Zoom na bohatera
Anna Zalewska-Uberman

Zoom na bohatera

Podczas zajęć uczniowie pracują z reportażem prasowym Mariusza Szczygła pt. „Kompot przed końcem świata" (zamieszczonym również w zbiorze reportaży „Nie ma"). Analizują tekst, przyglądając się głównemu bohaterowi i jego przygotowaniom do końca świata. Podejmują też temat reakcji czytelników na reportaż Szczygła i tworzą własne listy, w których dzielą się swoimi wrażeniami.

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 16-19 lat
  • Rodzaj zajęć język polski, etyka / filozofia, godzina wychowawcza
  • Miejsce sala lekcyjna
  • Czas 90 minut
  • Cel zajęć
    • analiza tekstu reportażu przez pryzmat jego bohatera;
    • przyjrzenie motywowi prywatnej apokalipsy;
    • zwrócenie uwagi na aspekt reakcji czytelników na reportaż Mariusza Szczygła.
  • Metody pracy rozmowa , pokaz, improwizacje ruchowe, ćwiczenia literackie

Przygotowanie do zajęć

Zadanie dla ucznia

Zadaniem uczniów przed zajęciami jest zapoznanie się z reportażem Mariusza Szczygła „Kompot przed końcem świata” ze zbioru „Nie ma”. Jest on dostępny także online. Link do niego można znaleźć w bibliografii na dole strony.

Aranżacja przestrzeni

Przestrzeń umożliwiająca pracę w grupach opartą na rozmowie.

Środki dydaktyczne

Fragmenty listów czytelników do redakcji „Dużego Formatu" [załącznik]. Tekst reportażu „Kompot przed końcem świata" (jeden egzemplarz dla każdej grupy).

Przebieg zajęć

1. LEKCJA I: ”Zestaw do przeżycia”, czyli co przedmioty mówią nam o ludziach? 10 min.

Powiedz uczniom, że na dzisiejszych zajęciach będziecie analizować tekst reportażu przez pryzmat jego bohatera, „który w wieku 68 lat zlikwidował swoje życie w Warszawie, pozbył się przedmiotów i mieszkania, wyruszając w świat” [cytat za: „Kompot przed końcem świata”]. Zanim to jednak uczynił, skompletował swój osobisty „zestaw do przeżycia”.

Poleć uczniom, aby w parach spróbowali się przejrzeć temu, co znalazło się w zestawie i zastanowili się, co te przedmioty mówią o bohaterze.

2. LEKCJA I: Na tropie bohatera, czyli chodzenie po śladach 35 min.

1. Zapowiedz, że na tym etapie pogłębicie swoją analizę bohatera reportażu. Będziecie przyglądać się uważnie następujacym trzem etapom:

- przed decyzją o „likwidowaniu wszystkiego, co można było zlikwidować”,

- przygotowania do końca świata,

- wyobrażenia o przyszłości.

Podziel uczniów w taki sposób, żeby powstało łącznie dziewięć grup – po trzy przyporządkowane do każdego etapu.

2. Kiedy uczniowie będą już w zespołach, powiedz, że ich zadaniem jest przyjrzenie się postawie bohatera na przypisanym danej grupie etapie. Co się wydarza (lub – w przypadku wyobrażeń – ma wydarzyć?), co jest przełomowym momentem tego etapu? Co wiemy o bohaterze, a czego się domyślamy?

3. Poproś grupy, aby wybrały jedną myśl, która ich zdaniem jest mottem bohatera na danym etapie. Może to być zdanie, które wypowiada on sam w reportażu lub pochodzące od narratora, lub zaproponowane przez uczniów.

4. Poproś zespoły o zaprezentowanie wybranych zdań na forum. Możecie je też zamieścić na tablicy – w taki sposób, by wyróżnić wszystkie trzy etapy.

Porównajcie ze sobą zdania odpowiadające każdemu etapowi – są zbliżone czy różne? Co te dziewięć zdań mówi o bohaterze reportażu i drodze, jaką przeszedł?

Wariant: Jeśli macie więcej czasu, możecie przygotować bardziej rozbudowaną prezentację poszczególnych etapów. Poproś uczniów, by w każdej z grup stworzyli z ciał rzeźbę bohatera, która koresponduje z wybranym przez nich mottem. Niech każdą grupę reprezentuje jedna osoba, która przedstawi równocześnie rzeźbę i motto.

5. Zapytaj uczniów na zakończenie lekcji: Jak myślicie, co się wydarzyło z bohaterem zważywszy na to, że koniec świata nie nadszedł w 2012 roku?

3. LEKCJA II: Lektura listu 10 min.

Zapowiedz, że podczas dzisiejszych zajęć uczniowie poznają dalsze losy bohatera reportażu Mariusza Szczygła. Poproś uczniów o przeczytanie „Listu po końcu świata” z tomu „Nie ma”.

