WAŻNE: Ze względu na temat oraz wiek uczestników – nastolatki/młodzi dorośli – bardzo ważnym elementem jest refleksja prowadzącego_cej nad poziomem zaufania, znajomości i poczuciem bezpieczeństwa w grupie. Warto byłoby poprosić grupę o szacunek i empatię w trakcie zajęć.

1. Rozgrzewka 10 min.

Na środku sali postaw stabilne krzesło. Połóż pod nim pięć–sześć karteczek zwiniętych w rulon z cytatami ze sztuki Dziewczyna w ogniu (załącznik nr 1 lub inne ważne fragmenty wybrane indywidualnie przez prowadzącego_cą w kontekście tematu zajęć). Zaproponuj muzykę i poproś osoby uczestniczące w zajęciach o spacer po sali. Przekaż informację, że po chwili osoba, która ma na to ochotę, może zatrzymać się przy krześle, zabrać spod niego karteczkę z cytatem, wejść na krzesło i powiedzieć słowa: „Popatrzcie na mnie!”. Dla pozostałych osób jest to sygnał do zatrzymania się, spojrzenia na osobę na krześle i skupienia się oraz wysłuchania cytatu, który odczytuje osoba stojąca na krześle. Osoba na krześle odczekuje chwilę – w tym czasie wszyscy zastanawiają się, jakie myśli i skojarzenia przychodzą im do głowy w związku z usłyszanym cytatem. Potem osoba schodzi z krzesła, dając w ten sposób pozostałym sygnał do ponownego spaceru. Powtórzcie działanie co najmniej pięć lub sześć razy – zgodnie z liczbą przygotowanych cytatów.

2. Mapa/niebo myśli 20 min.

„[myśli są  – dop. A.D.]

 jak chmury jak pogoda

 przychodzą i odchodzą

 czasem przysłonią ci całe niebo gdy zaciągają się na burzę

 bywa też że nie ma ich wcale

 albo przemykają malutkie pod spojrzeniem słońca

ledwie obłoczki”[1]

Poproś uczestników i uczestniczki o wyciągnięcie jednej kartki papieru (jedna kartka dla jednej osoby), nożyczek, pisaków, kredek. Niech każdy napisze na kartce jedną myśl, skojarzenie, które przyszło mu/jej do głowy po usłyszeniu cytatów ze sztuki w rozgrzewce. Następnie każda osoba wycina z tej kartki kształt chmury, koloruje ją, jeśli ma ochotę, oraz podpisuje tę chmurę swoim imieniem. Po podpisaniu chmur swoimi imionami wszyscy zawieszają swoje chmury z myślą na sznurku za pomocą klamerki. Kiedy wszystkie chmury z myślami już wiszą nad waszymi głowami, poproś uczestników i uczestniczki zajęć o przejście się wśród nich, wybranie jednej, która nie należy do nich, ale jest im bliska lub ich zaciekawiła, i o zabranie jej ze sznurka.

3. Dlaczego ta myśl? 40 min.

„dla mnie w tym momencie ważne jest to że się poznajemy że rozmawiamy”[1]

Usiądźcie wspólnie w kręgu. Powiedz grupie, że w tej części zajęć każdy z uczestników będzie szukać osoby, której myśl go zaciekawiła, zainspirowała, by porozmawiać w parach. Kryterium doboru par to imię osoby na chmurze – wystarczy, że w duecie będzie tylko jedna chmura z imieniem jednej z tych dwóch osób. Poproś, aby duety porozmawiały o tej myśli, wymieniając swoje perspektywy i opinie. Zwróć uwagę, by uważnie słuchali_ały swoich partnerów_ek i że mogą zadawać pytania wskazujące na zaciekawienie i chęć zrozumienia, poznania stanowiska czy opinii drugiej osoby. Celem ćwiczenia jest stworzenie sytuacji, w której obie strony będą mogły przedstawić swoją perspektywę.

WAŻNE: Tę część zajęć możesz prowadzić w dwóch wersjach:

• dla grup, które słabo znają się i z tego powodu poziom poczucia bezpieczeństwa oraz zaufania jest niski (wersja 1);
• dla grup, które dobrze się znają i jest w niej wysoki poziom poczucia bezpieczeństwa i zaufania (wersja nr 2)

Wersja 1

W tej wersji podziel grupę na dwie części: najpierw połowa osób szuka autorów myśli, która ich zainspirowała. Po znalezieniu autora_rki myśli, każdy duet siada w sali i rozmawia. Osoba, która wybrała czyjąś myśl, mówi, co ją zainspirowało, a autor_rka opowiada, co dokładnie miał_ła na myśli. Daj uczestnikom pięć minut na rozmowie w parach, a następnie poproś drugą część grupy o znalezienie autorów wybranych przez siebie myśli.

