W trakcje zajęć uczniowie analizują sposób przedstawiania wojny we fragmencie powieści Henryka Sienkiewicza „Krzyżacy”. Następnie porównają literacką wizję z ujęciem scenicznym spektaklu Jakuba Roszkowskiego. Na koniec uczniowie stworzą instalacje plastyczne ukazujące ich perspektywę na wojnę opisaną przez Sienkiewicza.
Przed zajęciami poproś uczniów o przeczytanie ostatnich rozdziałów powieści „Krzyżacy”, w których bohaterowie szykują się i idą na wojnę (skrócona wersja znajduje się w załączniku). Zapowiedz, że przyjrzycie się literackiemu obrazowi bitwy pod Grunwaldem z kilku punktów widzenia – w tym celu jeszcze przed lekturą powieści podziel klasę na grupy – każda z nich przyjrzy się innej perspektywie. Poproś, by uczniowie, czytając fragment powieści, mieli na uwadze przydzielone im zagadnienie. Zachęć uczniów, by robili notatki lub zaznaczali sobie cytaty w tekście.
A) Perspektywa przywódcy Krzyżaków
Pytania pomocnicze: Czym jest wojna dla Urlicha von Jungingena? Jakich doświadcza emocji? Jak zachowuje się w czasie bitwy?
B) Perspektywa króla Jagiełły
Pytania pomocnicze: Czym jest wojna dla króla Jagiełły? Jakich doświadcza emocji? Jak zachowuje się w czasie bitwy i po jej zakończeniu?
C) Perspektywa Polaków
Pytania pomocnicze: Jak reagują Polacy na wieść o wojnie? Jaki mają do niej stosunek? Jak się zachowują w czasie bitwy?
D) Perspektywa Krzyżaków
Pytania pomocnicze: Czym jest wojna dla Krzyżaków? Jak przebiega bitwa z ich punktu widzenia? Jakich doświadczają emocji?
E) Perspektywa narratora
Pytania pomocnicze: Jak przedstawia wojnę narrator? Na co lub na kogo zwraca uwagę w swoim opisie? Komu poświęca więcej uwagi? Jaki jest stosunek narratora do wojny oraz do obu stron zaangażowanych w konflikt?
Stanowiska do pracy w grupach.
Kartki. Różnorodne, najlepiej nie standardowe materiały plastyczne (tkaniny o różnej fakturze, szary papier, bibuła, piórka, sztućce, kamyki, plastelina, kolorowe sznurki, zabawki i lalki np. Barbie, plastikowe rurki, patyki, fragmenty deseczek, słomki, zapałki, klej, taśma klejąca etc. – ważne, by zebrać bogaty i różnorodny zestaw przedmiotów i materiałów).
1. Zapowiedź uczniom, że na zajęciach porównacie ze sobą trzy sposoby patrzenia na wojnę w „Krzyżakach” – z perspektywy autora, reżysera i czytelnika. Dlatego zajęcia będą miały trzy etapy Zaczniecie od skupienia się na literackim obrazie.
2. Poproś uczniów, by usiedli w grupach, na które podzieliliście się przed zajęciami. Poleć, by każda grupa przedyskutowała przydzielone im zagadnienie i poszukała odpowiedzi na zadane pytania. Daj uczniom 5-10 minut na dyskusję i sporządzenie notatek.
3. Poproś każdą grupę o krótką prezentację. W czym te pięć perspektyw postrzegania wojny różni się od siebie, a w czym są do siebie podobne?
4. Zastanówcie się wspólnie, jak wojnę polsko-krzyżacką przedstawia autor powieści? Podzielcie tablicę na trzy części. Pierwszej kolumnie nadajcie tytuł „Autor” i zapiszcie wnioski z Waszej rozmowy.
1. Zapowiedz klasie, że przyjrzycie się, jak literacki obraz wojny przedstawili twórcy teatralni w spektaklu „Krzyżacy” z Teatru Miniatura w Gdańsku. W tym celu obejrzycie wspólnie fragment przedstawienia (w nagraniu 01.26.40 – 01.35.00).
2. Zapytaj uczniów o wrażenia po obejrzeniu tej sceny. Porozmawiajcie o tym, jakich środków inscenizacyjnych użyli twórcy spektaklu, by pokazać przygotowania do wojny i wojnę.
Pytania pomocnicze: Jakich użyto rekwizytów i scenografii? W jaki sposób użyto światła, muzyki, multimediów? Jakie fragmenty tekstu wybrano?
Po tej rozmowie przejdźcie do drugiej rubryki tabeli i zatytułujcie ją „Reżyser”. Jaki przekaz dotyczący wojny polsko-krzyżackiej budują artyści w spektaklu? Jaką wymowę nadali tej scenie? Wnioski zapiszcie na trzeciej części tablicy.
