Konspekt zajęć: Przepis na baśń

Weronika Łucyk

Przepis na baśń

Skąd wiadomo, że jakaś opowieść to baśń? Jakie są elementy wspólne dla tak wielu różnych i oryginalnych historii? W trakcie zajęć uczniowie systematyzują wiedzę z zakresu budowy baśni i samodzielnie piszą utwory zgodne z ramami tego gatunku literackiego. Punktem wyjścia stają się baśniowe atrybuty przyniesione przez uczniów.

Informacje o konspekcie
Grupa wiekowa Wiek 10-13 lat
Rodzaj zajęć język polski
Miejsce sala lekcyjna
Czas 45 minut

Cel zajęć
- zapoznanie z charakterystycznymi cechami baśni jako gatunku literackiego;
- rozwijanie umiejętności kreatywnego pisania.
Metody pracy opowiadanie, mapa myśli, dyskusja

Przygotowanie do zajęć

Zadanie dla ucznia

Poproś, aby każdy uczeń na następną lekcję przyniósł przedmiot związany z jego ulubioną baśnią – może to być atrybut bohatera, przedmiot, który jest ważny dla rozwoju opowieści lub element charakterystyczny dla świata przedstawionego (np. pantofelek Kopciuszka, magiczna różdżka, muszelka z oceanu Małej Syrenki etc.). Jeśli dzieci nie mają tego przedmiotu, mogą go po prostu narysować na kartce.

Aranżacja przestrzeni

Jedna-dwie ławki na środku sali (do umieszczenia przedmiotów), pozostałe ławki i krzesła w tradycyjnym układzie.

Środki dydaktyczne

Przedmioty kojarzące się z baśniami (przyniesione przez dzieci, a także kilka przygotowanych przez nauczyciela).

1. Galeria baśniowych przedmiotów 5 min.

Przed zajęciami przygotuj miejsce do ekspozycji przyniesionych przez uczniów przedmiotów. Zanim uczniowie wejdą do sali, poproś ich, by każdy wyjął swój przedmiot/rysunek i umieścił go na stole. Następnie zaproś klasę, do obejrzenia wszystkich elementów zebranych w „Galerii baśniowych przedmiotów”.

Zbierz uczniów wokół ekspozycji. Zapytaj, z jakimi bajkami kojarzą się im przedmioty? Czy rzeczy te pojawiają się w różnych bajkach, czy tylko w jednej? Jaką spełniają w nich funkcję?

2. Baśń od kuchni – składniki 10 min.

Podziel uczniów na grupy cztero-pięcioosobowe. Każdej grupie przydziel inne zagadnienie (w licznej klasie dwa zespoły mogą pracować nad tym samym pytaniem). Poproś, by zastanawiając się nad otrzymanym zagadnieniem, uczniowie porównali w grupie swoje baśnie, poszukali w nich podobieństw i różnic.

Wariant: Jeśli masz więcej czasu na pracę nad budową baśni, możesz potraktować poniższe zagadnienia jako kolejne polecenia dla każdej z grup.

W obu wariantach przedstawcie na koniec wnioski poszczególnych zespołów.

Kim jest bohater baśni? Czym się charakteryzuje? (pytania pomocnicze: czy jest to osoba zamożna czy biedna? Z jakiej rodziny pochodzi? Czy jest szczęśliwa czy też pokrzywdzona przez los?)
W jakiej postaci pojawia się dobro i zło?
Czy pojawiają się elementy fantastyczne/nierealistyczne? Jeśli tak, to jakie?
Jak kończą się baśnie? Czy wszystkie mają morał?

Daj uczniom 5-8 minut na pracę w grupach. W trakcie prezentacji notuj wnioski grupy – tak, aby stworzyć rodzaj mapy baśni jako gatunku ze wspólną legendą.

3. Jak brzmiałaby definicja baśni, gdyby była… potrawą do ugotowania? 5 min.

Zaproponuj uczniom wspólne stworzenie przepisu na bajkę – zapiszcie go na tablicy (poproś, by uczniowie notowali w zeszytach). Możesz też zaproponować, by każda grupa opracowała swój przepis, wykorzystując zebrane na tablicy informacje.

Przykładowy przepis: Weź po jednym (lub więcej, ale zachowaj proporcje) dobrym i złym bohaterze. Dodaj pomocnika – może być roślinny lub zwierzęcy, zależy od gustu i diety codziennej. Dorzuć kopę przeciwności losu, szczyptę magii i wymieszaj. Umieść wszystko w zamku lub lesie do wyrośnięcia. Gdy temperatura się podniesie zagnieć wszystko jeszcze raz i wstaw do piekarnika. Całe zło wyparuje od gorąca. Na koniec polukruj i świętuj pomyślne zakończenie.

4. Smakujemy bajkopisarstwa 20 min.

Poproś uczniów, by każdy stworzył własną, krótką baśń, inspirowaną przyniesionym przez nich przedmiotem (może stać się głównym bohaterem, może też pełnić kluczową funkcję w toku opowieści). Zaznacz, że warto skorzystać ze przygotowanego przepisu na baśń. Opowieść nie powinna jednak powielać żadnej istniejącej baśni – niech uczniowie wyobrażą sobie, że ich przedmiot ma się pojawić w zupełnie nowej historii – mogą to być jego dalsze losy lub zupełnie nowe dzieje w zupełnie innym świecie (15 minut). Zaproponuj, by uczniowie wymienili się w ławkach swoimi tekstami, przeczytali je i sprawdzili, czy baśń kolegi/koleżanki jest zgodna z przepisem. (5 minut).

5. Podsumowanie 5 min.

Zapytaj, dlaczego ludzie czytają bajki? Do czego są potrzebne? Poproś o uzasadnienie opinii.

O autorach

Weronika Łucyk

Absolwentka teatrologii i kultury współczesnej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Szkoły Pedagogów Teatru organizowanej przez Instytut Teatralny w Warszawie. Jako krytyczka teatralna publikowała m.in. w "Didaskaliach" i Internetowym Magazynie "Teatralia", a także na portalach teatralny.pl i taniecpolska.pl. W Teatrze Wybrzeże pracuje jako pedagożka teatru – prowadzi warsztaty oraz spotkania z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. Prowadzi zajęcia z podstaw pedagogiki teatru dla studentów wiedzy o teatrze na Uniwersytecie Gdańskim.

Przepis na baśń