„Opowieści z czterech stron świata" to konspekty zajęć, dzięki którym uczniowie poznają historie pochodzące z różnych kultur. Powstały one na bazie filmów opracowanych przez Fundację Ogrody Muzyczne w ramach projektu „Migane Bajko-dźwięki". Wszystkie filmy zostały zrealizowane z udziałem opowiadaczy, muzyków i tłumaczek języka migowego – można je więc wykorzystywać zarówno w pracy z dziećmi słyszącymi, jak i posługującymi się językiem migowym w komunikacji.
Uczniowie poznają skandynawską wersję opowieści „O stworzeniu świata". W tej historii skandynawscy bogowie ożywiają dwie kłody i tak powstają pierwsi ludzie. Uczestnicy zajęć sprawdzą, co trzeba zrobić, by martwe przedmioty ożyły i spróbują sił w roli animatorów.
W pierwszej części zajęć: przestrzeń do pracy w kręgu.
W drugiej części zajęć: stoliki / ławki ustawione jako stanowiska do pracy plastycznej grup.
Kartki A4 lub A3 (po jednej dla każdego ucznia). Projektor z ekranem / tablica multimedialna do wyświetlenia obrazów z załącznika i filmu. Odtwarzacz plików audio. Głośniki.
Przedmioty do animacji: patyki, liście, szyszki, kawałki drewna.
Zajęcia możesz zacząć od wprowadzenia muzycznego. Sięgnij po materiały muzyczne z załącznika. Jeśli pracujesz z dziećmi słyszącymi, zapowiedz grupie, że zanim usłyszą historię, przeniosą się za pomocą dźwięku do miejsca, z którego pochodzi. Poproś dzieci, aby ułożyły się wygodnie na dywanie, zamknęły oczy i słuchając muzyki, spróbowały sobie wyobrazić miejsce, z którego ona pochodzi. Dzieci migające również mogą poznać nagranie - w wersji graficznej. W tym celu skorzystaj z programu, który umożliwia tworzenie wizualizacji dźwięków (możesz je stworzyć tu: https://www.veed.io/).
1. Poproś dzieci, aby ułożyły się wygodnie na dywanie tak, by mogły obserwować rzutnik. Powiedz dzieciom, że dziś wyruszycie w podróż do Skandynawii. Zapytaj, czy słyszały o niej wcześniej i co wiedzą na jej temat. Powiedz im, że znajduje się ona na północ od Polski (możesz użyć mapy lub globusa, żeby pokazać ten obszar). Wyświetl dzieciom obrazy z załącznika pokazujące skandynawskie krajobrazy. Zapytaj, czym ich zdaniem to miejsce różni się od Polski.
2. Następnie poproś uczniów, aby dobrali się w pary lub trójki i rozlosuj pomiędzy grupki wydrukowane obrazy z załącznika. Zwróć uwagę dzieci, że na otrzymanych zdjęciach brakuje ludzi. Poproś, aby zastanowiły się, co ludzie mogą robić w miejscach pokazanych na otrzymanym obrazie i pokazały to w formie krótkiej scenki. Zaproś chętne grupy do prezentacji swoich scenek. Za każdym razem jako tło scenki wyświetlaj na rzutniku obraz, nad którym pracowała dana ekipa.
1. Zapowiedz uczniom, że za chwilę poznają historię, która dotyczy początku świata i stworzenia ludzi. Podkreśl, że ta wersja powstała na podstawie wierzeń ludzi zamieszkujących Skandynawię setki lat temu – w czasach, kiedy nauka nie dostarczała wiedzy na ten temat i ludzie sami tworzyli swoje wyobrażenia o początkach świata. Włącz film (nie prezentuj historii w całości, ustaw początek na 10:08). Obejrzyjcie fragment aż do momentu stworzenia ludzi (14:30). Nagranie znajdziesz na końcu scenariusz w polu „Zobacz też".
