1. WPROWADZENIE w klasie. Detektywi szykują się na akcję! 15 min.

1. Zacznij zajęcia od rozmowy o tym, jakie książki dzieci mają na swoich półkach. Poproś uczniów, by zastanowili się, co to jest księgozbiór. Skąd wzięły się książki, które mają w swoich zbiorach? Czy mają w nich takie książki, które chętnie poleciliby i pożyczyli swoim rówieśnikom? Czy znają takie miejsce, które zajmuje się wypożyczaniem książek wszystkim chętnym?

2. Wprowadź uczniów w tematykę zajęć. Zapowiedz, że za chwilę wspólnie wybierzecie się do biblioteki (szkolnej lub osiedlowej), gdzie wcielicie się w role detektywów tropiących sekretne życie książek. Co robią książki w bibliotece, gdy zapada noc? Jak to się dzieje, że książka trafia na określoną półkę? Kto opiekuje się książkami? Czy książka, która zostanie wypożyczona przez kogoś przeżywa z nim jakieś przygody? Co robi w plecaku w drodze z biblioteki do domu? Czy zapoznaje się z piórnikiem?

Zapytaj dzieci, czy któreś z nich odwiedzało już bibliotekę. Poproś, by opowiedziały o swoich spostrzeżeniach. Zastanówcie się wspólnie, czym różni się biblioteka od księgarni. A kupowanie od pożyczania?

3. Rozpocznij przygotowania do wyprawy do biblioteki: niech dzieci ustalą i zapamiętają (lub spiszą) pytania i wątpliwości, które chcą rozstrzygnąć. Czym różni się nasz domowy księgozbiór od tego w bibliotece? Czy dzieci lubią wypożyczać, czy wolą mieć na własność?

2. WIZYTA W BIBLIOTECE: Detektywi w akcji 30 min.

1. Podziel dzieci na cztery grupy. Każdej z nich przydziel inny obszar w bibliotece, w którym będą prowadziły śledztwo. Możesz przygotować proste szkicowe mapy biblioteki z zaznaczeniem tych obszarów i drogą do samej biblioteki. Odczytywanie mapy po drodze do biblioteki będzie pierwszym poważnym zadaniem detektywów.

Nie zapomnij o tym, żebyście zabrali ze sobą detektywistyczne gadżety. Możesz przygotować je wcześniej na wypadek, gdyby któreś dziecko zapomniało lub po prostu nie przyniosło nic dla siebie.

Wariant: Możecie też je razem stworzyć, zbudować, skonstruować na innych zajęciach. 

2. Po dotarciu na miejsce kolejnym zadaniem dzieci będzie odnalezienie przydzielonych im obszarów i zaznaczenie taśmą ostrzegawczą przestrzeni badań. Mogą to być na przykład: biurko bibliotekarza (lada do wypożyczeń, komputer z katalogiem itp.), półki z księgozbiorem podręcznym, czytelnia (stoliki, krzesła, pufy itp.). Jeśli odwiedzacie większą bibliotekę osiedlową, to mogą to być poszczególne działy lub sale: dział dla dzieci, wypożyczalnia, czytelnia itp.

3. Przydziel grupom „tajne hasła”, które muszą rozszyfrować: bibliotekarz, czytelnik, katalog kartkowy, katalog komputerowy, karta czytelnika, karta książki, wypożyczalnia, księgozbiór główny, księgozbiór podręczny, czytelnia czasopism (w zależności od tego, co znajduje się w waszej bibliotece i jaki obszar „badają” dzieci).

4. Na działania w zespołach przeznacz 20 minut, po upływie tego czasu spotkajcie się w wyznaczonym wcześniej miejscu i niech każda z czterech grup stanie się teraz raportującymi – zaprosi wszystkich na teren, gdzie prowadzone było dochodzenie i przedstawi pozostałym dzieciom wyniki śledztwa, czyli to czego się dowiedziało o pracy biblioteki oraz odszyfruje tajemnicze hasła.

3. Oceniamy po... okładce 45 min.

1. Zapowiedz małym detektywom, że teraz przed nimi zadanie indywidualne: odnalezienie dla siebie książki, która według nich przeżywa sekretne przygody. Niech dzieciaki wybiorą z półek książki, o których chcieliby się czegoś dowiedzieć (każdy może wziąć tylko jedną). Niech dokładnie je obejrzą i zbadają przy użyciu gadżetów detektywów. 

Dalsza część zajęć może odbyć się w klasie – będziecie musieli zabrać ze sobą książki, które wybraliście. Najlepiej jednak byłoby zostać w bibliotece.

2. Na początek poproś uczniów, by zastanowili się wspólnie, co znaczy zwrot „Oceniać po okładce”. Porozmawiajcie o tym, jakie ma znaczenie – pozytywne czy negatywne? Potraktujcie go pozytywnie, jako zachętę do odkrywania tajemnicy książki. Podejdźcie do tego zadania w nietypowy sposób. Potraktujcie książkę, jak… bohatera opowieści. Co mówi stan książki o tym, co ją spotkało? Niech dzieci obejrzą wybrane przez siebie książki dokładnie. Jakie są ich okładki, jakie wewnętrzne strony? Każdy może przeprowadzić swoje małe indywidualne śledztwo. Obejrzeć pod lupą wszystkie zniszczenia książek, użyć pędzelka, może zdjąć odciski palców. Rozbudź dziecięcą wyobraźnię, zadając pytania o losy książki.

