;
- uświadomienie uczestnikom roli muzyki w filmie niemym, spektaklu, działaniu teatralnym;
- stworzenie sytuacji skupienia na rzeczywistości i sobie samym;
- rozwijanie świadomości językowej, dzięki której uczniowie zyskują coraz większą swobodę wypowiedzi.
Metody pracy rozmowa , ćwiczenia muzyczne

Przygotowanie do zajęć

Aranżacja przestrzeni

Pusta przestrzeń do swobodnego ruchu.

Środki dydaktyczne

Komputer, rzutnik, wybrany fragment filmu niemego z Charlie Chaplinem, wybrany przez prowadzącego pięciominutowy fragment spektaklu dopasowany do wieku uczniów, improwizacja muzyczna i teatralna, kartki A4 i długopisy, komórki.

1. Rozgrzewka 10 min.

Poprowadź rozgrzewkę wg następujących poleceń:

1. Każdy z uczestników znajduje sobie wygodne miejsce w sali. Siada tam i zamyka oczy. Każdy wykonuje dziesięć wdechów przez nos i wydycha powietrze przez usta.

2. Następnie, nie otwierając oczu, każdy skupia się dźwiękach dochodzących z zewnątrz budynku/pomieszczenia przez ok. minutę. Próbuje je wyodrębnić, zastanowić się nad ich jakością, głośnością, odległością.

3. Każdy nasłuchuje dźwięków pojawiających się w sali, zastanawia się nad ich pochodzeniem (czy są „wyprodukowane” przez naturę, ludzi, czy maszyny). Co źródło dźwięku mówi nam o jego charakterze?

4. Każdy ponownie skupia się na własnym oddechu, wsłuchuje się w niego, a na koniec otwiera oczy.

Podsumuj ćwiczenie: zapytaj uczestników, jak czuli się w tych działaniach. Co odkryli w kontekście słuchania przestrzeni, ale i siebie?

2. Dźwięk-głoska-skupienie 20 min.

Przy okazji tego ćwiczenia możesz wprowadzić terminy muzyczne: crescendo , decrescendo, piano, forte.

Zwróć uczniom uwagę na sposób operowania oddechem w tym ćwiczeniu: niech pobierają powietrze na początku pracy, ale także w jej trakcie, bo to gwarantuje jakość wydawanym dźwiękom.

1. Poproś uczestników, aby stworzyli koło, niech złapią się za ręce. Zadanie będzie polegało na wspólnym schodzeniu w dół (aż na pięty, do przysiadu) i wracaniu do pozycji stojącej. Przy pójściu w górę niech wyciągają ręce i wspólnie budują nad głowami dach jak w igloo. Wchodzeniu w górę towarzyszy wznoszenie się dźwięku, aż do forte w dachu. Zwróć uwagę uczniów na to, aby podczas podnoszenia dźwięk nie zmieniał się w krzyk, a w płynne wznoszenie dźwięku. Schodzeniu w dół niech towarzyszy wyciszanie dźwięku, czyli zaczynamy od głośnego, normalnego natężenia (na przykład głoski „a”), schodząc wyciszamy dźwięk, aż do cichego mruczenia.

Zaproponuj zmianę głoski.

Ćwiczenie nie powinno trwać zbyt długo ( 2-3 wznoszenia i opadania). Zadbaj, aby uczestnicy mogli napić się wody po jego zakończeniu.

2. Poproś uczestników, aby dobrali się w pary. Wytłumacz im, że ćwiczenie polega na „walce” dźwięków i słów. Niech pierwsza osoba zaczyna od dźwięku, następnie przekształca go w słowo zaczynające się na tę samą literę, dbając równocześnie o to, żeby sposób wypowiadania słowa – charakter dźwięku, głośność – nawiązywały do samego słowa. Na przykład: zaczynamy od „a” i przechodzimy w „aligator” –szukamy takiej formy dla dźwięku, by nawiązywał on jakoś do znaczenia wypowiadanego słowa. Druga osoba może podjąć tę samą głoskę lub ja zmienić, a następnie wyprowadza z niej swoje słowo.

Poproś uczestników, aby słowa kontrastowały ze sobą charakterem i sposobem wypowiadania, (praca w obrębie piano/forte).

Po zakończeniu ćwiczenia porozmawiajcie o jakości wydawanych przez Was dźwięków. Co pomagało Wam wydobyć dźwięk? Co ciekawego zauważyłeś w swoim ciele podczas tworzenia dźwięków? Czy dźwięk może mieć charakter? Co najbardziej wymagało Twojego/Waszego skupienia?

3. „Taper grupowy”. Tworzenie ścieżki dźwiękowej 30 min.

1. Przybliż uczestnikom postać i role tapera w filmie niemym. Zapowiedz, że za chwilę obejrzycie fragment filmu z Charlie Chaplinem. Poproś, aby skupili się na roli muzyki: jak towarzyszy działaniom, kiedy przyspiesza, kiedy zwalnia… Jakie rodzaje dźwięków pojawiają się w konkretnych fragmentach filmu i po co?

Zaprezentuj uczestnikom fragment filmu z Charlie Chaplinem „Eating machine” https://www.youtube.com/watch?v=HPSK4zZtzLI
i poproś o skupienie się na jakości dźwięków towarzyszących działaniom aktora. (fragment trwa ok. 4,5 minuty).

