Sposób na nauczyciela. Na podstawie wspomnień Melchiora Wańkowicza
Weronika Łucyk

Sposób na nauczyciela. Na podstawie wspomnień Melchiora Wańkowicza

Analizując „Od ściągaczki do belferki”, fragment „Tędy i owędy” Melchiora Wańkowicza, uczniowie przyjrzą się relacjom uczniów i pedagogów. Następnie zastanowią się nad znanymi im samym taktykami stosowanymi przez nauczycieli podczas prowadzenia lekcji i napiszą krótkie teksty inspirowane własnym szkolnym doświadczeniem. Scenariusz można wykorzystać do przygotowania humorystycznej akademii z okazji Dnia Nauczyciela.

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 13-16 lat
  • Rodzaj zajęć język polski, godzina wychowawcza, koło teatralne, przygotowanie wydarzenia szkolnego / klasowego
  • Miejsce sala lekcyjna
  • Czas 90 minut
  • Cel zajęć
    • doskonalenie analizy i interpretacji tekstu literackiego;
    • tworzenie tekstu pisanego w określonej formie gatunkowej (wspomnienie);
    • rozwijanie umiejętności pracy z tekstem kultury – twórczego czytania oraz wykorzystywania jako materiału do improwizacji.
  • Metody pracy rozmowa , pokaz, ćwiczenia dramaturgiczne

Przygotowanie do zajęć

Zadanie dla ucznia

Przed zajęciami poleć uczniom, aby przeczytali tekst Wańkowicza. Jeśli wolisz przeczytać go na lekcji, zacznijcie od wspólnej lektury.

Aranżacja przestrzeni

Przestrzeń pozwalająca na pracę w grupach i pokazy scenek.

Środki dydaktyczne

Fragmenty tekstu [załącznik] lub egzemplarze „Ziela na kraterze".

Przebieg zajęć

1. Strategie i taktyki – rozpracowywanie 45 min.

1. Przed zajęciami poleć uczniom, aby przeczytali tekst Wańkowicza. Jeśli wolisz przeczytać go na lekcji, to zacznijcie od wspólnej lektury. Zapytaj o wrażenia po przeczytaniu tekstu. Jeśli pojawiły się w tekście niezrozumiałe dla uczniów zwroty czy wyrażenia – wyjaśnij je.

2. Podziel uczniów na pięć zespołów. Powiedz, że za chwilę każda grupa przyjrzy się fragmentowi lekcji związanej z wylosowanym przedmiotem (niemiecki, francuski, łacina, matematyka, religia). Zapowiedz, że zadanie będzie miało kilka etapów i poproś o przygotowanie notatek z każdego z nich. Celem pracy jest zbadanie relacji między pedagogiem a uczniami. W każdym etapie daj uczniom 3-5 minut na rozmowę.

Runda 1: Strategie. Jakie są strategie uczniów na ściąganie i przeciąganie lekcji? W jaki sposób reaguje na to zachowanie nauczyciel? Jakie są konsekwencje (krótkofalowe i długofalowe) zachowania uczniów?

Runda 2: Emocje. Jakie emocje sytuacja wywołała w bohaterach? Jakie emocje może odczuwać nauczyciel, a jakie uczniowie – zaangażowani w przebieg wydarzeń oraz pełniący rolę obserwatorów?

Runda 3: Ciało. Poproś, by zespoły zastanowiły się nad tym, jak uczucia wpływają na fizyczność analizowanych bohaterów. Niech zwrócą uwagę na elementy takie jak: ruch, mimika, energia i dynamika nauczyciela i uczniów.

3. Zapowiedz zespołom, że wspólnie przygotujecie teatralną serię poradnikową „sposób na nauczyciela”. Każda grupa przygotuje jeden rozdział dotyczący opracowywanej dotąd lekcji przedmiotu. Zaznacz, że prezentacja powinna być wykonana w konwencji poradnika. Grupy mogą wybrać, czy będzie to klasyczny informator, tutorial DIY (zrób to sam), program telewizyjny, tutorial youtubera czy stylistyka filmu przyrodniczego „z kamerą w szkolnej dżungli”. Możesz też przydzielić losowo każdej grupie jedną z konwencji. Zaznacz, że prezentacja ma być inspirowana metodami ze wspomnień Wańkowicza, nie musi być całkowicie wierna tekstowi – uczniowie mogą improwizować, dopisywać dodatkowe wypowiedzi czy zachowania.

4. Poproś o zaprezentowanie efektów pracy na forum. Zapytaj uczniów o wrażenia z prezentacji. Porozmawiajcie najpierw o zaprezentowanych sposobach na nauczycieli, a potem wymieńcie komentarze na temat formy teatralnej scen.