2. Po obejrzeniu poproś uczniów, by opowiedzieli, jak Skandynawowie wyobrażali sobie powstanie człowieka.
1. Rozłóż na środku kręgu, w którym siedzicie, różne przedmioty (deski, patyki, gałązki, szyszki, kamyki itp.). Przypomnij, że przed chwilą rozmawialiście o tym, że bracia Odyn, Wili i We stworzyli ludzi z drewnianych kłód. Wy również sprawdzicie, czy da się ożywić martwe przedmioty. Poproś każdego, aby wybrał sobie jeden z przedmiotów. Przypomnij, że bracia nadali kłodom imiona (zapytaj jakie) i poproś, by każdy dał imię swojemu przedmiotowi. Jaki będzie znak tego przedmiotu? Następnie odtwórzcie całą kolejność stwarzania świata – możesz pytać uczniów o kolejne etapy, a w razie potrzeby przypominać, co się na nie składało.
a/ pierwszy z braci obdarzył kłody duszą i życiem. Zapytaj, w jaki sposób możecie sprawić, aby Wasze przedmioty sprawiły wrażenie żywych – co robią żywe istoty. Następnie (nawiązując do pojawiających się odpowiedzi) zaproponuj, że teraz wykonacie kilka działań, które sprawią, że przedmioty ożyją:
- istoty żywe oddychają: spróbujecie poruszać przedmiotem tak, aby naśladować oddech;
- istoty żywe patrzą na świat i innych: zastanówcie się, gdzie Wasz przedmiot ma oczy i spróbujcie rozejrzeć się nim po sali, następnie sprawcie, by przedmiot spojrzał Wam w oczy, a potem – by spojrzał na kilka innych przedmiotów;
- istota żywa porusza się: sprawdźcie, jakie możliwości ruchu ma Wasz przedmiot – czy ma jakieś kończyny, które można wprawić w ruch? Sprawdźcie, w jaki sposób mógłby przemieścić się z miejsca na miejsce.
b/ drugi z braci obdarzył kłody umiejętnością snucia marzeń i wolną wolą. Zapytaj, co to znaczy, że ktoś ma wolną wolę (w razie potrzeby wyjaśnij ten termin). Poproś, aby wasze przedmioty, zgodnie z wolną wolą, zrobiły teraz to, na co mają ochotę. Co by to było? Podskoczyłyby do góry? Ucięły krótką drzemkę? Zaprosiły do zabawy w berka inny przedmiot?
Daj chwilę na zabawę, a następnie poproś, by przez chwilę pomyślały, o czym ich przedmiot może marzyć i jak to pokazać. Niech dobiorą się w pary i pokażą sobie nawzajem krótkie scenki dotyczące marzenia ich przedmiotu.
c/ trzeci z braci obdarzył kłody zmysłami. Zapytaj dzieci, jakie znają zmysły.
Poproś, aby każda para wybrała sobie jeden zmysł i zastanowiła się wspólnie, w jaki sposób ich przedmiot może go użyć. Pokażcie sobie nawzajem z inną parą mikroscenki, w których przedmioty posługują się wybranym zmysłem (np. nasłuchują czegoś, tańczą do muzyki, jedzą niedobry posiłek itp.).
2. Na koniec usiądźcie wspólnie w kole i zapytaj dzieci o ich wrażenia z ożywiania martwych przedmiotów. Co było w tym łatwe, co było trudne? Co sprawiało, że przedmioty rzeczywiście wyglądały jak żywe?
1. Wysłuchajcie dalszej części historii, które przedstawia opis całego świata (do końca filmu).
2. Poproś dzieci, aby utworzyły dziewięć grup i rozlosuj pomiędzy nie krainy mitycznego świata. Zapowiedz, że zadaniem każdej z nich jest wymyślenie, jak mogło wyglądać to miejsce. Daj dzieciom do dyspozycji różnorodne materiały (bibuła, plastelina, kolorowe i czarno-białe gazety, guziki, pióra, tasiemki, ścinki materiału, szary papier itp.) i powiedz, że do dyspozycji mają przestrzeń jednej ławki, na której stworzą przedstawioną w micie krainę. Jako punkt wyjścia do pracy zostaw grupom karteczki z opisem danego miejsca w utworze (dla starszych klas) lub każdej grupie przeczytaj opis z kartki (młodsze klasy).
Asgard: tu mieszkają bogowie, którzy władają światem. Mieści się u samego szczytu.
Kraina Elfów: tu mieszkają istoty dobre i łagodne, piękne niczym słońce i gwiazdy.
Kraina Karłów: mieszkańcy tej krainy znani są z tego, że są świetnymi rzemieślnikami. Żyją pod górami i wznoszą swoje niezwykłe siedziby.
