Przedmiot – poezja – ja – świat

Przedmiot – poezja – ja – świat

Przedmioty codziennego użytku – trudno sobie wyobrazić coś równie niepoetyckiego. A jednak znajdziemy je w utworach Szymborskiej, Białoszewskiego, Herberta... W czasie tej lekcji uczniowie wejdą do wnętrza współczesnych wierszy – wolnych, awangardowych, w pierwszym kontakcie często niezrozumiałych. Poszukają do nich klucza w swoim najbliższym otoczeniu i sami spróbują swoich sił w roli autorów.

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 16-19 lat
  • Rodzaj zajęć język polski
  • Miejsce sala lekcyjna
  • Czas 90 minut
  • Cel zajęć
    • zapoznanie i uczniów z wierszami polskich poetów współczesnych przez ćwiczenia rozwijające myślenie i wyobraźnię;
    • doświadczenie bliskkości poezji, jej możliwości przez ćwiczenia z przedmiotami ze swojego najbliższego otoczenia – i odnalezienie ich  w wierszach;
    • kształcenie czytania, twórczego pisania i rozumienia tekstu.
  • Metody pracy improwizacje ruchowe, praca z rekwizytem, praca z tekstem, rozmowa , ćwiczenia literackie, ćwiczenia improwizacyjne, animacja przedmiotu

Przygotowanie do zajęć

Aranżacja przestrzeni

Przestrzeń pozwalająca na swobodny ruch i pracę w grupach.

Środki dydaktyczne

Przyniesione przez uczniów przedmioty. Wydruki tekstów wierszy (każdy utwór w kilku egzemplarzach): M. Białoszewski „Ach, gdyby nawet piec zabrali...", M. Białoszewski „Sprawdzone sobą", W. Szymborska „Mapa", Z. Herbert „Studium przedmiotu".

Dodatkowy opis

Na poprzedzającej lekcji poproś uczniów o przyniesienie przedmiotu zgodnego ze wskazówką na wylosowanej kartce. Niech uczniowie zachowają wskazówki w tajemnicy.

Polecenie brzmi: „Przynieś z domu przedmiot, który nigdy wcześniej nie był w szkole. Podpowiedź znajdziesz na wylosowanej kartce.“

 

Podpowiedzi do wylosowania (można zmienić lub uzupełnić według uznania - poniższa lista znajduje się też w załączniku): 

tak banalny i oczywisty, że aż ciekawy; bardzo duży; bardzo mały; ważny element domu; mam do niego sympatię; irytujący; miałem go wyrzucić; taki sobie prezent; zepsuty; nowy; użytkowy; ozdobny; jestem z niego dumny; ma dla mnie duże znaczenie; nikt się nie spodziewa, że coś takiego przyniosę; wielu uzna to za obciach; napisałbym o nim wiersz; ma coś ze mnie – jest do mnie podobny; przynosi mi szczęście; intrygujący; inspirujący; stary; grat z piwnicy/strychu; na co dzień trudno się bez niego obejść; chętnie to komuś dam; to będzie niewygodne – przynieść coś takiego; brzydki; piękny; zabawny; kiczowaty...

 

Nie sugeruj niczego uczniom – zaznacz, że mają całkowitą dowolność.

Przebieg zajęć

1. Wstęp i pierwsze spotkanie z przedmiotem 5 min.

Poleć uczniom, aby ułożyli przedmioty pośrodku sali. Następnie niech każdy weźmie jedną rzecz spośród przyniesionych przez kolegów. Poproś, aby wszyscy w sposób teatralny pokazali swoje pierwsze spotkanie z przedmiotem (zdziwienie? sympatię? może rozdrażnienie?). W kolejnym kroku niech każdy przedstawi się przedmiotowi i pokaże mu salę oraz zapozna go z kolegami i koleżankami z klasy. Podkreśl, że wszystko powinno się odbywać bez słów – tylko za pomocą ruchu i gestu.

