Scenariusz pozwala na pogłębione omówienie „Lwa, czarownicy i starej szafy” Clive’a Staplesa Lewisa. Zajęcia obejmują trzy jednostki lekcyjne, ale można przeprowadzić tylko pierwsze dwie lekcje albo połączyć lekcję pierwszą i trzecią.
Duża szkolna klasa z rozsuniętymi stołami, krzesłami (pozostawionymi w sali).
Materiały plastyczne (sznurek pakowy, szary papier, taśma klejąca, kartonowe pudła).
Przedostatnia część zajęć, związana z improwizowanym mówieniem, wymaga klarownego wyjaśnienia zasad i konsekwentnego ich przestrzegania – tylko wtedy te improwizacje są zabawne i ciekawe.
Przed wejściem do sali prowadzący wręcza każdemu uczniowi i uczennicy kartkę i prosi o napisanie odpowiedzi na pytanie: co powinno się znaleźć w idealnym świecie? Jak miałby wyglądać idealny świat, co w nim by było, co by się działo, jak by wyglądał?
Każda osoba, która napisze odpowiedź, wchodzi do sali.
Stajemy w kole. Każda osoba wypowiada głośno swoje imię, znajdując jakiś szczególny sposób wyartykułowania go, i dodaje: „i w naszym świecie nie lubię tego, że ….” (tu dodaje to, co dzieje się w świecie, a czego by nie chciał/nie chciała, np. że są wojny, że jest zimno, że pada deszcz, że jest szpinak, że ludzie się obrażają etc.). Do każdej wypowiedzi osoba dodaje gest, który wszyscy powtarzamy.
Podaj jako pierwszy swoje imię i przykład – potem dzieciom będzie łatwiej zrozumieć zasadę.
Rozchodzimy się po sali. Chodzimy we wspólnym tempie, które możesz określić za pomocą cyfry (skala od 1 do 10, gdzie 1 to najwolniej, 10 – najszybciej), jeśli uczniowie rozumieją zasadę, można oddać im inicjatywę. Tempo często się zmienia. Kiedy grupa jest skoncentrowana, wprowadź dodatkową zasadę. Jedna osoba wymyśla jakiś specyficzny krok, inne starają się go powtórzyć. Pozwalamy, by pojawiło się kilka takich propozycji, a następnie dodajemy kolejne zadanie – do kroku inicjator może dołączyć gest, potem dźwięk.
Po takiej rozgrzewce podziel dzieci (losowo albo przez odliczanie) na cztery grupy, najlepiej o równej liczbie osób (np. 5 lub 6).
Każda grupa wybiera w sali miejsce, gdzie będzie tworzyć własną Narnię.
Kraina nie musi mieć granic, ale musi prowadzić do niej wejście.
Każdej grupie rozdaj proste materiały nadające się do działań plastycznych (gazety, kartony, szary papier, taśma malarska, sznurek), zwróć uwagę na możliwość korzystania ze stołów, krzeseł, stojaków, brzegów regału i wszystkiego, co znajduje się w sali.
Zadaniem każdej drużyny jest stworzenie wejścia do własnej krainy i wymyślenie sposobu, w jaki się do niej wchodzi (krok, pozycja ciała, wydawane dźwięki etc.).
Kiedy wejścia są już gotowe, zbierz uczniów znów na środku sali. Rozmawiamy i wspólnie zapisujemy odpowiedzi na pytanie:
Czego zwykle dotyczą zasady w świecie?
Na podstawie burzy mózgów staramy się wypisać jak najwięcej kategorii zasad, np. to, jak ludzie się witają, jak jedzą, jakim językiem mówią, jak traktują dzieci i inne.
Zapytaj uczniów: skąd, ich zdaniem, biorą się zasady? Kto je ustala? Czy i kiedy można je łamać? Kiedy są pomocne, a kiedy ograniczające?
Zachęć uczniów do szerokiego, twórczego i krytycznego myślenia.
Obejrzyjcie wspólnie dwa fragmenty filmu "Lew, czarownica i stara szafa":
○ scenę, w której Łucja wita się z Tumnusem i tłumaczy mu, czym jest podawanie ręki;
○ scenę, w której dorosłe rodzeństwo opuszcza Narnię i orientuje się, że w krainie czas płynie inaczej (końcowa część filmu).
Porozmawiajcie chwilę o tych fragmentach? Co zobaczyliśmy?
Przydziel każdej grupie zadanie – wymyślenie trzech zasad własnej Narnii: pierwsza to zasada dotycząca czasu i sposobu jego upływu, druga jest związana ze zwyczajami witania się, trzecia jest poświęcona wybranej przez grupę czynności/kwestii.