- Czy mają wszystkie kartki, czy są zadbane czy zniszczone? Czy w środku są jakieś ślady użytkowania? Może komuś rozlało się coś na strony książki, a może jakaś strona jest pomazana?

- Co mogła przeżyć ta książka, gdzie i u kogo być? Czy niesiona była do domu w plecaku czy w torbie, kogo tam spotkała? Czy było jej tam wygodnie? Czy polubiła się z kanapką z zeszłego tygodnia, która leżała w tej samej przegródce w tornistrze?

- Czy została przeczytana, czy rzucona w kąt? Kto ją czytał i kiedy? Czy w łóżku przed snem, czy na lekcji?

Niech dzieci postarają się poznać jak najwięcej przygód ich książki na podstawie śladów, które w niej znajdą.

Następnie poproś dzieci, byście wspólnie spróbowały opowiedzieć historię, jaka mogła przydarzyć się jednej z wypożyczonych książek. Zróbcie to wybierając jeden z wariantów gry impro.

Stańcie lub usiądźcie w kole.

Wariant 1: Gra impro „Zdanie po zdaniu"

Zadanie polega na opowiedzeniu losów książki w taki sposób, by każdy z uczestników stojących w kole po kolei wypowiadał jedno zdanie. Kolejna opowiadająca osoba powinna nawiązać do tego zdania i wypowiedzieć kolejne. Możesz pomagać dzieciom łączyć poszczególne części opowiadania dodając zwroty np.: a potem, następnie, wtedy itp. Zachęć ich, by tak formułowali historię, aby była spójną opowieścią.

Wariant 2: gra impro „Słowo po słowie"

Możesz także zmodyfikować zabawę, ale jest to wersja trudniejsza, to gra impro „Słowo po słowie". Zasady są takie, jak w grze „Zdanie po zdaniu", ale uczestnicy mogą wypowiadać tylko jedno słowo. Dzięki temu wspólnie tworzą zdania i finalnie – wspólną opowieść. To ćwiczenie jest jednak łatwiejsze do wykonania dla starszych dzieci.

3. Zaproś dzieci do tropienia treści książek dzięki odczytywaniu śladów, które pozostawili na okładce twórcy książki – autor, ilustrator, wydawca. To układ liter, typografia, kolory, ilustracja lub jej brak, tytuł itp. Rozszyfrujcie wspólnie na przykładzie kilku książek, czy okładka jest związana z treścią książki, czy ją opisuje, interpretuje, co sugeruje czytelnikowi, czy zachęca do wypożyczenia. Jakich historii się spodziewacie, patrząc na określone okładki? Omówcie wybrane książki.

Zapytajcie bibliotekarza o to, czy czytelnicy wybierają książki, kierując się okładkami, jakie to ma znaczenie w przypadku dzieci, a jakie dorosłych? Które okładki najbardziej podobają się dzieciom i dlaczego?

4. Podaj detektywom kolejne zadanie: niech dowiedzą się, w jaki sposób książki są ułożone na półkach i spróbują odłożyć te, które wybrali do wcześniejszych zadań tam, gdzie powinny leżeć. Ciekawe czy im się to uda! Oczywiście o pomoc i sprawdzenie poprawności wykonania zadania możesz poprosić bibliotekarza.

4. Raport z badań 10 min.

Na zakończenie zajęć zaproponuj dzieciom, by stworzyły swoje własne okładki książki o bibliotece i przygodach, jakie dziś w niej przeżyły. Potraktujcie to jako podsumowanie waszej wyprawy – raport z poszukiwań. Zachęć dzieci, by narysowały to, czego się dowiedziały, co odkryły podczas śledztwa, co najbardziej im się podobało, co szczególnie zapamiętały, co chciałyby zachować lub o czym mogłyby napisać książkę!

5. Podsumowanie zajęć 10 min.

Przygotujcie prezentację raportów detektywów. Wystarczy, że powiesicie rysunki w widocznym miejscu w klasie lub w bibliotece. Poświęćcie czas na zapoznanie się z nimi – oglądanie prac i rozmowy o nich, będzie to pretekst do tego, by dzieci podzieliły się wrażeniami z wizyty w bibliotece, a także do podsumowania zajęć.

Na zakończenie zachęć dzieci do wypożyczania książek w bibliotece i przeżywania z nimi przygód, zabierania do plecaka, poznawania, pozwalania im zamieszkać w swoich domach, na ich półkach. Jeśli jesteście w bibliotece może uda się przeznaczyć więcej czasu na wybranie i wypożyczenie przez dzieciaki książek już teraz?

Warianty: To zadanie może być inspiracją do kolejnych zajęć, na których możecie – interpretując i omawiając rysunki – ułożyć kodeks zachowania w bibliotece. Weźcie jednak pod uwagę nie tylko zakazy, ale zastanówcie się, co można i warto w bibliotece robić. W kolejnym wariancie zajęć okładka może posłużyć do stworzenia własnej książki, będącej na przykład zbiorem rysunków – wrażeń z przeczytanych lektur. Można z takich książek wtedy stworzyć bibliotekę w klasie i wspólnie oglądając książki rozmawiać o przeczytanych książkach, wrażeniach z nich i polecać je sobie wzajemnie.

 

P.S. Nie zapomnijcie posprzątać po zajęciach!