Męczennicy i buntownicy. Jak się rodzą konflikty?
Kamila Paradowska

Męczennicy i buntownicy. Jak się rodzą konflikty?

Punktem wyjścia do rozmowy o mechanizmach konfliktów zachodzących w środowisku szkolnym jest jedna scena z dramatu Mariusa von Mayenburga „Męczennicy”. Uczniowie pracują metodami teatralnymi – przyjmują role, improwizują – po to, aby postawić się na miejscu każdej ze stron sporu. Jednocześnie zajęcia pozwalają na podjęcie tematu wartości oraz zasad, a także tego, skąd się bierze bunt. 

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 13-16 lat
  • Rodzaj zajęć język polski, godzina wychowawcza, koło teatralne
  • Miejsce sala lekcyjna
  • Czas 45 minut
  • Cel zajęć
    • wzbogacanie kompetencji społecznych i komunikacyjnych;
    • kształcenie umiejętności rozwiązywania konfliktów;
    • wzajemne poznanie oczekiwań różnych stron budujących środowisko szkolne (zarówno ze strony nauczycieli, jak i uczniów, czy rodziców).
  • Metody pracy praca z tekstem, poster, dyskusja

Przygotowanie do zajęć

Aranżacja przestrzeni

Sala z krzesłami i pustą przestrzenią umożliwiającą działania w ruchu.

Środki dydaktyczne

Plakat do przedstawienia „Męczennicy”, tekst sceny pt. „Lekcja pływania”(wydruk dla każdego ucznia), niewielkie karteczki.

Przebieg zajęć

1. Wprowadzenie i rozgrzewka 5 min.

Zapowiedz, jakie działania czekają uczniów na lekcji i co jest punktem wyjścia do wspólnej pracy: scena z współczesnego dramatu niemieckiego autora, granego w teatrach w Polsce, tekstu w całości opublikowanego w czasopiśmie "Dialog”. Powiedz uczniom, że celem lekcji jest przyjrzenie się mechanizmowi powstawania i narastania konfliktów (także tych, które dzieją się w środowisku szkolnym).

Poproś uczestników, by stanęli w kole. Rozpocznij rozgrzewkę: niech uczniowie wyciągną ręce przed siebie i poruszają nimi, np. mogą udawać grę na pianinie, a następnie dołożyć dźwięk (śpiew). Zachęć ich do przerysowania, wygłupów. Poproś o przejście do kolejnej pozycji: ręce za siebie, splecione z tyłu. Niech każdy patrzy w podłogę, gwiżdże. Daj hasło do przejścia do trzeciej pozycji: ręce wysoko w górze, jakby łapały piłkę z dźwiękiem „oooo”. Poproś, by na kleśnięcie uczniowie zmieniali płynnie pozycje – wykonajcie kilka powtórzeń.

Wariant: Możesz wprowadzić temat pracy już na etapie rozgrzewki i dodać kolejne ćwiczenie. Poproś uczniów, by każdy z nich wymyślił gest kojarzący mu się z konfliktem i połączył go z dźwiękiem. Niech wszyscy w kole zaprezentują w szybkim tempie swoje gesty i dźwięki. Porozmawiajcie krótko o tym, co się pojawiło w Waszych skojarzeniach. (Możesz też wybrać do rozgrzewki inny temat związany z tym tekstem – np. bunt, rodzina).

2. Czytanie z podziałem na role 5 min.

Zaproś pięciu uczniów do przeczytania sceny "Lekcja pływania” z dramatu "Męczennicy”. Czworo czyta role, jedno didaskalia. Możesz polecić chętnym uczniom przygotowanie się do czytania na wcześniejszych zajęciach i rozdać im fragmenty tekstu.

