Co może wyrazić dźwięk? – na przykładzie baśni "Kopciuszek"
Katarzyna Piwońska

Co może wyrazić dźwięk? – na przykładzie baśni "Kopciuszek"

Podczas zajęć uczniowie przyglądają się historii Kopciuszka z perspektywy drugoplanowych bohaterów. Zastanawiają się nad kluczowymi dla tych postaci wydarzeniami i uczuciami, które budzi w nich Kopciuszek. Dla każdego z tych elementów szukają sposobu na wyrażenie go za pomocą dźwięku. Dzięki temu konspekt ten może być przeprowadzony zarówno jako zajęcia języka polskiego (analiza postaci), jak i muzyki (wykorzystywanie różnych funkcji dźwięków).

  • Informacje o konspekcie

    Grupa wiekowa Wiek 6-10 lat
  • Rodzaj zajęć język polski, nauczanie zintegrowane, muzyka
  • Miejsce sala lekcyjna, sala gimnastyczna / duża przestrzeń
  • Czas 45 minut
  • Cel zajęć
    • przyjrzenie się popularnej historii oczyma drugoplanowych bohaterów;
    • zastosowanie dźwięku jako środku wyrazu.
  • Metody pracy praca z tekstem, improwizacje słowne, ćwiczenia muzyczne

Przygotowanie do zajęć

Aranżacja przestrzeni

Przestrzeń pozwalająca na pracę w grupach.

Środki dydaktyczne

Przedmioty dostępne w sali lekcyjnej. Tekst baśni w wersji z załącznika.

Przebieg zajęć

1. Rozgrzewka 5 min.

1. Poproś uczniów, by stanęli w kole. Zapowiedz im, że wspólnie sprawdzicie, jakie dźwięki można wydobyć przy pomocy różnych części ciała. Poproś, by uważnie słuchali powstających dźwięków. Podawaj kolejne części ciała:

  • czoło
  • brzuch
  • dłonie
  • pośladki
  • uda.

Zachęć do tego, by przy każdej części ciała spróbowali różnego natężenia i głośności, ale też różnych sposobów wydobywania dźwięku (niech używają rąk do uderzania, oklepywania czy pocierania wskazanej części, ale też sprawdzają, czy daną częścią ciała można wykonać jakiś dźwięk – np. tupnięcie).

2. Poleć, by chętni uczniowie zaproponowali dowolny rytm z użyciem dwóch części ciała. Np.:

  • klaśnięcie w dłonie - dwa tupnięcia - klaśnięcie dłonie
  • trzy klepnięcia policzków - jedno klepnięcie czoła

Niech dana osoba zaprezentuje swój pomysł, a cała grupa spróbuje powtórzyć. Wykonajcie wspólnie kilka propozycji.

2. Przypomnienie treści baśni 5 min.

1. Poproś, aby każdy uczeń wybrał sobie spośród rzeczy własnych lub dostępnych w sali jedną, która będzie jego instrumentem podczas tych zajęć. Daj chwilę na to, aby każdy sprawdził, jakie dźwięki może za jego pomocą wydobyć.

2. Zapowiedz klasie, że teraz przypomnisz treść baśni „Kopciuszek”. Ich uczniów będzie tworzenie warstwy muzyczno-dźwiękowej opowieści za pomocą wybranych przedmiotów. Poproś uczniów, by słuchali uważnie i zwracali uwagę na to, jakie dźwięki mogą stanowić tło tej opowieści – galop konia, trzask drzwi, stukanie obcasów. Posłuż się wersją tekstu zamieszczoną w załączniku do scenariusza.

Postaraj się czytać w taki sposób, by zostawiać przerwy na stworzenie warstwy dźwiękowej.

3. Dźwiękowe charakterystyki 15 min.

Podziel klasę na cztery zespoły. Następnie rozlosuj między nie postaci z baśni: siostry, macocha, ojciec, książę. Zapowiedz, że zadaniem uczniów będzie dźwiękowe opracowanie podanych haseł. Zaznacz, że za każdym razem mogą skorzystać z trzech rodzajów dźwięków:

  • wydobywane za pomocą przedmiotów-instrumentów;
  • wydobywane za pomocą głosu;
  • wydobywane za pomocą ciała (tupanie, oklepywanie, pocieranie)

Podawaj kolejno hasła do pracy z postacią:

  • zaproponujcie kompozycję dźwiękową, która zapowiada pierwsze pojawienie się tej postaci;
  • zastanówcie się, jakie uczucia, emocje odczuwa ta postać względem Kopciuszka na początku historii – spróbujcie je wyrazić dźwiękiem;
  • pomyślcie, jakie zdanie ta postać mogłaby wypowiedzieć do Kopciuszka w finale baśni? Zastanówcie się nad tym, jakim głosem mówi, jak go moduluje i dlaczego.

Po każdym z haseł grupy kolejno prezentują swoje pomysły. Na koniec porozmawiajcie kolejno o postaciach – najpierw poproś zespoły słuchające, by opowiedziały, co teraz myślą o danym bohaterze, a następnie pozwól na komentarz grupie odpowiadającej za postać.

 Bardzo ważny w tym ćwiczeniu jest etap komentowania usłyszanych dźwięków – zespoły powinny od razu dokładnie wiedzieć, która grupa odpowiada za jaką postać. Dzięki temu klasa bardziej świadomie będzie używać dźwięków podczas wykonywania kolejnych zadań.

 

 

4. Dźwiękowe historie drugoplanowych bohaterów 15 min.

Poproś zespoły, aby wybrały trzy ich zdaniem ważne wydarzenia w baśni, w których bierze udział przydzielona im postać. Poleć, aby uczniowie przygotowali krótką dźwiękową ilustrację każdego z tych momentów. Co słychać w tle? Jak oddać emocje postaci? Co mogłaby ona powiedzieć i w jaki sposób? Następnie poproś, aby każda z grup połączyła wszystkie momenty chronologicznie i zaprezentowała dźwiękową opowieść na forum.

5. Podsumowanie 5 min.

W podsumowaniu zapytaj uczniów, jak po dzisiejszych zajęciach postrzegają drugoplanowe postaci baśni? Czy dowiedzieli się więcej o ich motywacjach? Może ukazały się im one z jakiejś nieoczywistej perspektywy?

Materiały do pobrania

Zobacz też

O autorach

Katarzyna Piwońska

Redaktorka, pedagożka teatru, tutorka. Od 2012 roku współpracuje z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w ramach programów i badań dotyczących edukacji teatralnej i pedagogiki teatru. Od 2019 roku jest tutorką w programach rozwojowych Fundacji Szkoła Liderów. Dwukrotna stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Kultury (przedsięwzięcia związane z upowszechnianiem kultury).

Katarzyna Piwońska

Podobne konspekty