1. Poproś uczniów, by zastanowili się nad tym, jak oni postrzegają wojnę w Krzyżakach. Daj chwilę na rozmowę.
2. Poproś każdą grupę, by swój punkt widzenia na wojnę w utworze Sienkiewicza przedstawili w formie instalacji plastycznej. Daj uczniom do dyspozycji różnorodne materiały: tkaniny o różnej fakturze, szary papier, bibułę, piórka, sztućce, kamyki, plastelinę, kolorowe sznurki, lalki np. Barbie, plastikowe rurki, patyki, fragmenty deseczek, słomki, zapałki, klej, taśmę klejącą etc. Wyznacz czas na realizację zadania (15 minut).
3. Obejrzycie wspólnie powstałe prace, postarajcie się je zinterpretować. Jaki obraz wojny polsko-krzyżackiej wyłania się z instalacji? Wnioski zapiszcie na drugiej części tablicy. Zapytaj każdą z grup, jakich środków użyli do stworzenia „wojennych instalacji” i czym się kierowali przy ich wyborze. Jakie znaczenie niesie ze sobą użycie i rozmieszczenie tych elementów w taki, a nie inny sposób?
Aby zrealizować ten scenariusz w wersji zdalnej, skorzystaj z programu umożliwiającego pracę w pokojach. Przed zajęciami poproś o przeczytanie ostatnich rozdziałów powieści i podziel uczniów na pięć grup – każdej przydziel pytania dotyczące perspektywy postrzegania wojny przez wybrane postaci/grupy bohaterów.
Na lekcji zaproś uczniów do dwóch działań:
Działanie 1
Podziel uczniów na grupy (w aplikacji Zoom umożliwia to opcja Breakout Rooms w menu na dole okna – po jej wybraniu można określić liczebność zespołów i czas pracy w grupach). Poproś uczniów, aby omówili w tych zespołach zagadnienia z etapu pierwszego. Wyniki zaprezentujcie po powrocie do głównego pokoju. Wnioski z sienkiewiczowskiej wizji wojny zapiszcie w pliku, do którego cała klasa ma dostęp (np. plik na dysku Google).
Działanie 2
Aby zrealizować drugi etap zajęć, prześlij uczniom na czacie link do rejestracji spektaklu Krzyżacy w reż. Kuby Roszkowskiego: https://iteatr.tvp.pl/25081289/krzyzacy-teatru-miniatura-z-gdanska. Poproś uczniów, by obejrzeli wybrany fragment rejestracji (01.26.40 – 01.35.00). Następnie na forum porozmawiajcie o tej scenie i odpowiedzcie na pytania z tego etapu. Wnioski z teatralnej wizji wojny zapiszcie w pliku. Porównajcie ze sobą wizję literacką i teatralną. W czym są do siebie podobne, a w czym się różnią?
Działanie 3
Na koniec zaproś uczniów do działania w ramach zadania domowego (dla chętnych lub dla wszystkich uczniów). Poproś uczniów, by zastanowili się nad tym, jak oni postrzegają wojnę w „Krzyżakach”. Poproś, by swój punkt wiedzenia na wojnę w utworze Sienkiewicza przedstawili w formie instalacji plastycznej. Zachęć uczniów do skorzystania z dostępnych pod ręką materiałów, zabawy przedmiotami i przestrzenią domową. Poproś, by uczniowie sfotografowali swoje prace tak, by mogli je pokazać na kolejnych zajęciach (np. poprzez udostępnienie ekranu lub umieszczenie pliku na wspólnym dysku). Kolejne zajęcia rozpocznij od obejrzenia i interpretacji prac oraz odpowiedzi na pytania z etapu trzeciego. Wnioski zapiszcie w pliku z notatkami z poprzednich zajęć. Podsumujcie trzy różne wizje przedstawienia wojny w „Krzyżakach".
Absolwentka teatrologii i kultury współczesnej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Szkoły Pedagogów Teatru organizowanej przez Instytut Teatralny w Warszawie. Jako krytyczka teatralna publikowała m.in. w "Didaskaliach" i Internetowym Magazynie "Teatralia", a także na portalach teatralny.pl i taniecpolska.pl. W Teatrze Wybrzeże pracuje jako pedagożka teatru – prowadzi warsztaty oraz spotkania z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. Prowadzi zajęcia z podstaw pedagogiki teatru dla studentów wiedzy o teatrze na Uniwersytecie Gdańskim.
Wiek 13-16 lat
Wiek 16-19 lat
Wiek 16-19 lat
Wiek 10-13 lat
