Konspekt zajęć: Wysoko (o tym, co ponad głową, w powietrzu i na drzewach)

Weronika Idzikowska

Wysoko (o tym, co ponad głową, w powietrzu i na drzewach)

Proponujemy wychowawcom przedszkolnym serię działań dotyczących poznawania natury w najbliższym otoczeniu. Podczas czterech spotkań uczestnicy będą się przyglądać elementom świata przyrody. W trzecim odcinku skupią się na tym, co dzieje się w świecie przyrody ponad naszymi głowami. Dzięki wyobraźni i teatralnym zabawom wzniosą się aż do... chmur!

Informacje o konspekcie
Grupa wiekowa Wiek 4-6 lat
Rodzaj zajęć -
Miejsce sala lekcyjna, teren wokół szkoły
Czas 65 minut

Cel zajęć
- poszukiwanie elementów świata przyrody w najbliższym otoczeniu;
- rozwijanie wyobraźni poprzez pracę z ciałem.
Metody pracy rozmowa kierowana, improwizacje ruchowe, ćwiczenia plastyczne

Przygotowanie do zajęć

Zadanie dla ucznia

Uprzedź rodziców/opiekunów dzieci o planowanym spacerze na zewnątrz przedszkola – o tym, że dzieci mogą się pobrudzić.

Aranżacja przestrzeni

Pierwsza część zajęć odbywa się na zewnątrz. Druga część w sali - brak specjalnej aranżacji.

Środki dydaktyczne

Przygotuj:

- skrzyneczki skarbów – tak, żeby były pod ręką, kiedy będziecie ich potrzebować;

- kolorowe pisaki dla dzieci i kartki papieru;

- kocyki dla dzieci – do siedzenia na trawie oraz odtwarzacz muzyki (może być telefon i mały głośnik). Wybierz wcześniej rytmiczny utwór na dziką dyskotekę.

- małe lusterko dla każdego dziecka (dobrze, żeby nie było zbyt małe – aby dziecko mogło w nim cokolwiek zobaczyć),

- wydrukowane zdjęcia/rysunki konkretnych gatunków drzew.

1. Krąg badaczy 15 min.

1. Zaproś dzieci na podwórko i usiądźcie w kręgu. To może być to samo miejsce, w którym siedzieliście ostatnio – ważne, żeby nie było tam bardzo głośno (szum jeżdżących aut itp.). Jeśli na podwórku panuje za duży hałas, krąg badaczy możecie przeprowadzić w Waszej sali przedszkolnej.

2. Przypomnij dzieciom, że ostatnio w kręgu badaczy zastanawialiście się, jak można badać świat, który jest tuż pod naszymi stopami. Możesz zachęcić grupę do powspominania, co wtedy robiliście, co zapamiętaliście, co wam się spodobało. Zapowiedz, że dziś odbędzie się kolejna wyprawa wokół Waszego przedszkola. Ale tym razem będziecie badać świat, który jest ponad Wami – wysoko!

3. Zapytaj dzieci, jakie elementy przyrody są ponad ich głowami. Zadrzyjcie głowy do góry i rozejrzyjcie się po podwórku. Co widzicie? Następnie w kręgu podzielcie się spostrzeżeniami. Może będą to chmury – słońce – inne planety – ptaki – korony drzew – co jeszcze? Daj czas na dzielenie się pomysłami i obserwacjami.

4. Zapowiedz, że teraz poszukacie metod, które pozwolą Wam badać świat ponad głowami.

Sprawdźcie, jak to jest przyglądać się temu, co jest wysoko:

- nastawiając uszu i próbując rozpoznać dźwięki dobiegające z góry. Jeśli robicie to ćwiczenie w sali, możesz poprosić dzieci, by zamknęły oczy, a następnie grzechotać różnymi przedmiotami na różnych wysokościach – niżej i wyżej niż głowy dzieci, pytając je, skąd pochodzi dźwięk: z okolic stóp czy sponad głowy?;

- podskakując: na dwóch nogach, na jednej nodze, wyciągając ręce do góry, próbując dosięgnąć nieba;

- stojąc na palcach: zacznijcie od stania w miejscu, następnie poruszajcie się, wyciągając do góry głowę;

- leżąc i patrząc w niebo: możecie tworzyć z dłoni lornetkę;

- kryjąc się w niskich zakamarkach: podglądajcie niebo spod krzaka, patrzcie do góry spomiędzy nóg kolegi/koleżanki, spomiędzy własnych nóg;

- wspinając się: na pagórek, na drabinkę, na kamyk, na pieniek.

5. Zaproś dzieci ponownie do kręgu badaczy i zapytaj, który ze sposobów obserwacji świata spodobał im się najbardziej i dlaczego. Po wymianie zdań przypomnij dzieciom, że dziś także mogą poszukiwać skarbów do swoich skrzyneczek. Ważne, żeby były to skarby, które związane są z tym, co jest wysoko: może liście, które spadły z drzewa, a może gałązki, piórka, orzeszki itp.?

