Drodzy, Nauczycielki i Nauczyciele, Edukatorzy i Edukatorki. Niniejsze materiały edukacyjne zawierają dwa scenariusze zajęć, które możecie zrealizować w całości lub częściowo – korzystając z pojedynczych modułów – w zależności od Waszych potrzeb i możliwości, podczas lekcji języka polskiego, lekcji wychowawczej, lekcji wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie oraz zajęć pozalekcyjnych z uczniami i uczennicami szkół średnich.

W materiałach poruszamy się wokół tematów związanych z ciałem. Mogą one okazać się trudne dla nastolatków, będących w procesie dojrzewania, szczególnie wrażliwych na temat ciała i cielesności lub mających za sobą trudne czy nawet traumatyczne doświadczenia. Kluczowa podczas realizacji scenariuszy wydaje się zatem rozważna i odpowiedzialna postawa prowadzącego, który znając swoich uczniów, może zdecydować, które z poniższych ćwiczeń są możliwe do zrealizowania w jego grupie. Podczas prowadzenia lekcji zawsze warto zadbać również o:

• stworzenie przyjaznej i bezpiecznej atmosfery;
• nieocenianie i otwartość na refleksje młodzieży;
• empatyczną postawę;
• używanie życzliwego języka.

WAŻNE: Materiał składa się z dwóch scenariuszy zajęć – obie części można realizować podczas jednego bloku zajęciowego lub niezależnie od siebie.

Wszystkie cytaty w scenariuszu pochodzą z dramatu Wychowanie Fizyczne. Sztuka nie tylko dla młodzieży Moniki Czajkowskiej[1]. Tekst powstał w ramach 34. Konkursu na Sztukę Teatralną dla Dzieci i Młodzieży organizowanego przez Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu.

 

[1] M. Czajkowska, Wychowanie Fizyczne. Sztuka nie tylko dla młodzieży, „Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży” 2023, nr 52, s. 57–101.

1. Ja i moje ciało. Rozgrzewka 10 min.

Włącz spokojną muzykę. Poleć, aby osoby uczestniczące w zajęciach ustawiły się w przestrzeni tak, aby miały swobodę poruszania się. Niech wezmą kilka głębokich oddechów, a następnie przez kilka minut spróbują skupić się na swoim ciele i rozgrzać jego poszczególne części: głowę, szyję, ramiona, ręce, biodra, nogi, stopy. Poproś, aby zaczęły od delikatnego dotykania różnych części ciała, a następnie skupiły się na swobodnym, intuicyjnym ruchu jednej z nich, by w końcu w zgodzie ze swoimi potrzebami, tempem, nastrojem i możliwościami wprawić w ruch całe swoje ciało lub kilka jego części. W trakcie ćwiczenia zachęć grupę do zaobserwowania, jakie odczucia pojawiają się na skórze, w mięśniach, może również w głowie. Zaproś do nieoceniającego kontaktu z własnym ciałem, mówiąc na przykład: „Odpuść ocenę swojego ruchu / ciała w ruchu w kategoriach dobry/niedobry. Pozwól sobie na swobodny przepływ, sprawdź, z czym jest ci dobrze/przyjemnie”.

2. Rzeźby 10 min.

Powiedz osobom w sali, że podczas dzisiejszych zajęć przyjrzycie się lekcjom wychowania fizycznego. Podziel grupę na kilkuosobowe zespoły i zapowiedz, że ich zadaniem będzie tworzenie rzeźb obrazujących podawane przez ciebie kolejno tematy związane z przebiegiem lekcji WF-u.

Przykładowe propozycje: w szatni damskiej, w szatni męskiej, rozciąganie, rozgrzewka, gimnastyka, skok w dal, gra w zbijaka, sprint, koszykówka, gra „w palanta”, „po” lekcji WF-u.

3. Obraz lekcji wychowania fizycznego w dramacie 25 min.

Zajmijcie się analizą przedstawionej w dramacie lekcji WF-u. Uczniowie i uczennice mogą pracować w takich samych drużynach jak w poprzednim ćwiczeniu. Każda grupa otrzymuje po jednym fragmencie tekstu wraz z załączonymi do niego pytaniami (załącznik nr 1). Poproś, aby przeczytali materiały i wspólnie zastanowili się nad odpowiedziami.

Podzielcie się swoimi wnioskami z analizy na forum, a następnie odpowiedzcie wspólnie na pytanie: Jaki obraz WF-u wyłania się z dramatu?

4. Nasze lekcje WF-u. Mapa skojarzeń 15 min.

W poprzednim ćwiczeniu przyglądaliście się obrazowi wychowania fizycznego w dramacie. Kolejnym zadaniem będzie stworzenie wspólnej mapy skojarzeń z WF-em. Poleć osobom biorącym udział w zajęciach, by zastanowiły się przez chwilę, co myślą o szkolnych lekcjach WF-u. Jak czują się na lekcjach WF-u? Czego na nich doświadczają? Każda osoba otrzymuje po dwie, trzy kartki papieru A4 i zapisuje na nich swoje skojarzenia z lekcją wychowania fizycznego (jedna kartka – jedno skojarzenie). Następnie rozłóżcie kartki na ziemi i stwórzcie z nich mapę. Sprawdźcie, czy ze skojarzeń da się stworzyć jakieś obszary tematyczne. Jeśli tak, pogrupujcie je i porozmawiajcie o nich.

5. Wymarzona lekcja WF-u 30 min.

Punktem odniesienia do realizacji tego zadania może stać się mapa stworzona w poprzednim ćwiczeniu. Podziel uczestników i uczestniczki zajęć na kilkuosobowe grupy. Każdej grupie daj duży arkusz papieru i kolorowe flamastry oraz poleć, aby zapisały w punktach lub/i narysowały, jak według nich mogłaby wyglądać wymarzona lekcja WF-u. Powieście swoje prace w widocznym miejscu, przeanalizujcie je i zastanówcie się wspólnie nad odpowiedzią na poniższe pytania:

• Jak w waszej szkole można zrealizować wymarzoną lekcję wychowania fizycznego?
• Kto mógłby z wami o niej porozmawiać lub/i pomóc ją zrealizować?
• Jaki mógłby być pierwszy krok do realizacji celu?

6. Podsumowanie 10 min.

Wariant 1:
Zaproś uczniów i uczennice do koła i poproś o podzielenie się krótką refleksją z dzisiejszej lekcji, która będzie odpowiedzią na jedno z dwóch pytań:

• Co nowego odkryłam_łem dla siebie na temat lekcji wychowania fizycznego?
• Jaką refleksję na temat lekcji wychowania fizycznego zabieram ze sobą do domu?

Wariant 2:
Zaproś uczniów i uczennice do koła i poproś, aby zastanowili się, w jakim są nastroju na końcu zajęć i odpowiedzieli na pytanie w formie metafory związanej ze sportem / wychowaniem fizycznym. Przykładowe odpowiedzi: „Czuję się jak wioślarz_arka na linii startu”, „Czuję się jak po wygranym meczu”, „Czuję się jak piłeczka pingpongowa”, „Czuję się zmęczony_na jak po przebiegnięciu maratonu”, „Czuję się zrelaksowany_na jak po lekcji jogi”, „Czuję, że moje ciało musi odpocząć”.