4. LEKCJA II: O końcu świata, który nie nadszedł 10 min.

Poproś uczniów, by dobrali się małe grupy (pary lub trójki) i porozmawiali o swoich wrażeniach z lektury listów. Na ile ich przewidywania były zbliżone do prawdziwego rozwoju wypadków? Czym są zaskoczeni?

5. LEKCJA II: Listy do redakcji 5 min.

Przedstaw uczniom kilka faktów dotyczących reportażu Mariusza Szczygła:

- reportaż „Kompot przed końcem świata” pierwotnie został opublikowany w „Dużym Formacie” 20 grudnia 2012 roku, dzień przed zapowiadanym „końcem świata”.

- okazało się, że bohater jest bliski czytelnikom, jego historia wywołuje wiele emocji. 8 stycznia 2013 roku „Gazeta Wyborcza” opublikowała listy czytelników do bohatera reportażu, w których dopytują o jego dalsze losy, przekazują mu słowa sympatii, uznania i wsparcia, a także list Zbigniewa Wołynki, czyli bohatera tekstu, prosto z Sylwestra na Zanzibarze.

- 15 sierpnia 2018 roku (pięć i pół roku po ukazaniu się reportażu „Kompot przed końcem świata”), bohater reportażu napisał do Szczygła „List po końcu świata”, w którym przedstawia fragment swojego obecnego życia, ujawniając, co działo się po końcu świata, który nie nastąpił.

Możesz zacytować uczniom kilka fragmentów listów czytelników do redakcji „Gazety Wyborczej” – lub rozdać do samodzielnej lektury. Znajdziesz je w załączniku na końcu scenariusza.

6. LEKCJA II: Post Scriptum 20 min.

Zaproś młodzież, aby napisała swoje listy/pocztówki do Zbigniewa Wołynki. Mogą w nich zawrzeć to, czym chcieliby się z nim podzielić, swoje refleksje, spostrzeżenia etc. Po napisaniu uczniowie mogą wymienić się listami w parach.

Materiały do pobrania

Zobacz też

Moduł online

Aby zrealizować ten scenariusz w wersji zdalnej, zaproś uczniów do dwóch działań.

 

Działanie 1

Skorzystaj z platformy, która umożliwia uczniom pracę w grupach (np. Zoom). Podziel uczniów na grupy kilkuosobowe (w aplikacji Zoom umożliwia to opcja Breakout Rooms w menu na dole okna – po jej wybraniu można określić liczebność zespołów i czas pracy w grupach). Poproś uczniów, aby w zespołach przyjrzeli się trzem elementom w życiu bohatera reportażu „Kompot przed końcem świata”. Są to:

- czas przed decyzją o „likwidowaniu wszystkiego, co się da zlikwidować",

- przygotowania do końca świata,

- wyobrażenia o przyszłości.

Daj chwilę na rozmowy o tym, co wyróżnia każdy z tych etapów – jakie działania podejmuje bohater? Co jest dla niego momentem przełomowym?

Następnie poproś, aby każda grupa ustaliła, jak mogłoby brzmieć motto bohatera na każdym z tych etapów. Może to być zdanie, które wypowiada on w reportażu, pochodzi od narratora lub zaproponowane przez uczniów. Poproś, aby po powrocie do wspólnego pokoju grupy zapisały swoje propozycje na czacie oznaczając je odpowiednio numerami 1, 2, 3.

Daj chwilę na przeczytanie wszystkich propozycji. Następnie poproś uczniów o komentarz – jaki obraz bohatera wyłania się z Waszych zapisków?

 

Działanie 2

Poproś uczniów, by w parach zastanowili się nad tym, jak wyobrażają sobie dalsze losy bohatera reportażu. W tym celu ponownie skorzystaj z opcji pracy w pokojach, tym razem dzieląc grupę na dwójki.

Po powrocie do głównego pokoju opowiedz im o dalszych losach reportaży Mariusz Szczygła. Poproś o przeczytanie „Listu z końca świata” (możesz rozesłać go uczniom mailowo). Zaproś młodzież, aby napisała swoje listy/pocztówki do Zbigniewa Wołynki – bohatera reportażu. Mogą w nich zawrzeć to, czym chcieliby się z nim podzielić, swoje refleksje, spostrzeżenia etc. Po napisaniu uczniowie mogą wymienić się listami w parach.

O autorach

Anna Zalewska-Uberman

Pedagożka teatru, autorka scenariuszy zajęć dla nauczycieli, teatrolożka i tutorka. Ukończyła Filologię Polską (specjalność: teatrologiczna i edytorska) na Uniwersytecie Gdańskim (2003) i specjalistyczne szkolenie dla pedagogów teatru w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie (TISZ ANEX 2008-2009). Pracuje w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, gdzie od dwunastu lat łączy bycie specjalistką do spraw edukacji teatralnej i członkinią Komisji Artystycznej Ogólnopolskiego Konkursu o Gdyńską Nagrodą Dramaturgiczną. Współpracuje z Instytutem Teatralnym w Warszawie jako pedagożka teatru i tutorka oraz z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim.

Anna Zalewska-Uberman

Podobne konspekty