Wszystkie zasady muszą być wyrażone w ciele/głosie/ruchu lub słowie, sformułowane w postaci prostego zadania np.: „wszyscy podajemy sobie łokcie zamiast dłoni, wszyscy stykamy się na przywitanie czołami” i możliwe do wykonania przez całą grupę, a potem i całą klasę.
Zachęć uczniów do tego, by sięgnęli po kartki, które pisali przy wejściu do sali, i spróbowali uwzględnić w wymyślonych zasadach preferencje każdej osoby z grupy.
Kiedy zasady są gotowe, każda grupa zaprasza pozostałe do swojego świata. Na początek „gospodarze” instruują kolegów i koleżanki odnośnie do sposobu wejścia, potem przedstawiają krainę i po kolei wprowadzają zasady, które wszyscy wspólnie wykonują (np. czas płynie tu bardzo wolno, więc poruszamy się w zwolnionym tempie).
W ten sposób odwiedzamy każdy ze światów.
Każdej z grup daj fragment tekstu (lub dwa–trzy niedługie fragmenty) poświęcony jednemu z bohaterów Narnii: Łucji, Zuzannie, Edmundowi, Piotrowi, faunowi Tumnusowi, Aslanowi, Czarownicy (liczba postaci powinna być taka, jak liczba osób w największej grupie).
Zadaniem każdej z grup jest wypisanie, nazwanie jak największej liczby cech, określeń, nazw postaw, zachowań czy atrybutów bohatera i zapisanie ich na dużym plakacie. Każda grupa otrzymuje do opracowania jednego–dwóch bohaterów.
Następnie wspólnie obejrzyjcie plakaty i krótko je omówcie. Którego z bohaterów lubicie? Jakie cechy cenicie? Dlaczego?
Teraz każdy z grupy losuje jedną postać – nie zdradza pozostałym, kogo wylosował. Cała grupa siada na krzesłach naprzeciwko pozostałych dzieci. Wskaż palcem osobę, która mówi. W momencie, gdy przenosisz palec na inną, poprzednia przestaje mówić natychmiast, a kolejna musi rozpocząć swoją wypowiedź, podejmując składniowy i logiczny ciąg zdania (nawet jeśli zmienia jego wymowę).
Zadanie polega na tym, aby każda osoba opowiedziała o Narnii (odnosząc się do świata, który zbudowała grupa, fantazjując), zachowując do niego stosunek taki, jak miała wylosowana przez nią postać i wykorzystując wiedzę o typowych dla tej postaci postawach, zachowaniach, charakterystycznych wartościach.
Pozostałe osoby starają się odgadnąć, kto jest którą postacią.
Każda grupa po kolei znajduje się na krzesłach, kolejne grupy nie mogą powtarzać takich samych elementów opowieści.
Zachęć dzieci do fantazjowania, wymyślania na żywo i przypominania sobie z książki i filmu elementów dotyczących Narnii, formułowania swoich sądów bez dawania jednoznacznych wskazówek dotyczących postaci.
Na koniec warsztatów zapytaj uczniów:
○ Czy chcielibyście znaleźć się w innym świecie? Jeśli tak, to z kim?
○ Czy pobyt w innym świecie zmienia ludzi? Jak myślicie, jak was by zmienił?
○ Co to znaczy, że znajdujemy się w innym świecie w sensie metaforycznym?
○ Czy w rzeczywistości możemy mówić o wejściach do innego świata?
○ Co to znaczy i gdzie one są?
„Sala samobójców”, Jan Komasa, Polska 2011 | (jako kontekst dla nauczyciela)
„Lew czarownica i stara szafa”, Andrew Adamson, 2005
Artystka społeczna, pedagożka teatru, reżyserka i badaczka, aktywistka. Kuratorka i tutorka projektów artystyczno-społecznych i artywistycznych, wspiera zespoły twórcze, artystów, liderki lokalne. Wiceprezeska Stowarzyszenia Pedagogów Teatru, z którym realizuje warsztaty, procesy twórcze, spektakle i wydarzenia. Jest członkinią międzynarodowej sieci Reshape, w której od 3 lat pracuje na rzecz rozwijania sektora kultury i sztuki. Współorganizatorka festiwalu SLOT ART, kuratorka programu warsztatowego, członkini Rady Slotu. Prowadzi zajęcia w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Polsko-Japońskiej Szkole Technik Komputerowych. Współpracuje z wieloma teatrami i instytucjami kultury oraz organizacjami, w Warszawie, kraju i zagranicą, m.in. z Teatrem Powszechnym im. Z. Hübnera, Krytyką Polityczną, Fundacją Szkoła Liderów, Towarzystwem Inicjatyw Twórczych "ę", Fundacją Sto Pociech, Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego.
