1. Rozgrzewka 10 min.

1. Poproś uczniów, by dobrali się w pary (A+B). Wyjaśnij, że podczas zajęć będziecie pracować w oparciu o utwór muzyczny – pierwsze zadanie polega na tym, by podczas słuchania muzyki jedna osoba z pary (A) stała się rzeźbiarzem, który „rzeźbi” posąg, figurę, płaskorzeźbę z ciała koleżanki bądź kolegi z pary (B). Podkreśl, że rzeźba, którą tworzą, ma być odzwierciedleniem charakteru, stylistyki, emocji odtwarzanego utworu muzycznego (może być też luźną inspiracją czerpaną z muzyki). Jej kształty mogą się zmieniać pod wpływem zmian w fakturze muzycznej utworu.

2. Kontroluj czas – w połowie utworu daj sygnał, aby uczniowie zamienili się funkcjami (B staje się rzeźbiarzem, A tworzywem). Po zakończeniu ćwiczenia, spytaj uczniów o ich spostrzeżenia: Czy łatwo było „odczytać” emocje zawarte w dziele muzycznym? Czy ciało koleżanki/ kolegi z pary współpracowało z nami? Czy ciało jest dobrym tworzywem do wyrażania emocji? Czy wprost przeciwnie? Jakie trudności pojawiły się podczas rzeźbienia? Które części ciała były uruchomione, by podkreślić emocje wypływające z muzyki?

2. Co ma piernik do wiatraka? 15 min.

1. Podziel uczestników na grupy (cztero-pięcioosobowe). Przekaż uczniom, że za chwilę ponownie wysłuchacie całego utworu. Zadaniem zespołów będzie przygotowanie obrazu (rysunku, szkicu), który oddaje ich skojarzenia z muzyką. Zaznacz, że mają pełną dowolność artystyczną: mogą stworzyć abstrakcyjny obraz, szkic, stworzony z barwnych plam, kresek, geometrycznych form, który stanie się „awangardową” mapą myśli, skojarzeń oraz emocji, które wywołuje w nich utwór. Do dyspozycji każdego zespołu jest jeden duży arkusz. Wybierz sposób pracy – grupy mogą dokonywać przepisania całego utworu lub pracować nad jego fragmentem (wówczas rozdzielcie między poszczególne zespoły kolejne części utworu muzycznego: wstęp, wprowadzenie tematu muzycznego, pierwsza zwrotka, refreny, powtórzenia, przetworzenia tematu, koda, da capo, zakończenie, puenta – w zależności od specyfiki wybranego utworu).

2. Poinformuj uczniów, że mają na wykonanie zadania 15 minut – w tym czasie utwór będzie zapętlony (usłyszą go co najmniej trzykrotnie). Zasugeruj, że pierwsze odtworzenie muzyki może być czasem wsłuchania się w fakturę utworu muzycznego, jego instrumentacji, zróżnicowanego tempa, dynamiki. Podczas kolejnych przesłuchań uczniowie ustalają sposób pracy w zespole i tworzą swoje obrazy – figuratywne bądź abstrakcyjne.

 Wariant: Możesz też poprowadzić to ćwiczenie w wariancie bez podziału na grupy – uczniowie samodzielnie dokonują „przepisania” całego utworu muzycznego na dzieło plastyczne.

3. Wystawa-instalacja 5 min.

Po zakończeniu „przepisywania” muzyki na obraz, poproś uczniów, aby obejrzeli prace innych grup i porównali je między sobą. Przekaż uczniom, by wspólnie stworzyli plastyczno-wizualną narrację odzwierciedlającą fakturę utworu muzycznego (wstęp, wprowadzenie tematu muzycznego, rozwinięcie utworu, refreny puenta, itd.) Poproś poszczególne grupy uczniów, by przyczepili swoje prace na wcześniej przygotowanej lince (lub sznurku) za pomocą klamerek – zasugeruj, by linearnym ułożeniem obrazów starali się odwzorować charakter, tematykę, stylistykę wysłuchanego utworu muzycznego.

4. Rozmowa 15 min.

Po stworzeniu wystawy, usiądźcie w półkolu naprzeciwko niej. Poproś uczniów, by podzielili się swoimi wrażeniami. Zacznij od prowokacyjnego pytania: co ma piernik do wiatraka – czyli jak praca wykonana przez uczniów odnosi się do wysłuchanego utworu muzycznego? Do pogłębienia dyskusji użyj wybranych pytań:

• Czy pojawiają się elementy wspólne w utworze i stworzonych pracach plastycznych? Co znajduje się na ich pracach?
• Za pomocą jakich środków próbowali odzwierciedlić emocje z utworu muzycznego? Jakich kolorów użyli? Czy wykorzystali farby, flamastry czy pastele?
• Czy zastosowane środki artystyczne również niosą znaczenie? W jaki sposób – ich zdaniem – odzwierciedla to muzykę, której słuchali?
• Czy podczas pracy pojawiły się jakieś komplikacje? Czy w muzyce pojawiły się jakieś nieoczekiwane zwroty akcji? Jeśli tak to jakie? Jak reagowali na to podczas tworzenia swoich prac?
• Czy i w jakim stopniu zbiór wszystkich prac odzwierciedla utwór muzyczny? A może jest tylko inspirowany utworem?
• Jak teraz, po wykonaniu swoich prac interpretują utwór muzyczny? Czy zmieniła się perspektywa odbioru?

Spytaj uczniów, czy słyszeli o kategoriach przekładu interdyscyplinarnego, adaptacji lub korespondencji sztuk. Jeśli nie – poproś ich o próbę własnej definicji. Co może oznaczać zwrot, że „sztuki korespondują ze sobą” w kontekście pracy, którą wykonali na zajęciach? Następnie w razie potrzeby doprecyzuj uczniom te pojęcia, odnosząc się do ich prac. Czy muzyka i sztuki plastyczne to dziedziny odległe od siebie? Czy mają punkty wspólne? Czy w tym przypadku sprawdza się związek frazeologiczny – co ma piernik do wiatraka?

Podziękuj uczniom za ich dzisiejszą pracę i poproś byście wspólnie uprzątnęli salę.

 

Praca domowa

Poproś, aby każdy z uczniów przygotował po przykłady utworów/prac z dowolnie wybranych dziedzin sztuki, które w jego odczuciu ze sobą korespondują.