3. Instalacja 20 min.

Podziel uczniów na czteroosobowe grupy. Każdej przekaż egzemplarze z przeczytaną wcześniej sceną. Niech każda osoba z grupy przyjmie rolę jednej z postaci. Poproś zespoły o ustawienie bohaterów w przestrzeni względem siebie. Jak wyglądają pozycje ich ciał, jak są usytuowanie względem siebie? Po chwili pracy niech każda z grup prezentuje swoją nieruchomą scenę (bez tekstu), a reszta klasy określa – kto kim jest.

Pamiętaj, aby spytać o motywacje dla ich rozpoznań. Co sugerowało wybór określonej postaci. Zapytaj też poszczególne grupy, skąd wynikało wybrane przez nie ustawienie postaci. Na podsumowanie całego etapu zaproponuj nastęujące wątki: pomiędzy jakimi postaciami przebiegają główne konfliktu? Jak ten konflikt został ukazany w poszczególnych scenach? Jak wyglądały interpretacje relacji w poszczególnych grupach? Jeśli jakieś rozwiązania powtarzały się – zwróćcie wspólnie na to uwagę. Jakie znaczenie ma ciało i przestrzeń w trakcie konfliktu – jak działa, na co wpływa, jak reaguje, co możemy z niego odczytać? 

4. Dyskusja w grupach 10 min.

Pokaż uczniom plakat do przedstawienia "Męczennicy” granego w Teatrze Współczesnym w Szczecinie autorstwa Mirka Kaczmarka. Zapytaj o ich skojarzenia z tytułem oraz z grafiką przedstawioną na plakacie (mózg w koronie cierniowej narysowany w technice 3D). Po rozmowie na forum poproś, by w swoich zespołach porozmawiali o tekście. Podaj im następujące pytania do pracy:

- Jaki jest o stosunek Benjamina oraz innych uczestników sceny do wartości, takich jak religia, wiara oraz szacunek do innych?

- Skąd może wynikać brak dobrego porozumienia matki z otoczeniem? 

- Jakie znaczenie ma język, którego używają bohaterowie dla relacji między nimi?

- Na czym polega bunt Benjamina?

- Jaką rolę pełnią religie w relacjach społecznych? Dlaczego kwestie religijne są powodem sporów?

5. Podsumowanie 5 min.

Rozdaj uczniom małe karteczki. Każdy z uczniów może oddać swój głos na jedną postać z dramatu, która według niego ma najwięcej racji. Jeśli ktoś nie chce głosować na żadną z postaci, poproś, by w dwóch zdaniach uzasadnił, dlaczego. Anonimowe głosy zbieraj na biurku i układaj na stosach. Jeśli zbierzesz wszystkie, przeczytaj je głośno, prezentując racje każdej z postaci i uzasadnienia tych osób, które nie chciały oddać swojego głosu na żadną postać. Zaproś ich do wspólnego skomentowania wyników Waszego głosowania. 

Materiały do pobrania

Zobacz też

Marius von Mayenburg, "Męczennicy", przekład: Elżbieta Ogrodowska-Jesionek, „Dialog” 2014, nr 1.
Spektakl „Męczennicy" w reżyserii Grzegorza Jarzyny, TR Warszawa.
Spektakl "Męczennicy" w reżyserii Anny Augustynowicz, Teatr Współczesny w Szczecinie.

O autorach

Kamila Paradowska

Projektuje treści, uczy pisania, filmuje. Po kilkunastu latach pracy w teatrze i na uniwersytecie postanowiła zmienić swoje życie zawodowe. Założyła Dobrą Treść - także po to, aby dzielić się swoją wiedzą z innymi i poznawać ludzi, którym bliska jest praca ze słowem. Pod hasłem "dobra treść" wpisanym w Google znajdziesz jej blog, podkast i kanał na YouTube. Współpracowała zarówno z dużymi firmami (Aviva, Medicover, Bonami), ale także z mniejszymi przedsiębiorstwami z branży IT (Ququplay, Cloudeamons), instytucjami kultury i lokalnymi przedsiębiorcami z branży finansowej, hotelarskiej czy fitness. Jest autorką kursów internetowych: Treningi pisania i Blog ekspercki.

Kamila Paradowska