2. Nietypowa wyprawa przyrodnicza 30 min.

1. Nie-chodzenie-po-trawie

Zapytaj grupę: czy można przemieszczać się, nie chodząc po trawie? I być ciut wyżej niż na ziemi? Jak to zrobić? Zaproś grupę do stworzenia toru-niechodzenia-po-trawie z elementów dostępnych dookoła: pieńków, gałązek, kamieni itd. Możecie podzielić się na dwa zespoły: każdy tworzy tor-niechodzenia-po-trawie dla drugiej grupy – mogą pojawić się w nim niełatwe do przejścia wariacje! Kiedy skończycie, spróbujcie przejść ponad trawą po zaproponowanych torach. Jak było?

2. A teraz czas na wyprawę.

Wyjaśnij, że dziś Waszymi przewodnikami będą drzewa, które wysoko rozpościerają swoje gałęziei przyroda, która znajduje się jeszcze wyżej niż korony drzew. Najpierw poproś dzieci, żeby wskazały pięć drzew w pobliżu, które zabiorą Was dziś na wyprawę.

3. Spacer z drzewnymi przewodnikami

Rozdaj dzieciom małe lusterka. Poproś, żeby wyciągnęły dłonie prostopadle do podłoża i na nich – taflą lustra do góry – położyły lusterka. Teraz wybierzcie się na spacer w koronach drzew: przechodząc od drzewa do drzewa (tych, które wskazały dzieci), spoglądajcie cały czas w Wasze lusterka. Widzicie korony drzew? I co jeszcze? Spróbujcie iść cicho i w skupieniu. Tak, jakbyście szli po plączących się wysoko gałęziach. Kiedy skończycie spacer, wymieńcie się wrażeniami:

- Czy mieliście lęk wysokości?

- Czy korony tych drzew różniły się między sobą? W jaki sposób? Możecie odtworzyć ruchem rąk lub gestem kształty koron poszczególnych drzew z Waszej trasy?

Teraz, już bez lusterek, wyruszcie na spacer badawczy w całej grupie i poruszajcie się między wybranymi przez dzieci drzewami. Zanim wystartujecie, przypomnij, że możecie sięgać po poznane na początku zajęć metody badania tego, co wysoko.

Przed każdym drzewem zatrzymujecie się na dłuższą chwilę. Możecie popatrzeć na nie, stając na palcach, zadzierając wysoko głowy, podskakując albo leżąc i spoglądając w jego koronę.

- Kogo lub co przypomina Wam to drzewo?

- Jakie mogłoby mieć imię?

- O czym może szumieć/opowiadać?

- Co można zobaczyć z jego czubka?

4. Las... ciał

Ważne: do tego ćwiczenia będą potrzebne rysunki albo zdjęcia konkretnych drzew.

Poproś dzieci, by wspólnie spróbowały się zamienić w gęsty las. Wyjaśnij, że za moment ich las będzie się przeobrażał, zgodnie z Twoimi poleceniami.

Pokaż dzieciom zdjęcie/rysunek konkretnego drzewa lub, jeśli drzewo rośnie w okolicy Waszego przedszkola – wskaż dzieciom, o które drzewo chodzi.

- Jesteście sadem pełnym jabłoni, które uginają się pod ciężarem jabłek – spróbujecie to pokazać, wciąż trzymając się za ręce.

- A teraz jesteście zagajnikiem pełnym wierzb, które płaczą i kołyszą się na wietrze!

- A teraz – szpalerem lip, które leniwie wyginają się do góry, tak, jakby chciały dotknąć słońca!

- …aleją pełną klonów, który majestatycznie spoglądają na wszystko dookoła i pozwalają biegać po sobie wiewiórkom…

- …gajem pełnym ogromnych dębów, które królują w okolicy i które co jakiś czas łaskoczą stukające dzięcioły…

- …lasem pełnym rozchybotanych brzóz, które kołyszą się na wietrze i kłaniają przechodniom…

5. Wyżej!

Zadrzyjcie głowy wysoko do góry. Teraz zajmiemy się światem przyrody, który jest jeszcze wyżej niż czubki drzew! Możecie stanąć na palcach albo wspiąć się na pagórek, drabinkę, kamień (przypomnijcie sobie nasze metody badawcze!).

Co widzicie? Co słyszycie? Co czujecie? Co jest ponad drzewami?

Ptaki – chmury – słońce – wiatr – co jeszcze? Dajcie dzieciom czas na eksplorację i podzielenie się odpowiedziami. Działania skonstruujcie wokół elementów wskazanych przez dzieci.

Ważne, by w prowadzeniu zajęć zachować narrację wznoszenia się coraz wyżej - od koron drzew aż po najwyższy punkt. Ten etap możesz poprowadzić w taki sposób:

Stańcie w kręgu. Zapytaj dzieci, czy potrafią sobie wyobrazić, że zmieniają się w coś, co potrafi być wyżej od was? Co by to było? Daj czas na odpowiedzi.

Powiedz, że teraz spróbujcie zamienić się – pokazując ruchem i gestem w różne elementy przyrody, które można zobaczyć wysoko:

- w unoszące się z gniazd ptaki – Jak machają skrzydłami? W jaki sposób się przemieszczają?