Porozmawiajcie chwilę o roli muzyki w prezentowanych fragmentach. Jak muzyka towarzyszy działaniom? Kiedy przyspiesza, kiedy zwalnia? Jakie rodzaje dźwięków pojawiają się w konkretnych fragmentach filmu i po co? Czy ciągle słyszymy te same instrumenty?

2. Przygotuj wybrany pięciominutowy fragment spektaklu. Wycisz dźwięk. W tym czasie uczestnicy zajęć mogą napić się wody i chwilę zrelaksować. Podziel uczestników na dwie grupy. Jedna z nich będzie widzami, którzy oglądają fragment spektaklu. Druga grupa nie będzie widziała spektaklu, tylko patrzyła na reakcje widzów.

Możesz wybrać dwa warianty pracy:

a) oparty na improwizacji

Na podstawie reakcji widzów grupa taperów będzie tworzyła na bieżąco muzykę do fragmentu spektaklu. Poproś uczestników, aby słuchali się nawzajem dostrajając się i uzupełniając muzycznie. Poproś jednego z uczniów, aby nagrywał tworzące się dźwięki na dyktafon w komórce, tak aby za chwilę grupa mogła odtworzyć ścieżkę dźwiękową raz jeszcze. Grupa taperów idzie w jedno miejsce odsłuchuje swoje nagranie i przeprowadza próbę. Następnie, obie grupy oglądają ponownie fragment spektaklu, przy czym taperzy wykonują jednocześnie przygotowaną wcześniej muzykę.

b) oparty na pracy poprzedzonej wspólnie obejrzanym fragmentem

Obejrzyj z obiema grupami fragment spektaklu z wyciszonym dźwiękiem. Nie zdradzaj celu ćwiczenia. Poproś, aby podczas oglądania uważnie skupili się na emocjach, działaniach bohatera/ów i dźwiękach, które mogłyby tym działaniom towarzyszyć. Każdy z uczestników robi to indywidualnie. Następnie jedna z grup pozostaje w roli widzów, druga staje się taperami. Reszta pracy przebiega jak w wariancie pierwszym ćwiczenia.

Podsumuj działanie:
- Nad jakimi elementami reakcji widzów trzeba było skupić się najbardziej?
- Czy muzyka stworzona na podstawie tylko reakcji widzów odpowiadała działaniom na ekranie?
- Jakie reakcje widzów były najłatwiej naprowadzały na właściwy dźwięk, a jakie najtrudniej było odczytać? Co nam to mówi o charakterze tych emocji?
- Czy muzyka jest dogodną formą wyrażania emocji? W jakiej formie najłatwiej wyrazić Ci emocje: muzyka, działania plastyczne, ruch, słowo...a może inne? Jakiej muzyki słuchasz , gdy jest Ci źle, a jakiej gdy jesteś szczęśliwy?

4. Ćwiczenie kończące 15 min.

Poproś uczestników aby ustawili się w trzech/czterech rzędach (zależy od liczebności grupy), jedna osoba za drugą.

Poproś, aby wyobrazili sobie, że osoba za nimi wkłada im na głowę szklankę z wodą. Osoba z tyłu może nawet fizycznie dotknąć palcem czubka głowy osoby stojącej przed nią.

W kompletnej ciszy poproś, aby uczestnicy przenieśli „szklankę wody” na drugą stronę sali. Poproś, aby poruszali się bardzo powoli, dbając o jakość ruchu. Kiedy pierwsza trójka będzie w połowie sali może ruszyć kolejna trójka.

Zwróć uczniom uwagę, że osoby, które dotrą na miejsce nie mogą rozmawiać, aby nie przeszkadzać reszcie grupy w pracy.

5. Podsumowanie 10 min.

Rozdaj każdemu uczestnikowi kartkę A4, poproś aby jednym słowem określił atmosferę dzisiejszych zajęć. Powiedz uczestnikom, że zależy Ci żeby określenia dotyczyły poziomu skupienia na tu i teraz.

Rozmieśćcie kartki w sali, pozwól uczestnikom zapoznać się z treścią kartek i porozmawiajcie o skojarzeniach, które się na nich pojawiły

O autorach

Aleksandra Drzazga

Nauczycielka w ZSOT w Lublińcu, reżyserka teatru dzieci i młodzieży (dyplom we wrocławskiej filii Akademii Sztuk Teatralnych), edukatorka teatralna. Przez 14 lat prowadziła autorskie zajęcia wychowanie do twórczości-teatr jako część projektu Klasy Aktywności Twórczej w publicznej szkole w Bytomiu. Autorka artykułów z zakresu edukacji kulturowej. Prowadzi własny projekt "Teatr. Szkoła", czyli warsztaty z pedagogiki teatru dla klas z bytomskich szkół podstawowych w Bytomskim Centrum Kultury. Prowadzi warsztaty dla nauczycieli z zakresu pedagogiki teatru, edukacji teatralnej i kulturalnej. Obecnie wspiera nauczycieli w realizacji projektów edukacyjno-kulturalnych w Bytomskim Programie Edukacji Kulturalnej POKŁADY KULTURY.

Podobne konspekty

Joanna Krukowska-Gulik

Być tu i teraz