2. Sposób na nauczyciela, czyli zapis doświadczeń 40 min.

1. Zaproponuj uczestnikom dopisanie kolejnej, współczesnej karty szkolnych wspomnień z cyklu „sposób na nauczyciela”. Poproś uczniów, aby sięgnęli pamięcią do znanych im doświadczeń i opisali jedno zdarzenie z wybranej przez siebie lekcji. Zaznacz, że uczniowie mogą sięgnąć po własne historie lub znane im przypadki. Mogą też ubarwiać historie, dodawać elementy fikcyjne, nadawać wydarzeniom i postaciom parodystyczne zabarwienie. Daj uczniom 10 minut na przygotowanie.

2. Poproś ochotników o przeczytanie tekstów. Zapytaj uczniów o metody, jakich użyli uczniowie, aby „przechytrzyć” nauczyciela, z jaką reakcją się to spotkało, jakie były skutki tego działania.

Powiedz uczniom, że pisząc teksty mogą inspirować się nie tylko swoimi doświadczeniami, ale także historiami znajomych, rodziców czy dziadków. Nie muszą też wyjawiać, czy opisane zdarzenie jest fikcyjne czy też zupełnie prawdziwe. Jeśli pracujecie nad przedstawieniem, możecie na kolejnym spotkaniu pracować nad teatralną adaptacją spisanych historii.

 

3. Podsumowanie 5 min.

Zapytaj uczniów, na ile relacje między nauczycielami i uczniami opisane przez Wańkowicza są aktualne. Co się od czasów autora zmieniło, a co nie? Na koniec zapytaj uczniów o wrażenia z zajęć.

Materiały do pobrania

Zobacz też

Melchior Wańkowicz, „Ziele na kraterze", Kraków 2018.

Moduł online

Aby zrealizować ten scenariusz w wersji zdalnej, zaproś uczniów do dwóch działań.

Działanie 1

Skorzystaj z platformy, która umożliwia uczniom pracę w grupach (np. Zoom). Podziel uczniów na grupy (w aplikacji Zoom umożliwia to opcja Breakout Rooms w menu na dole okna - po jej wybraniu można określić liczebność zespołów i czas pracy w grupach). Poproś uczniów, aby omówili w tych zespołach zagadnienia z etapu pierwszego:

- strategie: Jakie są strategie uczniów na ściąganie i przeciąganie lekcji? W jaki sposób reaguje na to zachowanie nauczyciel? Jakie są konsekwencje (krótkofalowe i długofalowe) zachowania uczniów?

- emocje: Jakie emocje sytuacja wywołała w bohaterach? Jakie emocje może odczuwać nauczyciel, a jakie uczniowie – zaangażowani w przebieg wydarzeń oraz pełniący rolę obserwatorów?

- ciało: Poproś, by zespoły zastanowiły się nad tym, jak uczucia wpływają na fizyczność analizowanych bohaterów. Niech zwrócą uwagę na elementy takie jak: ruch, mimika, energia i dynamika nauczyciela i uczniów.

Działanie 2

To działanie uczniowie realizują samodzielnie w domu, dlatego daj im na to więcej czasu. Zaproponuj, by przeprowadzili badania wśród domowników dotyczące ich szkolnych doświadczeń. Uczniowie mogą porozmawiać z rodzeństwem, rodzicami czy też zadzwonić do kogoś, np. do dziadków. Zebrane inspiracje niech zbiorą w formie poradnika „Sposób na nauczyciela". Może on mieć formę tekstu lub audiobooka/podcastu. Gotowe materiały mogą zamieścić online na platformie wymiany, z której korzystacie (grupa na messengerze, dysk googla itp.) lub przeczytać na forum w ramach kolejnej telekonferencji.

Jeśli masz możliwość, stwórz też własny odcinek poradnika lub napisz tekst o sposobie na nauczyciela, by wspólnie z uczniami wziąć udział w procesie, do którego ich zapraszasz.

O przygotowanych pracach porozmawiajcie podczas kolejnego spotkania online.

 

O autorach

Weronika Łucyk

Absolwentka teatrologii i kultury współczesnej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Szkoły Pedagogów Teatru organizowanej przez Instytut Teatralny w Warszawie. Jako krytyczka teatralna publikowała m.in. w "Didaskaliach" i Internetowym Magazynie "Teatralia", a także na portalach teatralny.pl i taniecpolska.pl. W Teatrze Wybrzeże pracuje jako pedagożka teatru prowadzi warsztaty oraz spotkania z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. Prowadzi zajęcia z podstaw pedagogiki teatru dla studentów wiedzy o teatrze na Uniwersytecie Gdańskim.

Weronika Łucyk

Podobne konspekty