- w wiatr – Jak wygląda wiatr? Jak może się poruszać? Spróbuj zamienić się w wiatr – ruszaj się i naśladuj odgłosy wiatru.

- w chmury – Jak chmury się poruszają? Jak zmieniają swoje kształty?

- w słońce – Jakby to było być wielkim jak słońce i wisieć wysoko na niebie? Rozciągnij ręce i nogi i podskocz najwyżej, jak potrafisz!

- w śnieg – Jak śnieg powoli opada? Jak ląduje na ziemi?

6. A teraz… dzika dyskoteka!

Włącz muzykę (dobrze wcześniej przygotować sobie rytmiczny utwór i sprzęt do odtwarzania muzyki – wystarczy telefon i mały głośnik) i zaproś dzieci na dyskotekę: każdy tańczy do muzyki tak, jakby tańczył wybrany przez niego ptak / drzewo / chmura/ itd.. Podskoki, turlanki, wykręty, machanie nogami, rękami – co tylko przyjdzie wam do głowy.

I zmiana: teraz tańczymy jak drzewa! Jak chmury – jak gwiazdy wysoko nad nami – jak wirujące na wietrze liście – jak krople deszczu!

3. Uważna wyobraźnia 5 min.

Po zakończeniu wyprawy i wspólnej dyskotece zaproś dzieci z powrotem do kręgu. Możecie położyć się na kocykach na trawie albo usiąść. Poproś dzieci, żeby zamknęły oczy. Przeciągnijcie się z zamkniętymi oczami – tak, jakbyście wyciągali się do nieba i go dotykali. A następnie, odprężcie się i wsłuchajcie w opowieść:

Spróbujecie skupić się na tym, jak oddychacie. Jak bierzecie wdech i wydech nosem. Możecie położyć rękę na brzuchu, żeby poczuć, jak unosi się przy każdym wdechu, i opada przy wydechu. Powoli zacznijcie liczyć wdechy i wydechy – cichutko, w swoich myślach.

Wdech – wydech – wdech – wydech – wdech – wydech – wdech – wydech – wdech…

Spróbujcie sobie teraz wyobrazić jakieś piękne drzewo. Dla każdego z Was inne drzewo może być piękne. Wyobraźcie sobie, że zbliżacie się do niego, a na jego gałęziach siedzą różne ptaki. Te ptaki są bardzo ładne i wydają piękne dźwięki. Takie, jak te, które słyszycie teraz wokół.

Spokojnie oddychając, spróbujcie wsłuchać się w odgłosy ptaków nad waszymi głowami.

Spróbujcie wsłuchać się w szum drzew dookoła was.

Spróbujcie przypomnieć sobie, jak pachną drzewa.

Spróbujcie przypomnieć sobie, jakie są w dotyku.

Nie otwierając jeszcze oczu, przeciągnijcie się, jakbyście próbowali dotknąć nieba.

Wdech – wydech – wdech –.Otwórzcie powoli oczy i jeszcze chwilę pozostańcie w ciszy.

Pamiętaj, żeby nie spieszyć się z opowieścią. Jeśli z jakiegoś powodu, któreś z dzieci ją przerwie, możesz z powrotem łagodnie zaprosić dzieci do skupienia, poprzez powrót do oddechu. Potem kontynuuj opowieść.

4. Podsumowanie 15 min.

1. Usiądźcie w kręgu. Rozdaj dzieciom ich skrzyneczki skarbów oraz kartki i kolorowe pisaki. Poproś dzieci, by włożyły do nich zebrane dzisiaj skarby. Mogą je sobie wzajemnie pokazać i o nich opowiedzieć.

2. Zaproś dzieci do narysowania na kartkach tego, co najbardziej im się spodobało w świecie wysoko ponad głowami.

3. Kiedy rysunki będą już gotowe, poproś dzieci, by o nich opowiedziały: co przedstawia Twój rysunek? Dlaczego?

4. Po opowieściach schowajcie rysunki do skrzyneczek skarbów i odłóżcie je na półkę w sali przedszkolnej. Przypomnij dzieciom, że do skrzyneczek zajrzycie ponownie podczas kolejnej wyprawy.

O autorach

Weronika Idzikowska

Tutorka i trenerka, pedagożka teatru, edukatorka praw obywatelskich, asystentka emocjonalna. Na co dzień pracuje w dwóch obszarach: wzmacniania sprawczości osób doświadczających wykluczenia i nierównowagi sił społecznych (dzieci, młodzież, zmęczeni i wypaleni dorośli, mieszkanki i mieszkańcy domów pomocy społecznej, osoby w kryzysie ubóstwa i bezdomności, osoby z doświadczeniem migracji, uchodźstwa, osoby w kryzysie tożsamości) oraz profilaktyką stresu i wspieraniem osób w samoregulacji (m.in. poprzez praktyki oparte na uważności, tradycjach non-violence, pedagogice teatru, terapii ACT).

Wysoko (o tym, co ponad głową, w powietrzu i na drzewach)