1. Wprowadzenie 5 min.

Zapowiedz dzieciom, że dzisiejsza lekcja będzie dotyczyła spektaklu w reżyserii Konrada Dworakowskiego „Łysek z pokładu Idy”. Powiedz, że spektakl powstał w roku 2019 na podstawie książki Gustawa Morcinka, która została wydana w 1933 roku, czyli prawie 100 lat temu. Dziś przyjrzycie się szczególnie głównemu bohaterowi spektaklu i temu, jak pokazali go twórcy przedstawienia.

2. Kim był Łysek? – czyli przypomnienie spektaklu 10 min.

1. Zapytaj uczniów, co zapamiętali ze spektaklu. Spytaj, czy wiedzą, czym jest kopalnia i na czym polegała praca Łyska. 

Daj czas na różne głosy i pytania, które będą się pojawiać. Pozwól dzieciom się wypowiedzieć, zanim doprecyzujesz podane przez nie odpowiedzi.

2. Spróbujcie przywołać kluczowe momenty w historii Łyska. Zapiszcie je na tablicy. Możecie sformułować je jako najważniejsze Waszym zdaniem dni z jego życia, np.

• dzień wejścia do kopalni,
• dzień spędzony z Kubokiem,
• dzień, w którym okazało się, że ślepnie,
• dzień, w którym okazało się, że wyjście z kopalni jest niemożliwe,
• dzień, w którym uratował przyjaciela,
• wyjście z kopalni.

Ustawcie je chronologicznie w formie podpunktów lub umieśćcie je na osi czasu.

3. Co Łysek mógłby powiedzieć? – czyli zabawmy się w twórców! 25 min.

1. Zapytaj dzieci, czy zauważyły, że przez większość spektaklu Łysek nie mówi. Czy pamiętają, w jakim momencie bohater zabiera głos? O czym wtedy mówi? Do kogo się zwraca? Jeśli dzieci nie będą pamiętać tego momentu ze spektaklu, przypomnij scenę, w której Łysek ma dłuższą wypowiedź w stronę widowni. Porozmawiajcie o tym, jaki miała ona wydźwięk.

Zwróć uwagę dzieci na zabieg artystyczny, w którym Łysek mówi o sobie jako postaci fikcyjnej, stworzonej przez autora w określony sposób. Wyjaśnij dzieciom, że ten fragment pojawia się tylko w spektaklu, nie ma go w książce. To moment, w którym twórcy przedstawienia dzielą się z widzami swoją interpretacją tego, jak w tym momencie swojej historii czuł się Łysek, co myślał, co mógłby chcieć powiedzieć.

W spektaklu był tylko jeden taki moment, ale w kolejnej części zajęć Wy zabawicie się w twórców i spróbujecie wymyślić, jak inne wybrane momenty swojego życia przeżywał Łysek.

2. Wróćcie do momentów z życia Łyska, które zapisaliście. Wybierzcie cztery-pięć najważniejszych dni Łyska i nadajcie im numery. Podziel klasę na cztery-pięć zespołów i rozlosuj pomiędzy nie wybrane dni z życia Łyska.

3. Rozdaj dzieciom duże kartki (np. arkusz szarego papieru lub brystol). Poproś, by każdy z zespołów przygotował kartkę z pamiętnika Łyska z wylosowanego dnia. Wyjaśnij, że mogą pisać i rysować. Poleć, by tworząc kartkę z pamiętnika, wzięli pod uwagę nastrój i myśli Łyska, jakie mógł mieć tego dnia. Jeśli rysują, niech oddadzą to kolorami. Jeśli piszą, niech określą, co Łysek mógłby pomyśleć o takim dniu. Zachęć dzieci, by porozmawiały, jak one same postrzegają jego sytuację i wykorzystały je w budowaniu kartki z pamiętnika Łyska. Niech korzystają ze swoją wyobraźni. Zachęć, by spojrzały na sytuację bohatera z różnych perspektyw – szukając jej pozytywnych i negatywnych stron. Tu nie ma jednej dobrej odpowiedzi – każda z nich będzie Waszym punktem widzenia na losy Łyska. 

Możesz zasugerować, by zwróciły uwagę szczególnie na trzy pytania:
Co czuł tego dnia Łysek?

W jakiej Łysek był kondycji fizycznej?

Co Łysek myślał tego dnia?

4. Zawieście wszystkie kartki z pamiętnika w widocznym miejscu w kolejności chronologicznej. Wspólnie obejrzyjcie je po kolei. Jeśli słowa na kartkach są nieczytelne, poproś, by autorzy je przeczytali. Zapytaj pozostałe zespoły, co widzą na kartce, jakie myśli i nastroje Łyska dostrzegają. Porozmawiajcie o tym, co w omawianych dniach mogło dodawać Łyskowi szczęścia, a co mogło u je odbierać. Następnie oddaj głos autorom kartki z pamiętnika: mogą opowiedzieć o swoich założeniach. Nie martwcie się, jeśli pojawią się różnice w tym, co zamierzyli autorzy, a co powiedzą odbiorcy – dzieło można różnie interpretować.

4. Czy historia Łyska może być przykładem szczęśliwego życia? 5 min.

Na podsumowanie zajęć poproś dzieci, by każde z nich zastanowiło się, czy jego zdaniem Łysek miał szczęśliwe życie. Co wpłynęło na to, że postrzegacie je w ten sposób?