Po pierwszym kontakcie z przedmiotem i przestrzenią poproś, aby każdy znalazł dla siebie i swojego przedmiotu wygodne miejsce.

2. Bliższe poznanie: ja -–przedmiot 15 min.

Powiedz do uczniów: „Zakładam, że to nie przypadek, że przynieśliście takie, a nie inne przedmioty, a teraz – że takie właśnie wybraliście. Wyobraźcie sobie, że wybrany przez was przedmiot coś o was mówi, w czymś jest do was podobny. Podzielcie się tym z innymi“. Daj uczniom czas na swobodne rozmowy. Wybierz formułę dla tych opowieści: czy uczniowie będą o tym opowiadać wspólne, siedząc w kole czy ustawiając się na przeciwko siebie w dwóch rzędach i co dwie minuty zmieniając rozmówcę (gdy minie czas przeznaczony na parę, daj znak do zmiany).

3. Wydobywanie tajemnic przedmiotów 25 min.

Rozłóż na środku sali skserowane wiersze wymienionych wyżej poetów. Poproś uczniów o wylosowanie jednego utworu i cichą lekturę tekstu. Następnie zapytaj, jaki przedmiot jest bohaterem poszczególnych wierszy. Dalej kieruj rozmową posługując się poniższymi pytaniami:

- Co wiersz mówi o przedmiocie?

- Co wiersz mówi o podmiocie lirycznym?

- Co wiersz mówi o świecie?

- Co jest charakterystyczne dla języka tego wiersza?

 

Wariant: Na tym etapie możesz podzielić uczniów na zespoły (zgodnie z wylosowanym przez nich wierszem), a powyższe pytania w formie wydruków rozdać grupom i poprosić o przedyskutowanie tych kwestii.

 

Po zakończeniu rozmów poproś wszystkich uczniów o zapisanie kilku wersów o swoim przedmiocie - niech starają się w tym naśladować styl wylosowanego poety. Po skończonej pracy poproś uczniów o odczytanie swoich tekstów.

4. Faza dialogu – przedmioty przyniesione i przedmioty z wierszy 30 min.

Poleć uczniom napisanie krótkiego dialogu swojego przyniesionego przedmiotu z przedmiotem z wiersza. Zapowiedz, że zależy Ci na tym, aby wszystkie teksty zostały odczytane. Możesz zasugerować uczniom, aby zastanowili się, jak mogą uteatralizować swoje wystąpienie (poprzez miejsce wygłaszania tekstu, użycie głosu, pozycję ciała, gest, minę, ruch, zastosowanie przedmiotu, interakcje z innymi). Następnie poproś o odczytanie wierszy.

5. Podsumowanie – poezja codzienności 15 min.

Zajęcia zamknij dyskusją z uczniami o poezji w codzenności. Oto przykładowe pytania do niej:

- Jak na co dzień, w zwyczajnych sytuacjach i doświadczeniach rodzi się poezja?

- Czy w swoim otoczeniu, internecie uczniowie odnajdują elementy o charekterze poetyckim? Co wg nich znaczy określenie "charakter poetycki"?

- Jak zrozumieć poezję, zbliżyć się do niej przez próbę odtworzenia doświadczenia poety, uruchomienie wyobraźni, oderwanie się od rzeczywistości? A może przez zanurzenie w niej?

- Jak poezja może pomóc zrozumieć nam nas samych?

 

Podaj uczniom następujące polecenie pracy domowej: „Stwórz ilustrację do wybranego przez siebie wiersza (z omawianych na zajęciach). Może to być rysunek, kolaż, zdjęcie – dowolna forma“.

Zadanie dla chętnych: „Napisz wiersz, którego ważnym elementem będzie przedmiot – inny niż te, o których dziś była mowa“.

Materiały do pobrania

Zobacz też

Zbigniew Herbert, „Studium przedmiotu", Warszawa 1961.
Miron Białoszewski, „Sprawdzone sobą", Warszawa 2008.
Wisława Szymborska, „Wystarczy", Kraków 2012.

Podobne konspekty