Na ile sposobów można wypowiedzieć tekst? "Do krytyków" Juliana Tuwima
Justyna Droń

Na ile sposobów można wypowiedzieć tekst? "Do krytyków" Juliana Tuwima

Na ile sposobów można wypowiedzieć jedno zdanie, frazę, wyraz? Podczas lekcji uczestnicy zmierzą się z tekstem wiersza Juliana Tuwima „Do krytyków” i skupią się na modulacji oraz pracy z głosem jako sposobie wyrażania emocji. Twórczo potraktują tekst, szukając indywidualnych interpretacji i skojarzeń. W finale zajęć powstanie chór czytających.

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 16-19 lat
  • Rodzaj zajęć język polski, koło recytatorskie
  • Miejsce sala lekcyjna
  • Czas 45 minut
  • Cel zajęć
    • rozwijanie umiejętności uczniów w zakresie modulacji i pracy z głosem;
    • twórcza interpretacja wygłaszanego tekstu;
    • namysł nad podmiotem mówiącym z wierszu Julina Tuwima „Do krytyków”.
  • Metody pracy rozmowa , praca z tekstem, performans, ćwiczenia głosowe

Przygotowanie do zajęć

Aranżacja przestrzeni

Przestrzeń pozwalająca na swobodne przemieszczanie się i pracę w całym zespole.

Środki dydaktyczne

Wydrukowany tekst wiersza dla każdego ucznia.

Przebieg zajęć

1. Z czym przychodzisz? 5 min.

Zacznij zajęcia od pytania: „z jaką emocją dziś przychodzisz?”. Uczniowie mogą podać jedno słowo lub też wyjaśnić  szerzej, co za nim stoi.

2. Praca z tekstem 10 min.

1. Zapowiedz, jaki jest temat zajęć i na jakim tekście będzie pracować. W rozgrzewce skorzystajcie z jego wybranego fragmentu.

Np.:

Miasto na wskroś mnie przeszywa!
Co się tam dzieje w mej głowie:
Pędy, zapędy, ognie, ogniwa,
Wesoło w czubie i w piętach,
A najweselej na skrętach!

2. Zaproś uczniów do wspólnego czytania wybranego fragmentu na kilka różnych sposobów, różnicując głos. Co chwila podawaj kolejne wskazówki:

- szybko

- wolno

- szeptem

- głośno

- bardzo wyraźnie

- ze zdziwieniem

- z radością

- przeciągając ostatnią literę w wersie.

3. Zapowiedz uczniom, że na tym etapie będziecie czytać ten sam fragment tekstu, wcielając się w konkretną postać. W tym celu przygotuj pudełko z kartkami, na których wypisz postaci, np.: król, ksiądz, wesołek, dziecko, komentator sportowy, wiolonczelista. Podziel klasę na pary, w których zaprezentują sobie nawzajem swoje wersje tekstu. 

3. Emocje 10 min.

1. Poproś uczniów by raz jeszcze, tym razem w ciszy, przeczytali cały tekst wiersza.

W jaki sposób się wypowiada się podmiot liryczny? Jaki emocje mu towarzyszą? Przeanalizujcie wspólnie konkretne wypowiedzi osoby mówiącej w wierszu i określcie osobę mówiącą.

2. Wróćcie do emocji, które uczniowie określili na początku zajęć – poproś uczniów, by sprawdzili, jak będzie brzmiał tekst czytany z tą właśnie emocją. Daj uczniom kilka minut na to, by każdy z nich przygotował recytację wiersza z wykorzystaniem podanej na początku zajęć emocji. Po zakończonym czasie przeznaczonym na zadanie poproś kilku chętnych uczniów o wygłoszenie wiersza.

4. Chór czytających 15 min.

1. Poproś, by uczniowie wybrali krótki fragment (słowo/dwa słowa/frazę z wiersza), która według nich w ich interpretacji najciekawiej brzmi.

2. Wyjaśnij, że ćwiczenie polega na stworzeniu wspólnego chóru z wykorzystaniem opracowanych wcześniej wypowiedzi. Każdy z uczniów wypowiada wybrany fragment i powtarza go, stosując się do znaków dyrygenta. 

Zacznijcie od wspólnego nauczenia się znaków tak, by każdy rozumiał komunikaty dyrygenta. Przykładowe znaki:

głośno – szeroko dłonie

cicho – blisko dłonie

szybko – szybki młynek dłońmi

wolno – wolny młynek dłońmi

3. Na początku wejdź w rolę dyrygenta tak, by każdy mógł się przekonać, na czym polega działanie: wskazuj uczniów, którzy kolejno włączą się do chóru i dawaj im znaki związane ze sposobem wypowiadania tekstu. Gdy już wszyscy dołączą do chóru głosów, wskazuj kolejno tych, którzy się wyłączają i milkną.

4. Ćwiczenie powtórzcie w grupach. Tym razem niech roli dyrygenta podejmą się uczniowie, decydując o kolejności włączania się kolejnych osób, a także wskazując głośność i tempo wypowiadanych słów za pomocą umówionych znaków.

5. Podsumowanie 5 min.

Zaproś uczniów do rozmowy, w której podsumujecie zadania. Podejmij następujące kwestie:

- Jak emocje wpływają na sposób wypowiadanych przez nas słów? Czy emocje można „usłyszeć”?

- Czy w recytacjach pojawiły się emocje, których nie było w samym tekście poetyckim? Jakie?

- Jak odebrali polifoniczny chór? Co sprawiło im trudność podczas recytacji? Co przyjemność?

Na zakończenie poproś uczniów o jedno słowo, które będzie dla nich osobistym podsumowaniem zajęć – jedno słowo, w którym zamknie się ich samopoczucie na ten moment po warsztatach albo coś, co wyniosą z zajęć, co było dla nich najważniejsze. Zadbaj o to, by każdy miał przestrzeń na wypowiedzenie się.

Zobacz też

Moduł online

Zajęcia przeprowadzić można w programie do spotkań online według poniższych wskazówek przy poszczególnych etapach:

Praca z tekstem: drugi moduł tej części zakłada pracę w parach, wykorzystaj zatem funkcję podziału na pokoje np. Breakout Rooms na platformie Zoom i podziel klasę na pary.

Chór czytających: Wykorzystując funkcję Breakout Rooms, podziel klasę na mniejsze grupy i poleć, by uczniowie przetestowali dyrygowanie chórem tak, by każdy miał szansę wcielić się w dyrygenta.

O autorach

Justyna Droń

Artystka i pedagożka, zajmuje się alternatywną edukacją artystyczną i szeroko rozumianą ekspresją twórczą. Absolwentka Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego, kierunek edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych. Autorka koncepcji warsztatów dla dzieci, zajęć twórczych, programów edukacyjnych do wystaw sztuki współczesnej, warsztatów graficznych, akcji artystycznych w przestrzeni miejskiej, wystaw i oprowadzań po wystawach. Autorka publikacji dla dzieci oraz przewodników po wystawach sztuki współczesnej. Koordynatorka programu edukacyjnego w Ośrodku Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka w Krakowie.

Justyna Droń

Podobne konspekty