Midgard: świat kobiet i mężczyzn, świat będący naszym domem. Ma kształt płaskiego dysku.
Kraina Lodowych Olbrzymów: jest mroczna, zimna i niebezpieczna.
Vanaheim, gdzie żyją Wanowie. Wanowie rywalizują z bogami z Asgardu.
Niflheim: kraina mrocznych mgieł i mrozu.
Muspell: kraina wiecznych ogni, świat płomieni, gdzie czeka Surtr - strażnik świata.
Hel: to kraina umarłych.
3. Obejrzyjcie kolejno wszystkie krainy. Jeśli macie czas, możecie też wykorzystać je jako scenę. Umieście tam stworzone we wcześniejszym etapie postaci i zainscenizujcie przygodę, która mogłaby się wydarzyć w tej krainie. Możecie obejrzeć te historie wspólnie w formie przedstawienia prezentującego kolejne krainy i życie w nich.
Zapytaj dzieci, jak się czuły, budując nowe światy i próbując ożywić przedmioty. Co to według nich znaczy tworzyć – jak rozumieją to słowo?
Wskazówki do poprowadzenia zajęć online:
- Aby poprowadzić zajęcia zdalnie, skorzystaj z programu umożliwiającego korzystanie z kamer (np. Zoom).
- Etap „Na północ!": poprowadź go zgodnie z opisem. Zdjęcia Skandynawii wyświetlaj, korzystając z opcji Share Screen. Zrezygnuj z pokazywania scenek – zamiast tego zwróć uwagę dzieci, że na otrzymanych zdjęciach brakuje ludzi. Zapytaj, co mogliby robić w miejscach ukazanych na fotografiach.
- Etap „Jak powstał człowiek?": poprowadź go zgodnie z opisem.
- Etap „Ożywiamy… kłodę!": poproś dzieci, by wybrały z domowych przedmiotów dowolną rzecz, którą spróbujecie ożywić tak, jak skandynawcy bogowie ożywili kłody. W działaniach w parach możesz korzystać z opcji Breakout Rooms, by podzielić uczniów na pokoje.
- Etap „Jak wyglądał świat?: poproś dzieci, by narysowały wybraną krainę. Zaprezentujcie rysunki do kamery.
- Etap "Podsumowanie": poprowadź go zgodnie z opisem.
Informacje o utworze w załączniku:
Materiał opracowany przez Fundację Ogrody Muzyczne.
„Sparve Lilla" Polka z Arviki, Värmland/Szwecja (nyckelharpa, flet alikwotowy, harfa, lira korbowa).
Wykonawcy:
Olena Yeremenko - Nyckelharpa, Moraharpa, śpiew
Barbara Derlak - Harfa Celtycka, bębenek obręczowy, śpiew
Anton Korolyov - Bouzouki, Sackpipa, Lira Korbowa, śpiew
Sebastian Welądek - Flet alikwotowy, drumla, bębenek obręczowy, śpiew
Redaktorka, pedagożka teatru, tutorka. Od 2012 roku współpracuje z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w ramach programów i badań dotyczących edukacji teatralnej i pedagogiki teatru. Od 2019 roku jest tutorką w programach rozwojowych Fundacji Szkoła Liderów. Dwukrotna stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Kultury (przedsięwzięcia związane z upowszechnianiem kultury).
Graficzka i ilustratorka, społeczniczka, założycielka studia graficznego UHO. Działa na rzecz włączania Głuchych w kulturę mainstreamu oraz upowszechniania kultury Głuchych wśród słyszących. Promuje szeroko rozumianą integrację. Współpracuje z NGO-sami oraz publicznymi instytucjami kultury. W Galerii Labirynt jako edukatorka, prowadziła w polskim języku migowym zajęcia edukacyjne o sztuce współczesnej w oparciu o bieżące wystawy (zjęcia tłumaczone na polski język foniczny). Odpowiadała też za kontakt z lubelskim środowiskiem osób Głuchych, nagrywanie zaproszeń w PJM (skrót od polskiego języka migowego) na wydarzenia - wernisaże, debaty, różne działania społeczne. Prowadzi warsztaty także w innych miastach m.in. w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu czy w Galerii Arsenał w Białymstoku. We współpracy z Galerią Zachęta w Warszawie szkoliła pracowników i pracowniczki instytucji kultury z zakresu dostępności i włączania Głuchych w działania kulturalne.