Wersja 2

Powiedz grupie, że wybrane przez nich myśli będą okazją do stworzenia bardziej performatywnego dialogu dwóch osób. Połóż w wybranym miejscu w sali dwie poduszki lub postaw dwa krzesła. Spytaj, kto chce podzielić się z innymi tym, jaka myśl z chmury go zainspirowała. Osoba, która się zgłosi, siada na poduszce lub krześle i zaprasza do dialogu osobę, której myśl trzyma w ręku. Jeśli uczestnicy są na to twoim zdaniem gotowi, mogą uteatralizować tę rozmowę, wprowadzając gesty, zmieniając sposób siedzenia itp. Powiedz, że każdy duet ma na dialog dwie-trzy minuty.

 

[1] Tamże, s. 40.

4. Czym jest monolog? 20 min.

Odwołaj się do sytuacji z rozgrzewki i spytaj uczestników i uczestniczki, jak nazywamy tekst wypowiadany (tak na scenie, jak i w sztuce) przez jedną osobę. Jeśli nie padnie słowo „monolog”, naprowadź na nie, i zapytaj, czy wiedzą, czym jest monolog w teatrze.

Zbierz informacje od uczestników i uczestniczek i zapisz je w widocznym miejscu. Następnie obok informacji od osób uczestniczących w zajęciach, wynotuj najważniejsze informacje z definicji „monologu” (np. z Elektronicznej Encyklopedii Teatru Polskiego) i zaprezentuj je uczestnikom. Przyjrzyjcie się wspólnie wszystkim zebranym i zanotowanym informacjom. Możecie coś jeszcze do nich dodać.

Dopytaj, czy uczestnicy i uczestniczki pamiętają jakieś monologi z czytanych dramatów lub z wizyt w teatrze. Pozwól na chwilę swobodnej wymiany na forum, wspieraj, zadając pytania w oparciu o przywołane przykłady.

5. Monologi Martyny i ważne tematy 30 min.

część I (15 minut)

Uczestnicy i uczestniczki zajęć łączą się w pięcio-, sześcioosobowe grupy. Każda grupa otrzymuje do przeczytania dwa monologi Martyny (załącznik nr 2). Powiedz, żeby po przeczytaniu obu z nich zdecydowali, nad którym monologiem będą dalej pracować. Poproś, aby każda grupa porozmawiała o wybranym monologu poprzez pryzmat wypisanych wcześniej informacji na temat monologu teatralnego. Zbierz na forum wnioski wszystkich grup. Spytaj, jakie elementy odnalezione w tekście wskazują, że jest to monolog.

część II (15 minut)

Poproś wszystkich, aby zastanowili się i porozmawiali w swoich grupach, co ważnego dla nich pojawia się w tym tekście. Rozmowa może potrwać do 10 minut. Następnie wróćcie do pracy na forum i zróbcie wspólnie listę ważnych dla uczestników i uczestniczek tematów, które pojawiły się w ich rozmowach oraz w tekście sztuki.

6. Pisanie monologu nastolatka 15 min.

Zaproś grupy do stworzenia monologów nastolatka. Poinformuj, że drugą częścią zadania będzie stworzenie przestrzeni do przedstawienia napisanych monologów. Przyjrzyjcie się tematom wypisanym w poprzedniej części zajęć oraz formie monologu w sztuce (układ tekstu, zastosowanie dużych i małych liter, interpunkcja). Zastanówcie się, jaką formę ma przyjąć Wasz monolog. Napiszcie go wspólnie.

 

7. Aranżacja przestrzeni 10 min.

Porozmawiajcie o tym, w jakiej przestrzeni Martyna czuła się sobą, a następnie zastanówcie się, w jakiej przestrzeni wy możecie być sobą. Weźcie rolkę taśmy malarskiej i zaznaczcie nią na podłodze waszą przestrzeń teatralną, w której następnie będziecie prezentować monologi. Możecie za pomocą taśmy wykleić charakterystyczne/ważne sprzęty/artefakty. Zastanówcie się również, w jaki sposób chcecie zaprezentować wasz monolog pozostałym osobom w wyznaczonej przez was przestrzeni.

8. Pokazy 15 min.

Wszystkie grupy jedna po drugiej prezentują swoje monologi.

9. Podsumowanie zajęć 20 min.

Jest to czas na rozmowę na temat zajęć i wspólnego procesu. Pytania, które mogą w tym pomóc:

• Co ważnego dla każdego, każdej z was pojawiło się w tych monologach? Na ile inspirowaliście się tekstem sztuki?
• Kiedy możecie mówić własnym głosem? Czy są tematy, które są wam szczególnie bliskie?
• Z jakimi słowami lub myślami Martyny, waszych kolegów, koleżanek wychodzicie dziś z zajęć?